TikTok sẽ ra sao khi Hạ viện Mỹ thông qua lệnh cấm?

Việc Hạ viện Mỹ thông qua dự luật cấm TikTok khỏi các cửa hàng ứng dụng tại quốc gia này, trừ khi công ty mẹ Trung Quốc ByteDance bán ứng dụng, đã củng cố sự leo thang của cuộc xung đột Mỹ - Trung đồng thời dấy lên nhiều luồng ý kiến về tự do ngôn luận và bảo mật dữ liệu.

Lệnh cấm sẽ hoạt động như thế nào?

Nếu dự luật được Thượng viện thông qua và được Tổng thống Joe Biden ký thành luật, ByteDance sẽ có 6 tháng để bán TikTok cho một công ty không phải của Trung Quốc, nếu không nó sẽ bị xóa khỏi các cửa hàng ứng dụng và quyền truy cập web sẽ bị chặn ở Mỹ.

Khi luật có hiệu lực, các hình phạt dân sự sẽ được áp dụng đối với các cửa hàng ứng dụng như App Store của Apple và Google Play nếu họ phân phối hoặc cập nhật TikTok. Các nhà cung cấp dịch vụ internet sẽ buộc phải chặn quyền truy cập vào TikTok trên web.

Mặc dù các cửa hàng ứng dụng và nhà cung cấp internet sẽ bị cấm lưu hành TikTok nhưng người dùng cá nhân sẽ không phải chịu bất kỳ rủi ro pháp lý nào.

Lệnh cấm một ứng dụng hoặc trang web trên toàn quốc còn khá mới đối với Mỹ, mặc dù đã có một số tiền lệ ở cả cấp tiểu bang và liên bang trong những năm gần đây.

Bang Montana đã thông qua dự luật cấm TikTok vào năm ngoái, cũng bằng cách buộc gỡ nền tảng này khỏi các cửa hàng ứng dụng được truy cập từ bên trong bang. Tuy nhiên, dự luật đã bị thẩm phán liên bang hoãn lại vào tháng 11 trước khi chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1. Bang Montana đang kháng cáo quyết định này.

Ngoài ra, Chính phủ Mỹ và nhiều bang riêng lẻ đã cấm TikTok trên các thiết bị thuộc sở hữu của chính phủ, nhằm bảo mật dữ liệu của Mỹ khỏi Trung Quốc. Canada và các tổ chức hoạch định chính sách ở EU đã ban hành chỉ thị tương tự.

TikTok kêu gọi người dùng ủng hộ ứng dụng trước việc dự luật lần lượt được thông qua. Ảnh: Getty Images.

Lệnh cấm có ý nghĩa gì đối với người dùng?

Mỹ được xem là một trong những thị trường lớn nhất toàn cầu của TikTok, với hàng triệu lượt tải xuống, và ứng dụng này sẽ không biến mất khỏi những điện thoại đã tải nếu lệnh cấm thành luật. Tuy nhiên, người dùng sẽ không thể cập nhật hay tải lại ứng dụng nếu đã xóa, hoặc muốn cài đặt ứng dụng trên điện thoại mới.

Bằng cách chặn quyền truy cập vào các bản cập nhật, theo thời gian, ứng dụng sẽ trở nên lỗi thời nhưng mọi người sẽ không ngừng sử dụng nó một sớm một chiều. Người dùng lách luật vẫn có thể truy cập ứng dụng này nếu mã hóa lưu lượng truy cập internet và ẩn địa chỉ IP.

Việc cấm TikTok ở Mỹ sẽ có tác động to lớn đến thị trường thương mại điện tử đang bùng nổ dành cho các thương hiệu lớn và doanh nghiệp nhỏ. Khi ứng dụng này đã trở thành nhân tố lớn nhất trong sự phát triển của thương mại trên các nền tảng xã hội (social commerce), nơi thuật toán thúc đẩy các sản phẩm được cá nhân hóa cao theo sở thích của người tiêu dùng cá nhân; cũng như shoppertainment, trong đó quảng cáo được kết hợp liền mạch với nội dung giải trí.

TikTok cho biết hiện có hơn 7 triệu doanh nghiệp nhỏ ở Mỹ sử dụng nền tảng, một phần vì nó có tỉ lệ tương tác cao hơn các nền tảng truyền thông xã hội khác, mang lại cho các thương hiệu cơ hội được nhận diện cao hơn, cũng như khả năng tiếp cận hơn 1 tỉ người dùng hoạt động hàng tháng trên toàn cầu. Lệnh cấm có thể là một lợi thế cho các đối thủ trực tiếp của TikTok trong mảng thương mại xã hội, chẳng hạn như Instagram Shopping và Amazon Inspire, ra mắt vào năm 2022.

Nó cũng có thể mang lại lợi ích cho các nền tảng truyền thông xã hội khác nếu người dùng chuyển sang các ứng dụng thay thế để tìm kiếm trải nghiệm tương tự. Theo Pew Research, TikTok cũng đã trở thành một nguồn tin tức lớn ở Mỹ – 1/3 người trưởng thành dưới 30 tuổi cho biết họ tiếp nhận tin tức từ nền tảng này.

TikTok có thực sự là nguy cơ an ninh quốc gia?

