Đầu tư vào Myanmar: “Trái ngọt” hay “quả đắng”?

Một năm sau khi tiến hành các chính sách cải tổ chính trị,thành phố bị lãng quên này đã có dấu hiệu tăng trưởng nhất định.

Hàng loạt doanh nhân nước ngoài trong bộ vét lịch sự lái xedọc những con phố còn xóc đầy ổ gà, qua những tòa nhà với kiến trúc từ thờithuộc địa để gặp đối tác kinh doanh.

Trước đây, trên phố chỉ toàn người đi dulịch mạo hiểm muốn đến xem một thành phố còn phát triển ở mức độ quá sơ khai.

Nhiều ông chủ khách sạn, sau thời kỳ dài công việc kinhdoanh chịu tác động tiêu cực bởi chế độ quân sự và quản lý kinh tế yếu kém,đang nâng giá thuê phòng khách sạn. Giá nhà đất ở một số khu vực bên trong vàxung quanh thủ đô đã tăng gấp 3 chỉ trong vòng 1 năm qua.

Ông Meral Karasulu, quan chức tại Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF)ở Washington, người vào tháng 1/2012 đại diệncho IMF làm quan sát viên tại Myanmar,nhận xét: “Myanmarcó tiềm năng tăng trưởng tốt và sẽ có thể trở thành một nền kinh tế mạnh tạichâu Á trong tương lai.”

Trên thực tế, đối với nhiều nhà đầu tư nước ngoài cũng nhưngân hàng đầu tư đã không quan tâm đến Myanmar trong suốt nhiều thập kỷ qua,Myanmar vẫn như mảnh đất chưa được khai phá, thị trường nơi chỉ 4% dân số cóđiện thoại di động, tỷ lệ người sở hữu máy giặt hay điều hòa nhiệt độ còn thấphơn, chứ chưa nói gì đến có ô tô tiêng.

Nhưng nay khi đất nước đã mở cửa, nhiều người làm việc tại Myanmar, kể cả công dân cũng như người nướcngoài, cho biết họ lo ngại có nhiều vấn đề có thể cản trở hoặc hạn chế tăngtrưởng của kinh tế Myanmar.

Danh sách vấn đề mà Myanmarđang gặp phải dài dằng dặc: thiếu lao động có kỹ năng, hệ thống pháp lý chưahoàn chỉnh, tham nhũng, cơ sở hạ tầng chưa tốt và vấn đề mới đây nhất: giá cảtăng cao một cách bất ngờ.

Lương lao động có trình độ cao ngang với Singapore

Giới doanh nhân đánh giá vấn đề đáng ngại nhất nằm ở nguồn lựcngười lao động có kỹ năng, tay nghề tốt còn thiếu rất nhiều.

Ông U Ko Lin, giám đốc công ty tư vấn phát triển nghềnghiệp, công ty tuyển dụng hàng đầu ở Myanmar, chia sẻ: “Rất nhiều côngty yêu cầu chúng tôi tuyển dụng cho họ quản lý giỏi nhất trong lĩnh vực bánhàng và tiếp thị. Chúng tôi không thể đáp ứng được. Quá khó.”

Tháng 3/2012, ông nhận được yêu cầu tìm kiếm cơ hội kinhdoanh của một nhóm doanh nhân Nhật thế nhưng nhà đầu tư đặc biệt lo lắng về vấnđề thiếu nhân sự có đủ kỹ năng cần thiết. Hệ thống trường học còn nhiều bất cậpnên cũng không mấy ngạc nhiên khi chẳng thể tìm đủ nhân sự có chất lượng.”

Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) nhận xét hệ thống giáo dụccủa Myanmarhiện tụt hậu đến 50 năm. Các trường đại học hiện đang thiếu nguồn tài chínhtrầm trọng.

