Vì sao những bong bóng tài chính là vô tận?

Cuốn sách "Những bong bóng tài chính của Greenspan" có thể khiếnbất kì người đọc nào cũng phải giật mình bởi một thời kì xuẩn ngốc tại Cục dựtrữ Liên bang Mỹ (Fed).

Thậm chí, những gì đã xảy ra ở Mỹ còn được gọi là "Nhưng bong bóng tàichính của Greenspan", nhằm ám chỉ chính Greenspan là nguyên nhân gây ra bongbóng. Chắc chắn lỗi không phải do Greenspan thiếu kinh nghiệm hay kiến thức, màchính bởi "bong bóng", hai từ dường như đơn giản để hiểu lại phứctạp, khó định nghĩa và nguy hiểm hơn người ta vẫn tưởng.

Mọi người cũng đang chủ quan?

Những ai đang nghĩ chúng ta đang sống trong một thế giới “hậu bong bóng” kể từsự sụp đổ trong của bong bóng bất động sản lớn nhất chưa từng có trên toàn thếgiới vào năm 2006 hay sự chấm dứt của một thế giới bong bóng trong thị trườngchứng khoán 1 năm sau đó, thì có lẽ nên suy nghĩ lại.

Những bong bóng mới tiếp tục xuất hiện không chỉ dừng lại ở dạng thức thườngthấy, như trong thị trường bất động sản, vàng, chứng khoán, có thể dưới hìnhthức mới hơn như bong bóng trái phiếu dài hạn của Mỹ chẳng hạn, hoặc ở các nướckhác, có thể là bong bóng giá dầu, bong bóng kim loại quý khác,…Ở Việt Namhiện tại, dường như rất ít người cho rằng có một thứ bong bóng gì đó tồn tại.Thị trường nhà đất vẫn ảm đạm, cơn sốt giá vàng dần lắng xuống, còn chứng khoánnếu gọi là bong bóng thì là bong bóng đã xẹp.

Tại châu Á, nơi tập trung nhiều thị trường mới nổi nhất cũng đã bước quathời kì hưng thịnh để những bong bóng có thể xuất hiện. Còn ở châu Âu và Mỹ,những nhà kinh tế lạc quan nhất cũng chỉ dám dùng từ “hồi phục”, không hơn.

Giữa bối cảnh chung, thật khó kiếm một bong bóng thực sự lớn nào đang diễn ra.Nhưng một lần nữa, sự thật khiến những người bảo thủ nhất cũng phải bất ngờ.

Bong bóng nhà đất tại Colombia

Tại quốc gia Mỹ Latinh-Colombia, xung quanh thị trấn nghỉ mát ven biển Cartagena,một số ngôi nhà đã được bán với giá hàng triệu đô la cách đây chưa đầy 1 tháng.

Ngân hàng trung ương Colombia, Banco de la República đã thiết lập và duy trì“Chỉ số giá nhà” cho 3 thành phố chính là Bogotá, Medellín và Cali. Chỉ số nàyđã tăng 69% trong điều kiện thực tế (đã điều chỉnh theo mức lạm phát) kể từ năm2004, mức tăng mạnh nhất từ sau năm 2007.

Con số gợi nhớ về những kinh nghiệm nước Mỹ cũng từng trải qua, với chủChỉ số giá nhà quốc gia được tính toán cho 10 thành phố của Mỹ là S&P/Case-Shiller,đã tăng 131% giá trị thực từ đáy năm 1997 lên đỉnh điểm vào năm 2006.

"Bong bóng tài chính"- một thuật ngữ khó định nghĩa

Dường như mọi người luôn nói về bong bóng một cách rất tự nhiên và dễ hiểu. Quảthật, không khó để hình dung về bong bóng và từ ngữ này thường xuyên được sửdụng nhưng tiếc rằng, không nhiều người có thể đưa ra một định nghĩa chuẩn vềcụm từ dường như dễ hiểu này. Và kết cục là, rất nhiều người không hiểu về bảnchất của bong bóng và bắt đầu học cách suy nghĩ về những bong bóng theo số đông.

Tâm lý bầy đàn bắt đầu từ cách hiểu về vấn đề, đến quá trình tiếp nhận thông tin và ra quyết định.

Nói thật dễ hiểu, “bong bóng” là một thuật ngữ thường dùng để chỉ nền kinh tếphát triển một cách hư ảo, phồn vinh giả tạo, không dựa trên năng lực sản xuất,chế biến, cung cấp dịch vụ thực sự.