Chính phủ Trung Quốc có quyền kiểm soát đáng kể đối với các công ty hoạt động trong phạm vi quyền hạn của mình, bao gồm cả việc có thể buộc họ bàn giao mọi dữ liệu liên quan đến an ninh quốc gia. Điều này tạo ra khả năng TikTok bị Trung Quốc sử dụng để thu thập thông tin tình báo nước ngoài, mặc dù không có bằng chứng nào cho thấy dữ liệu người dùng thương mại của TikTok đã được sử dụng theo cách này.

Là một phần trong kế hoạch tránh thoái vốn, trong 3 năm qua, TikTok đã chi hơn 1,5 tỉ USD để thực hiện “Dự án Texas”, một kế hoạch tái cơ cấu doanh nghiệp nhằm bảo vệ dữ liệu và nội dung của người dùng Mỹ khỏi ảnh hưởng của Trung Quốc thông qua quan hệ đối tác với công ty phần mềm đám mây của Mỹ, Oracle. Mặc dù tự nguyện bảo vệ dữ liệu của Mỹ và vẫn đang tiếp tục dự án nhưng động thái đó vẫn không đủ để thuyết phục các nhà lập pháp rằng ứng dụng này là an toàn.

TikTok thu thập lượng lớn thông tin cá nhân từ người dùng Mỹ để giúp quảng cáo và nội dung được nhắm mục tiêu. Các chuyên gia an ninh mạng đã xác định khả năng của TikTok trong việc theo dõi vị trí, danh sách liên hệ, thông tin cá nhân và địa chỉ IP của người dùng cũng như một điều khoản trong chính sách quyền riêng tư cho phép TikTok thu thập dữ liệu sinh trắc học, bao gồm “dấu vân tay và dấu giọng nói” là những rủi ro tiềm ẩn đối với quyền riêng tư và phạm vi quốc gia rộng hơn. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu về quyền riêng tư đã kết luận rằng TikTok không thu thập nhiều dữ liệu hơn các mạng xã hội chính thống khác.

Giám đốc Điều hành của TikTok, ông Shou Zi Chew, đã tuyên bố rằng chính phủ Trung Quốc chưa bao giờ yêu cầu TikTok cung cấp dữ liệu của họ và họ sẽ từ chối yêu cầu như vậy. Nhưng ông thừa nhận rằng các nhân viên ByteDance có trụ sở tại Trung Quốc có thể có quyền truy cập vào một số dữ liệu của Mỹ từ ứng dụng.

Giám đốc Điều hành của TikTok, Shou Zi Chew. Ảnh: AFP.

Cũng có những lo ngại rằng Bắc Kinh có thể can thiệp vào các thuật toán của TikTok và điều hướng những gì người dùng có thể thấy trên nền tảng, bao gồm cả việc đưa thông tin sai lệch và tuyên truyền, đây sẽ là một vấn đề đặc biệt quan trọng trong năm bầu cử ở Mỹ.

TikTok có thể làm gì để ngăn chặn lệnh cấm?

TikTok đã tiến hành một chiến dịch vận động hành lang rầm rộ trước cuộc bỏ phiếu hôm 13/3, nhưng phần lớn đã bị Quốc hội phớt lờ. Công ty đã sử dụng ứng dụng của mình để kêu gọi người dùng khiến Quốc hội phản đối dự luật. TikTok có thể sẽ đẩy mạnh chiến dịch nhằm tác động đến quá trình lập pháp tại Thượng viện.

Công ty cũng có thể điều chỉnh các nỗ lực vận động hành lang của mình chặt chẽ hơn với ông Donald Trump, ứng cử viên cho chức Tổng thống vào năm 2024, người đã phản đối lệnh cấm - bất chấp sự phản đối trước đó của ông đối với ứng dụng này khi còn là Tổng thống.

Ngoài ra TikTok cũng có thể đâm đơn kiện Chính phủ Mỹ trong vòng 165 ngày kể từ thời điểm dự luật chính thức thành luật. Thực tế thì công ty từng kiện Mỹ vào năm 2020, khi ông Trump ban hành lệnh hành pháp chặn ứng dụng hoạt động trong biên giới Mỹ và cho ByteDance 90 ngày để thoái vốn khỏi tài sản và bất kỳ dữ liệu nào mà TikTok đã thu thập tại quốc gia này. Một thẩm phán đã chặn lệnh vài giờ trước khi nó chính thức có hiệu lực, và ông Biden đã huỷ bỏ lệnh của ông Trump khi lên nhậm chức.

Tuy nhiên thì cách hiển nhiên nhất để TikTok tránh lệnh cấm là công ty mẹ phải thông qua việc bán ứng dụng và dữ liệu người dùng tại Mỹ. Tuy nhiên, điều này khó có thể xảy ra. Vào năm 2020, Trung Quốc đã cập nhật các quy tắc kiểm soát xuất khẩu của mình để giúp Bắc Kinh có tiếng nói một cách hiệu quả trong bất kỳ thỏa thuận nào bán công nghệ Trung Quốc cho người mua Mỹ. Năm ngoái, Bộ thương mại Trung Quốc cho biết họ sẽ “kiên quyết phản đối” việc ép bán TikTok.

Có thể bạn quan tâm:

Đằng sau sự phồn thịnh của giới siêu giàu Ấn Độ

Nguồn FT