Nhà quản lý Hàn Quốc của một nhà máy giầy ở Yangon cho biết thậm chí việc tìm kiếm được nhân lực chưacó kỹ năng cũng rất khó khăn. Ông nói: “Chúng tôi đã rất khó khăn khi muốn tìm đượcnhân viên.”

Ông đã làm việc tại Myanmar được 3 năm, ông ước tínhkhoảng hơn một nửa số người lao động đang làm việc cho ông không có học vấn,thấp hơn nhiều so với tỷ lệ mà ông đã tính toán.

Tuy nhiên ông cho biết, hiện đang tồn tại một sự khác biệtrất lớn giữa người lao động tại Myanmarvà người làm thuê mà ông biết tại nhiều nước khác như Việt Nam, Trung Quốchay Indonexia. Người làm công tại Myanmar lịch sự và thân thiện hơnvà không quá quan tâm đến tiền bạc.

Thời kỳ trước đây, lượng lớn tài năng của Myanmar đã rời đấtnước để đến làm việc tại Malaysia, Singapore, Thái Lan và các nước vùng Vịnh.Chính phủ Myanmar đã hy vọng kéo được nhiều người Myanmar hiện đang còn sống ởnước ngoài về nước làm việc. Dù vậy khi họ đang có việc làm tốt ở nước ngoài,quyết định trở lại Myanmarkhông hề đơn giản.

Nhiều người lao động Myanmarđang làm việc trong ngành khai thác dầu và khí đốt ở Singaporenhiều khả năng sẽ đòi lương cao hơn so với khi họ làm việc ở Singapore.

Khi các công ty tại Myanmar phải trả lương cao hơn đểhút nhân lực giỏi, lợi thế mà một nước còn đang ở trình độ phát triển kém lẽ raphải có bị đánh mất.

Giá thuê văn phòng quá cao trong khi chất lượng hạ tầng kém

Ngoài ra, giá cả tại Myanmar đang tăng rất cao bởi đầucơ lên mạnh. Xét trên một số phương diện, Myanmar còn đắt đỏ và kém hiệu quảhơn Thái Lan.

Giá thuê văn phòng trung bình tại SakuraTower ở trung tâm kinh tế Yangon của Myanmar, hiện khoảng 4,65USD/foot. Mức này cao gấp đôi giáthuê văn phòng tại trung tâm thủ đô Bangkok.Thế nhưng không giống nhiều thành phố khác tại châu Á, nhiều công ty tại Yangonliên tục phải chịu cảnh mất điện, dịch vụ Internet kém và kết nối viễn thôngvới nhiều nước khác không hiệu quả.

Vấn đề đối với thị trường văn phòng cho thuê tại Yangon nằm ở sự khan hiếm nguồn cung. Công ty bất độngsản Colliers ước tính toàn bộ trung tâm kinh tế Yangon của Myanmar có khoảng 667nghìn feet vuông văn phòng cho thuê. Trong khi đó chỉ riêng tòa nhà Empire Tower ở Bangkok - Thái Lan đã có diện tích cho thuê gấp đôi như vậy.

Dù hiện tại Myanmarđang thực sự thiếu văn phòng cho thuê, hạ tầng còn yếu, chính thực trạng này cóthể mang đến cơ hội dài hạn cho nhà đầu tư.

Kinh tế Myanmardẫu sao vẫn còn nhiều điểm sáng. Số lượng người nước ngoài (doanh nhân và kháchdu lịch) đến Myanmartăng 26% trong năm 2011, người làm việc trong ngành kinh doanh khách sạn khôngkhỏi hài lòng.

Con số này sẽ còn tăng cao hơn nếu các lệnh trừng phạt kinh tếmà phương Tây đang áp dụng được giỡ bỏ.

Tại một trong những khách sạn xịn nhấtYangon, giá phòng rẻ nhất khoảng 430USD/đêm.

Xét trên nhiều phương diện, Myanmar vẫn là một đất nước đangchờ được đổi mới. 75% trong số 55 triệu dân không được dùng điện (theo tínhtoán của ADB).