Nhiều dược liệu biến mất đe dọa khả năng tiếp cận với thuốc giảm đau và thuốc chống ung thư

►Một số loài cây không chỉ quan trọng nhờ vào đặc tính chữa bệnh mà còn góp phần làm giảm xói mòn và hình thành một phần của bể chứa carbon quan trọng.

►Ngành công nghiệp dược phẩm là ngành chiếm vị trí quan trọng trên toàn cầu trị giá khoảng 1.100 tỉ USD.

Thực vật rất cần được quan tâm bảo tồn

Theo Deutsche Welle, bắt nguồn từ thế giới phong phú của thực vật và nấm là nhiều loại thuốc được tìm kiếm nhiều nhất trên thế giới. Qua nhiều thế kỷ, các nền văn hóa trên thế giới đã học cách sử dụng thực vật để chống lại bệnh tật và duy trì sức khỏe.

Khi sự đa dạng sinh học này nhanh chóng biến mất, thì các nguồn tài nguyên và hệ sinh thái cũng là trung tâm của sức khỏe con người cũng bị ảnh hưởng. Bởi, đó là một nguồn sinh kế quan trọng cho người bản địa và dân cư nông thôn.

Ngành công nghiệp dược phẩm toàn cầu được định giá khoảng 1.100 tỉ USD, trong khi thị trường thuốc thảo dược ước tính trị giá 3,3 tỉ USD. Ảnh: DW.

Càng ngày, các loài dược liệu cư trú trong các khu vực tự nhiên càng nhận được sự chú ý từ khoa học và thương mại. Tại Mỹ, trong số 150 loại thuốc kê đơn hàng đầu, ít nhất 118 loại dựa trên các nguồn tự nhiên.

Một đứa trẻ bị bệnh bạch cầu vào năm 1960 có 10% cơ hội giảm bệnh; đến năm 1997, khả năng thuyên giảm đã tăng lên 95% nhờ 2 loại thuốc từ một loài thực vật hoang dã có nguồn gốc từ Madagascar.

Ngày nay, diện tích đất trồng cây dược liệu hoang dã bị thu hẹp do kết quả của việc thanh toán bù trừ đất và nạn phá rừng. Theo nhà dân tộc học Ermias Lulekal Molla: “Thực vật  rất cần được quan tâm bảo tồn". Bởi lẽ, một số loài cây không chỉ quan trọng nhờ vào đặc tính chữa bệnh của chúng mà còn góp phần làm giảm xói mòn và hình thành một phần của bể chứa carbon quan trọng.

Dingetegna là một trong số ít 60.000 loài thực vật và nấm trên toàn cầu được biết đến với giá trị y học. Nó cũng thuộc nhóm có nguy cơ tuyệt chủng hoàn toàn. Chỉ trong 4 năm qua, số lượng thực vật và nấm phải đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng đã tăng gấp đôi lên 40%. Và đó chỉ là những loài mà chúng ta đã biết. 

Thuốc quan trọng đang bị đe dọa

Các nhà nghiên cứu cho rằng: nếu không có những cây thuốc và nấm này, tương lai của sức khỏe con người sẽ bị đe dọa nghiêm trọng.

Hơn 1/3 số thuốc hiện đại có nguồn gốc trực tiếp hoặc gián tiếp từ các sản phẩm tự nhiên, chẳng hạn như thực vật, vi sinh vật và động vật. Khoảng 60-80% thuốc kháng sinh và thuốc chống ung thư có nguồn gốc từ các hợp chất hóa học được tìm thấy trong thế giới tự nhiên.

Một số loại thuốc giảm đau được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới như morphine và codeine, có nguồn gốc từ hoa anh túc. Ảnh: DW.

Giáo sư dược lí Joao Calixto nói rằng: “Nếu chúng ta nhìn vào lịch sử phát triển của y học hiện đại, nó gần như hoàn toàn dựa trên việc nghiên cứu dược chất trong thực vật và vi sinh vật - đặc biệt là để tạo ra các chất chống nhiễm trùng. 

Cụ thể, Morphine và codeine, một số loại thuốc giảm đau được sử dụng rộng rãi nhất, có nguồn gốc từ hoa anh túc. Paclitaxel là một loại thuốc hóa trị được sử dụng phổ biến từ vỏ của cây thủy tùng Thái Bình Dương. Penicillin,  một trong những loại kháng sinh đầu tiên, có  nguồn gốc  từ nấm mốc. Và các loại thuốc giảm cholesterol đều dựa trên các đặc tính có trong nấm. 

Ngành công nghiệp dược phẩm là ngành chiếm vị trí quan trọng trên toàn cầu trị giá khoảng 1.100 tỉ USD, trong đó thương mại toàn cầu đối với các loài thực vật thơm và dược liệu chiếm 3,3 tỉ USD.

Sử dụng không bền vững, mất môi trường sống

Theo nhà bảo tồn Danna Leaman, chủ tịch Sách đỏ của IUCN về các loài cây thuốc có nguy cơ tuyệt chủng, tình trạng khai thác không bền vững trong nhiều thập kỷ chỉ là một phần của câu chuyện khi chúng suy giảm. 

Khai phá đất làm nông nghiệp và nạn phá rừng là nguyên nhân chính dẫn đến mất các loài thực vật và nấm. Ảnh: DW.

Bà Danna Leaman nói rằng: “Mất môi trường sống là mối đe dọa chính mà các loài này phải đối mặt”. Giải phóng mặt bằng để làm đường cho nông phiệp và sự mở rộng của các thành phố đã tàn phá rừng và môi trường sống hoang dã nơi những loài thực vật và nấm được tìm thấy. 

Sức khỏe cộng đồng đang gặp rủi ro

Ngoài vai trò trực tiếp của các loài thực vật đối với sức khỏe con người,  nhiều trong số dược liệu thực vật đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ đa dạng sinh học - một yếu tố quyết định quan trọng đối với sức khỏe con người. 

Brazil là nơi có đa dạng sinh học lớn nhất trên thế giới, với ước tính khoảng 50.000 loài thực vật - nhiều loài trong số đó đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do nạn phá rừng. Ảnh: DW.

Một điểm mà Liên hợp quốc gần đây đã đưa ra trong đánh giá mang tính bước ngoặt về đa dạng sinh học, cho thấy thế giới đã không đạt được hoàn toàn bất kỳ mục tiêu nào trong số 20 mục tiêu đa dạng sinh học toàn cầu đặt ra cách đây 10 năm. Dân số khỏe mạnh hoàn toàn  phụ thuộc vào các hệ sinh thái lành mạnh và đa dạng sinh học.  

Do vậy, bảo vệ môi trường lành mạnh là "hoàn toàn cần thiết" để  khám phá ra các loại thuốc tiềm năng. Phương pháp điều trị cụ thể như điều trị COVID19, quyết định khả năng chúng ta có thể tiếp cận không chỉ với các nguồn thuốc mà chúng ta dựa vào và biết rõ, mà còn cả những nguồn chúng ta chưa biết từng biết đến. 

Có thể bạn quan tâm:

► Rừng nhiệt đới Amazon có thể sớm trở thành thảo nguyên do biến đổi khí hậu