Tài chính carbon và cơ hội cho ngành gỗ Việt Nam

Trong khuôn khổ Hội chợ xuất khẩu đồ gỗ và nội thất Hawa Expo 2024, chiều ngày 7/3, tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn (SECC), quận 7, TP.HCM, Câu lạc bộ Báo chí phát triển Xanh - GREEN MEDIA HUB phối hợp với Ban tổ chức Hội chợ HAWA EXPO2024, tổ chức Tọa đàm “Tài chính carbon và cơ hội cho ngành gỗ Việt Nam”. 

Ông Phùng Quốc Mẫn, Phó Chủ tịch HAWA cho biết, năm 2023 kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam chỉ đạt 14,5 tỉ USD so với 15.8 tỉ USD năm 2022. Một trong những thị trường giảm mạnh nhất là EU. Bước qua trong 2 tháng đầu năm nay kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam đã có dấu hiệu tăng trưởng tích cựcvà dự kiến năm nay ngành gỗ Việt Nam sẽ phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu 16 tỉ USD. 

Tuy nhiên để đạt được mục tiêu trên, các doanh nghiệp ngành gỗ cần hiểu rõ, đáp ứng và mở rộng các thi trường xuất khẩu, tận dụng các cơ hội từ nhiều phía để tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp, trong đó có vấn đề tài chính carbon và thị trường carbon. Bởi vấn đề tài chính xanh và thị trường carbon không xa lạ với các nước phát triển nhưng lại là vấn đề hoàn toàn mới mẻ tại Việt Nam nói chung và ngành gỗ nói riêng.

“Với mong muốn mang đến những thông tin sâu và hữu ích cũng như các cơ hội mà thị trường tài chính carbon mang lại cho các doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam, Ban tổ chức Hội chợ HAWA EXPO2024 đã phối hợp với Câu lạc Bộ Báo Chí Phát triển Xanh - Green Media Hub - thuộc Hội Nhà báo Việt Nam, tổ chức tọa đàm “Tài chính carbon và cơ hội cho doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam”- ông Mẫn cho biết. 

Tại tọa đàm, các diễn giả gồm: PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường); Tiến sĩ Vũ Tấn Phương - Giám đốc văn phòng Chứng chỉ Rừng Việt Nam (VFCO) - Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam; Ông Nguyễn Ngọc Tùng – Giám đốc Quỹ VinaCarbon; Ông Trần Đức trí Quang - Giám đốc ESG  FPT Information System đã cùng trao đổi, thảo luận về vấn đề tài chính xanh và thị trường carbon cho ngành gỗ và lâm nghiệp Việt Nam.

Theo các diễn giả, là một trong các quốc gia hàng đầu về chế biến gỗ và lâm sản, các chính sách của Việt Nam đang hướng đến một nền lâm nghiệp bền vững, đáp ứng các yêu cầu của thị trường, trong đó có vấn đề tài chính xanh và thị trường carbon. Đây là những cơ chế tài chính đóng góp vào công cuộc giảm thiểu các tác động của biến đổi khí hậu và giải quyết các thách thức môi trường.

Tại hội thảo các diễn giả đã mang đến những thông tin cập nhật nhất về thị trường tín chỉ carbon rừng toàn cầu và Việt Nam.

Theo thống kê của WB hiện nay, thông qua Cơ chế REDD+ (Cơ chế: Giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái rừng), một số tổ chức quốc tế ký kết với chính quyền địa phương hoặc quốc gia để chi trả tài chính nhằm hạn chế nạn phá rừng và phục hồi rừng. Tổng giá trị của thị trường các-bon từ rừng toàn cầu được chi trả năm 2023 đạt xấp xỉ 2 tỉ USD và tất cả đều thông qua Cơ chế REDD+. Trong vòng 3 năm gần đây kể từ năm 2020, mỗi năm tổng chi phí chi trả cho tín chỉ hấp thụ các-bon rừng đều tăng trưởng 10%. 

Giá trung bình mỗi tín chỉ hấp thụ carbon từ rừng hiện đang dao động khoảng từ 1,62 USD/tấn đến 8,99 USD/tấn, nhưng phần lớn được các tổ chức quốc tế chi trả ở mức 5 USD/tấn tín chỉ. Dự kiến năm 2030, tổng giao dịch tín chỉ hấp thụ các-bon từ rừng đạt khoảng 20 tỷ USD (gấp 10 lần sao với 2021) và mức chi trả giao động từ khoảng 20 đến 50 USD/tấn.

