Doanh nhân không muốn bị gọi là ‘con buôn’

“Nếu cứ dựa vào quan hệ thì chắc chắn không thể có tầng lớp doanh nhân chân chính, nhân bản”. Thông điệp này được Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, TS Vũ Tiến Lộc, nhấn mạnh khi trao đổi với Pháp Luật TP.HCM nhân ngày Doanh nhân 13-10.

Muốn môi trường minh bạch

. Phóng viên: Thưa ông, chúng ta đã đi qua 30 năm đổi mới và tầng lớp doanh nhân cũng đã đóng vai trò lớn hơn trong tiến trình hội nhập, vươn ra biển lớn?

+ TS Vũ Tiến Lộc: Đúng thế! Tôi rất vui mừng vì doanh nhân hiện không còn bị gọi là “con buôn”, là “thằng bán tơ” hoặc bằng những từ không đẹp.

Nhưng chúng ta phải công nhận một điều: Sau 30 năm đổi mới, Việt Nam chưa có được một thế hệ các nhà công nghiệp với những thương hiệu và đẳng cấp cao trong khu vực và trên thế giới. Xét về tổng tài sản, một số doanh nghiệp (DN) có quy mô tương đối lớn được xếp hạng cao trong khu vực nhưng nhìn chung về hiệu quả và chất lượng thì còn nhiều việc phải bàn.

Các đại gia của ta tới nay chủ yếu hoạt động trong khu vực tài chính, ngân hàng và bất động sản (rất ít thấy trong lĩnh vực công nghệ, sáng tạo...).

Hơn nữa tầng lớp doanh nhân trước nay trưởng thành chủ yếu là nhờ lăn lộn trên thương trường, nhờ vào kinh nghiệm mà không cần phải học hành gì nhiều. Nhưng tình thế hiện nay đã khác. Bây giờ người làm kinh doanh phải có học vấn, phải học hỏi. Chiến lược kinh doanh phải bài bản, rõ ràng, đi vào cốt lõi chứ không thể lan man như trước.

. Phải chăng trước đó chúng ta đã không có một đường hướng phát triển DN, cũng như một định hướng kinh doanh đúng?

+ Một đại gia dệt may mới tuần trước nói với tôi cứ ban ngày họ phải lo kinh doanh, còn tối đến thì phải lo đi quan hệ. Đây là một thực tế mà chúng ta phải nhìn nhận. Nhiều doanh nhân làm giàu cho bản thân nhờ vào các mối quan hệ là chính.

Nhưng khi môi trường kinh doanh trở nên minh bạch, bình đẳng thì sẽ “không còn đất cho quan hệ”. Nếu cứ dựa vào quan hệ thì chắc chắn không thể có tầng lớp doanh nhân chân chính, nhân bản và vị quốc. Chính phủ quyết bỏ cơ chế xin-cho, thiết lập chính phủ kiến tạo, phục vụ thì DN cũng phải chống “quan hệ”.

Không thể cứ lẽo đẽo theo sau

. Có ý kiến cho rằng doanh nhân phải có trái tim, nhiệt huyết. Và như vậy mới có thể thúc đẩy minh bạch, bình đẳng và cải cách, chứ không dựa dẫm vào quan hệ như ông cảnh báo?

+ Một vị chủ tịch tỉnh hỏi tôi: “Liệu yêu cầu doanh nhân kinh doanh bằng trái tim có xa xỉ trong thời buổi hiện nay không?”. Tôi trả lời rằng không xa xỉ chút nào. Bởi nếu kinh doanh bằng trái tim thì đó mới là kinh doanh bền vững.

Nhìn ra thế giới, những doanh nhân lớn chính là những người có trái tim, họ kinh doanh là để phụng sự con người, phụng sự xã hội chứ không chỉ vì bản thân mình. Bill Gates tạo ra Microsoft trước hết là vì đam mê công nghệ và muốn mọi người được hưởng dùng công nghệ tuyệt vời ấy. Mark Zuckerberg cũng tạo nên Facebook trước hết là để nối kết mọi người.

Và hiện nay chúng ta thấy Microsoft và Facebook trở nên thiết yếu cho cuộc sống toàn cầu và Bill Gates, Mark Zuckerberg là những tỉ phú.

Bởi vậy, mục tiêu phải là phụng sự con người và xã hội không phải là khẩu hiệu sáo mòn, là thứ hàng xa xỉ, mà là chân lý thành công của doanh nhân! Tức doanh nhân nỗ lực làm giàu một cách văn minh, liêm chính với sức cạnh tranh cao.

. Vậy theo ông, thách thức lớn nhất đối với doanh nhân Việt Nam hiện nay là gì?

+ Tác động cộng hưởng của hội nhập với cuộc cách mạng kỹ thuật lần thứ tư sẽ tạo ra những áp lực cực lớn với cả cộng đồng DN và đội ngũ doanh nhân. Các lợi thế về địa kinh tế của các nền kinh tế mới nổi như Việt Nam có thể sẽ mất đi.

Công nghệ tự động hóa, sử dụng người máy, trí tuệ nhân tạo và vật liệu mới, công nghệ nano, in 3D… với chi phí ngày càng thắng thế. Chẳng hạn mới đây tập đoàn công nghệ đầu tư hàng đầu Foxconn vừa quyết định sử dụng 6 vạn tay máy công nghiệp cho việc thiếu công nhân bản địa ở Trung Quốc.

Đó là những thách thức không chỉ cho doanh nhân mà còn cho cả nền kinh tế. Nhưng với sự chuyển mình của thể chế theo hướng tích cực như thời gian qua khiến tôi có một niềm tin vào một thế hệ doanh nhân mới, sáng tạo. Nếu được như vậy thì nền kinh tế cũng như doanh nhân Việt Nam không còn phải cứ lẽo đẽo theo sau kinh tế và doanh nhân các nước tiên tiến!

. Xin cám ơn ông.

Nguồn PLO