Fama, người đề xuất "Giả thuyết thị trường hiệu quả" phủ nhận sựtồn tại của bong bóng. Như trong một cuộc phỏng vấn với tờ The New Yorker, JohnCassidy cho rằng: "Tôi thậm chí không biết từ bong bóng có nghĩa là gì?Nhưng từ này đã trở nên phổ biến.”

Bong bóng là một tình huống mà trong đó, tin tức về việc tăng giá kích thíchmục tiêu kiếm lời của các nhà đầu tư. Sau đó, tâm lý bắt đầu lây lan từ ngườinày sang người khác và câu chuyện tăng giá kia được khuếch đại lên nhanh chóng.Một lớp đông đảo hơn, với các nhà đầu tư lớn hơn bị hút vào vòng xoáy, họ bấtchấp những nghi ngờ về giá trị thực của khoản đầu tư, mà phần lớn quyết định đưara bời lòng ghen tị trước những món lợi của người khác. Cũng giống như sự phấnkhích của một con bạc.

Đó có vẻ là ý nghĩa cốt lõi nhất của từ khó định nghĩa như “bong bóng đầucơ”. Tiềm ẩn trong định nghĩa này là một gợi ý về lý do tại sao phải rất khó khănmới có thể biến những khoản "tiền thông minh" trở thành lợi nhuậnbằng cách đặt cược chống lại bong bóng. Sự lan truyền của tâm lý càng thúc đẩymột nhận thức nhằm biện minh cho việc tăng giá một cách hợp lý, để việc thamgia vào các hoạt động đầu cơ bong bóng được cũng được công nhận là hợp lý.Nhưng thực ra cũng không hợp lý cho lắm.

Câu chuyện của mỗi quốc gia luônkhác nhau với những tin tức riêng, mà không phải lúc nào cũng đồng hành với cáctin tức của nước khác.

Chẳng hạn, câu chuyện hiện tại ở Colombia dường như dochính phủ của đất nước Nam Mỹ này, dưới sự quản lý của Tổng thống Juan ManuelSantos, đã làm giảm lạm phát và lãi suất ngang bằng tại các nền kinh tế pháttriển, trong khi tất cả mối đe dọa từ phiến quân FARC đã bị loại bỏ. Tất cả điềuđó như một liều thuốc tiêm thêm sức sống mới cho kinh tế Colombia. Đó làmột câu chuyện tốt, một lý do đủ để hướng đến sự xuất hiện của một bong bóngnhà đất mới.

Bong bóng tài chính thường dễ liên tưởng đến hình ảnh về những bong bóng xàphòng đang ngày lan rộng. Tương tự như vậy, những bong bóng đầu cơ không dễdàng kết thúc, thực ra người ta chỉ có thể làm giảm đi chút ít nhưng không thểthay đổi câu chuyện, những đấu tranh sẽ tiếp tục nổ ra và câu chuyện sẽ đượcviết tiếp.

Dễ hiểu hơn, chúng ta có thể so sánh đầu cơ bong bóng với một dịch cúm. Khiloại bệnh này đột nhiên xuất hiện, kết hợp với một số yếu tố môi trường sẽ tạo nênmột tốc độ lây lan vô cùng nhanh chóng. Một bong bóng đầu cơ mới có thể xuấthiện ở bất kì nơi nào và những con virus sẽ len lỏi vào tâm trí của mỗi nhà đầutư.

Đó chính xác là những gì đã xảy ra trong tại Mỹ trong những năm 1920, với đỉnhđiểm khi những bong bóng phình to nhất diễn ra vào năm 1929. Chúng ta đã từngbóp méo lịch sử bằng cách suy nghĩ rằng, bong bóng chỉ như một giai đoạn tănggiá ấn tượng. Nhưng nếu thế, sẽ không thể dẫn đến bước ngoặt bất ngờ và cuộckhủng hoảng kinh tế 1929-1933. Rõ ràng, những suy nghĩ trên chỉ là ngụy tạo vàđầu cơ bong bóng không hợp lý như người ta vẫn tưởng.

Lịch sử cũng từng chứng kiến một sự bùng nổ giá cổ phiếu chưa từng có ở Mỹsau "thứ 3 đen tối" trong những năm 1929-1930. Tiếp theo đó là mộtbong bóng cổ phiếu trong giai đoạn 1932-1937.

Bong bóng đầu cơ không kết thúc như một truyện ngắn, một cuốn tiểu thuyết, haymột vở kịch. Tất cả các chi tiết trong câuchuyện sẽ hợp thành một kết luận cuối cùng, đầy ấn tượng. Tiếc rằng trong thế giới thực, chúng ta sẽkhông bao giờ biết khi nào câu chuyện đó được khép lại.

Nguồn Dân Việt