Vì sao Nga không muốn chiến tranh với Ukraine

Để đạt tới đó, Kremlin đã đưa ra một yêu cầu trọng tâm mà mới nhìn qua, điềunày không phải là quá vô lý. Matxcơva muốn Kiev chấp nhận một hệ thống chính quyềnliên bang, và người đứng đầu các bang trên khắp Ukrainae sẽ được trao nhiều quyềnhơn.

“Một cấu trúc liên bang sẽ đảm bảo rằng Ukraine không chống lại Nga” – ôngSergei A. Markov, một chiến lược gia chính trị người Nga thân Kremlin, nhậnđịnh.

Các quan chức Nga nói rằng họ có tầm nhìn về một hệ thống ở Ukraine mà trongđó, các vùng sẽ bầu nên các lãnh đạo của mình và bảo vệ lợi ích kinh tế, văn hóacũng như truyền thống, tôn giáo, bao gồm cả việc gây dựng quan hệ kinh tế độclập với Nga.

Nhưng rất nhiều chuyên gia bác bỏ kế hoạch này. “Đây là một hình thức khácnhằm làm suy yếu và buộc Ukraine phải phụ thuộc” - Lilia Shevtsova, một nhà phân tích tạiTrung tâm Carnegie Matxcơva nhận định.

Một chính trị gia đối lập của Nga là Vladimir A. Ryzhkov nhận định: Tổngthống Putin muốn ‘Ukraine một là tuyệt đối trung lập, hai là phụ thuộc vào Matxcơva’. “Nếu anh có một chính quyền trung ương yếu và các tỉnh trưởng mạnh, anhcó thể làm việc trực tiếp với các tỉnh trưởng thay vì với Kiev”.

Mỹ một mặt ủng hộ việc phân quyền, mặt khác lại phản đối việc giao phó quánhiều quyền lực cho các vùng.

Rất nhiều nhà phân tích nói rằng vấn đề đang phủ bóng lên Ukraine không đơngiản là mâu thuẫn Đông – Tây. Quyền lực thực tế của Nga nằm ở chỗ, Ukraine phảihành xử khéo léo, linh hoạt, sao cho vẫn vừa lòng Nga trong khi vẫn bảo toànđược độc lập của mình. Điều này sẽ là tâm điểm trong vấn đề liên bang hóa ởUkraine.

Các quan chức Nga thì rất rõ về mục đích của mình. “Một chính quyền tập trungsẽ chỉ có lợi cho những người cấp tiến” - Sergei A. Zheleznyak, phó phát ngônviên của Quốc hội Nga, phát biểu.

Nhiều nhà phân tích cho rằng nếu Hiến pháp Ukraine không có sự cân bằng hơn(giữa cả hai miền đông – tây) thì Nga có thể sẽ có biện pháp trước kỳ bầu cửTổng thống Ukraine vào ngày 25/5 tới – khi mà chính quyền và hiến pháp mới sẽhình thành.

Người biểu tình thân Nga tại thành phố Donetsk đòi ly khai. Ảnh: RT

Dù rằng hiện nay không ai có thể dự đoán được Kremlin sẽ làm gì trong nhữngtuần kế tiếp, các nhà phân tích vẫn chỉ ra ba kết quả có thể xảy ra.

Trước tiên, Nga có thể sẽ tác động vào bầu cử Tổng thống ở Ukraine với mộtứng viên mà họ thiện cảm, hoặc họ có thể thành công trong việc đặt ra thể chếliên bang mà họ cần nhằm nắm quyền phủ quyết chính sách kinh tế và quân sự.

Cho tới lúc này chưa có ứng viên nào đứng hẳn về phía Matxcơva. Nhưng cũngkhông có lãnh đạo nào ở Ukraine liều lĩnh gây hiềm khích với Nga vì 1/3 hàng hóacủa Ukraine lúc này đang xuất khẩu sang Nga.