Hiện nay trên thế giới, tổ chức dẫn đầu triển khai Cơ chế REDD+ là World Bank. Cụ thể, hiện World Bank đang ký kết với 15 quốc gia đang phát triển (trong đó có Việt Nam), giá chi trả trung bình cho mỗi tấn hấp thụ các-bon rừng là 5 USD, trong đó khoảng 95% số tín chỉ thu được sẽ được tính vào Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của quốc gia đó, 5% số tin chỉ còn lại sẽ do World Bank nắm giữ. 

Vừa qua, theo ký kết với World Bank, lần đầu tiên Việt Nam chính thức bán 10,3 triệu tín chỉ các-bon rừng với giá 5 USD/tín chỉ, dự kiến thu về 51,5 triệu USD. Và năm 2023 là năm đầu tiên chúng ta nhận được tiền chi trả là 41,2 triệu USD và đã giải ngân toàn bộ để các tỉnh lập kế hoạch chi trả cho các chủ rừng thuộc sáu tỉnh Bắc Trung Bộ gồm: Nghệ An, Quảng Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, và Quảng Trị.

Các Diễn giả tham gia gồm: PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường; Tiến sĩ Bùi Đức Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường; Tiến sĩ Vũ Tấn Phương- Giám đốc Văn phòng Chứng chỉ Quản lý rừng bền vững (VFCO), Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam; Ông Nguyễn Ngọc Tùng – Giám đốc Quỹ VinaCarbon; Ông Trần Đức Trí Quang – Giám đốc ESG FPT Information System; Nhà báo Trần Như Hoa, Cố vấn GREEN MEDIA HUB, Trưởng Văn phòng đại diện phía Nam – Báo Công Thương.

Gỗ đóng vai trò hấp thụ và lưu trữ cacbon, là một trong số ít ngành sản xuất phát thải khí nhà kính âm so với các ngành khác với cùng mục đích sử dụng như sản xuất đá, mỹ nghệ từ đá, hoặc các ngành sản xuất nguyên vật liệu khác như nhựa, bê tông, thép… nên ngành gỗ có thể tận dụng thay thế cho các nguyên liệu trên trong xây dựng để giảm phát thải carbon.

Đặc biệt, Việt Nam với 14 triệu ha rừng - nếu quản lý bền vững sẽ tạo ra các tín chỉ các-bon thông qua hoạt động giảm phát thải khí nhà kính, tăng hấp thụ các-bon, tăng nguồn tài chính xanh cho doanh nghiệp, mang đến giá trị lớn cho nền kinh tế. Song để tạo ra được tín chỉ carbon các doanh nghiệp phải thực hành phát triển  bền vững (ESG) và bắt buộc phải có báo cáo phát thải và giảm phát thải. 

Các chuyên gia cũng nhất trí quan điểm rằng, để thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia quản lý rừng bền vững, sử dụng nguyên liệu được chứng nhận, phát triển sản xuất theo hướng carbon thấp cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách. Các cơ chế, chính sách cần tập trung vào các khuyến khích tài chính, ưu đãi đầu tư cho xanh hóa sản xuất, sản xuất hàng hóa không gây mất rừng; thúc đẩy tiêu dùng gỗ, sản phẩm gỗ có chứng nhận; các cơ chế giám sát, tạo sự công bằng trong sản xuất và tiêu thụ nguyên liệu gỗ, sản phẩm gỗ được chứng nhận. Ngoài ra, cần hỗ trợ xây dựng năng lực cho các bên liên quan trong thực hiện quản lý rừng bền vững, các hoạt động giảm phát thải khí nhà kính.

Bên cạnh đó Toạ đàm còn mang đến những thông tin hữu ích về các giải pháp và kinh nghiệm làm báo cáo phát thải cho doanh nghiệp của FPT Information System hay xu hướng đầu tư vào các doanh nghiệp phát triển xanh tạo ra tín chỉ carbon cũng như hỗ trợ cho doanh nghiệp thực hành ESG của Quỹ đầu tư VinaCarbon.