Nga muốn Ukraine có một hiến pháp trao quyền nhiều hơn cho các tỉnh trưởng.Các nhà phân tích cho rằng dàn xếp ổn thỏa nhất có thể là thứ gì đó gắn liền vớiđiều mà mọi người hay gọi là việc ‘liên bang hóa và Phần Lan hóa’ Ukraine. SauThế chiến II, Phần Lan đã có một cách tiếp cận rất thực tế đối với láng giềngkhổng lồ của mình – vẫn không gia nhập NATO, và tránh gia nhập Liên minh châu Âumãi cho tới năm 1991, tức là sau khi Liên Xô sụp đổ.

Kết cục thứ hai có thể là một vụ sáp nhập kiểu Crimea – phiên bản II, với việccư dân ở miền đông và nam Ukraina bỏ phiếu trưng cầu dân ý sáp nhập vào Nga.Những người biểu tình ở Donetsk đã tuyên bố rằng họ muốn làm cách này vào ngày11/5, nhưng Matxcơva chưa thể hiện sự đồng tình.

Điều khiến quan chức Ukraine lo ngại là Kremlin có thể đổi ý và yêu cầu mộtcuộc trưng cầu dân ý nếu họ thấy rằng hiến pháp mới là không hiệu quả. Điều nàyđổi lại có thể dẫn tới một cuộc tấn công quân sự bất ngờ. Giả thiết này chắcchắn là gây bất ổn cho Ukraine và đẩy Kiev chuyển hướng hẳn sang phương Tây,nhưng lại quá rủi ro cho Matxcơva.

Trước tiên là vì chẳng có gì đảm bảo rằng Nga có thể nắm được cả vùng miềnđông rộng lớn của Ukraine mà không mất viên đạn nào như ở Crimea. Thêm vào đó, tấncông quân sự chắc chắn chỉ khiến trừng phạt của Mỹ và châu Âu thêm nặng nề,khiến nền kinh tế Nga thêm điêu đứng.

Đồng thời, hành động này có thể khiến chính người dân Nga phản đối, và miềntây Ukraine có thể gắn kết hơn nữa nhằm chống lại Nga – trong khi nơi này khôngquá xa biên giới Nga.

Còn có một lý do nữa để tin rằng trong một cuộc bỏ phiếu công bằng thì trưngcầu dân ý sẽ cho ra kết quả không có lợi vì đa phần người dân ở đây không phảilà người Nga như ở Crimea.

Và có thể, điều quan trọng nhất là các tài phiệt ở miền đông Ukraine mà mộtsố trong đó hiện đang là tỉnh trưởng vẫn phản đối việc trở thành một phần củaNga.

Kết cục thứ ba và cũng khó xảy ra nhất là một cuộc tấn công toàn diện. Tuynhiên, các nhà phân tích nói rằng khả năng này vẫn không thể loại trừ. Bởi nếuông Putin bị thôi thúc bởi mong muốn tạo dựng lại đế chế Nga, hoặc những ngườinói tiếng Nga bị tàn sát với thương vong lớn, thì ông có thể cảm thấy chẳng còncách nào khác là phải đáp trả bằng vũ lực.

Ông Markov cho rằng: “Tốt hơn hết là giải quyết vấn đề khi tình hình còn đanglắng dịu”.

Ukraine có vị trí chiến lược giữa Nga và châu Âu. Putin coi Ukraine là nềntảng cho liên minh thuế quan Âu- Á. Phần lớn học giả vẫn nghi ngờ cuộc khủnghoảng sẽ dẫn tới giải pháp về quân sự.

Sergei Karaganov – hiệu trưởng Trường Kinh tế Quốc tế và Đối ngoại, từng làcố vấn của Kremlin, cho rằng Nga có đủ mọi phương tiện kinh tế và biện pháp khácđể vận dụng mà chưa cần tới vũ lực, chẳng hạn như khí đốt. Ông Karaganov hay nóivề học thuyết rằng Matxcơva nên bảo vệ lợi ích của hàng triệu người gốc Nga và nóitiếng Nga bên ngoài lãnh thổ Nga kể từ sau khi Liên Xô sụp đổ.

“Có nhiều người muốn hợp nhất lại với Ukraine, nhưng tôi nghĩ rằng số đông,thậm chí cả Kremlin cũng không muốn vậy” – Karaganov nói.

Nguồn Vietnamnet