Vốn Trung Quốc đã biến đổi Campuchia như thế nào?

Trung Quốc đã vượt Mỹ trở thành đối tác thương mại chính của Campuchia trong năm 2014, và có thể điều này sẽ tiếp tục được duy trì. Trung Quốc đã làm lu mờ các quốc gia khác trong sự phát triển chính trị và kinh tế của Campuchia. Koh Pich, hay Đảo Kim Cương, là một hòn đảo đầy bùn với diện tích khoảng 68 ha, cách đây không lâu chỉ được một vài người làm vườn nghèo khó chọn là nhà. Ngày nay, Diamond Island City đã được chuyển mình bởi các nhà hàng ven sông, các khối văn phòng, chung cư cao tầng, căn hộ dịch vụ, trường học quốc tế và các cộng đồng có thị trường hạng sang.

Nguồn viện trợ của Campuchia qua các năm.

Băng qua Đảo Kim Cương là NagaWorld, trung tâm casino hợp pháp duy nhất ở Phnom Penh. Tòa nhà phụ mới của khách sạn rộng vài trăm mét, dọc theo lối đi nối khách sạn và sòng bài là các cửa hàng theo phong cách sân bay bán rượu, thuốc lá, đồ trang sức và quần áo thiết kế. Người đến tham quan chủ yếu là khách du lịch Trung Quốc đám đông các bàn chơi game và máy đánh bạc.

Tuy nhiên, rất ít hàng hóa được bán ở thiên đường dưới lòng đất đến từ Trung Quốc. "Nếu bạn nói chuyện với giới trẻ Campuchia, họ vẫn sẽ chọn thương hiệu và sản phẩm của Mỹ", một quan chức chính phủ giấu tên nói với tờ Nikkei Asian Review. "70% người dân ở đây không thực sự thích người Trung Quốc. Họ vẫn nhớ thời Khmer Đỏ và nghĩ rằng người Trung Quốc là những người rất phức tạp. Campuchia đã trở thành một bàn đạp để chống lại ảnh hưởng của phương Tây", ông nói.

Đảo Kim Cương

Siphan Phay, người phát ngôn của chính phủ, thừa nhận rằng người dân Campuchia phàn nàn về người Trung Quốc nhưng lưu ý rằng họ cũng "kiếm được nhiều tiền từ họ". Ông nói với Nikkei: "Người Trung Quốc đang cho tiền, và họ muốn một cái gì đó - đó là bình thường. Chúng tôi cần tiền, nhưng chúng tôi không muốn người Trung Quốc tách chúng tôi ra khỏi ASEAN. Chúng tôi không muốn sử dụng ASEAN chống lại Trung Quốc hay chống lại Mỹ. Hiến pháp của chúng tôi rất rõ ràng rằng chúng tôi phải giữ cho mình trung lập. Chúng tôi không thấy ai là kẻ thù của mình. Chỉ có người Campuchia mới có thể thay đổi thành công đất nước của họ. "

Tăng trưởng đột phá bên ngoài thủ đô

Sự hiện diện của Trung Quốc là không thể rõ ràng hơn ở Sihanoukville, hay Kompong Som, cảng chính khoảng 220 km về phía Tây Nam của thủ đô dọc theo Quốc lộ 4, con đường huyết mạch quan trọng nhất của quốc gia. Ngoài ra, ảnh hưởng đó còn hiện diện tại nhiều công trình ở các nơi khác.

Các sòng bạc của Sihanoukville sáng đèn vào ban đêm, nhiều vô kể. Cheap Sotheary, người đứng đầu địa phương của tổ chức phi chính phủ về phát triển và auyền con người Campuchia (Adhoc), nói với Nikkei rằng có đến 81 sòng bài như thế. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp thuộc sở hữu của Trung Quốc hơn - khách sạn, nhà hàng, tiệm massage, thợ cắt tóc, quán karaoke, nhà để xe, đổi tiền, hiệu cầm đồ. Giá thuê đã tăng vọt, và một số tổ chức phi chính phủ sợ họ sẽ bị buộc phải rời khỏi thị trấn khi hợp đồng thuê của họ tăng. "Người dân ở Sihanoukville sẽ không có nơi nào để sống", Sotheary cảnh báo.

Sòng bài.

Vô số các cửa hàng chỉ bán hàng hóa từ Trung Quốc. Trong một số ngoại lệ, các mặt hàng không phải là do Trung Quốc sản xuất được bán là nước đóng chai, bia Campuchia, rượu Pháp.

Tiền của Trung Quốc chắc chắn mang lại lợi ích cho một số người. Vanny, 27 tuổi, chuyển đến từ Phnom Penh khoảng một năm trước sau khi chồng cô nhận được mức lương tốt hơn trên các công trường xây dựng ở Sihanoukville. Hiện tại, anh kiếm được 11 USD/ngày cho việc xây dựng một sòng bạc thuộc sở hữu của Trung Quốc, Xihu Resort Hotel, và cô làm việc như một cô phục vụ tại một nhà hàng Trung Quốc gần đó. "Tôi được trả lương tốt hơn trước đây", cô nói với Nikkei.  

Đặc khu kinh tế Sihanoukville do tập đoàn Hongdou Group, Trung Quốc, liên doanh với các công ty địa phương.

Đặc khu kinh tế Sihanoukville (SSEZ) được thành lập vào năm 2008, liên doanh với công ty Trung Quốc. Zhao Shanshan, một nhân viên SSEZ, cho biết 125 công ty đã đăng ký; 107 trong số đó thực sự đang hoạt động. Phần lớn là từ Trung Quốc, với một số ít từ Châu Âu và Mỹ. Các công ty này sản xuất hàng dệt may, túi xách, hàng da, máy móc và sản phẩm gỗ. Khu vực 1.113 ha đã tạo ra hơn 21.000 việc làm - và con số đó có thể tăng lên đến 80.000 vào năm 2022 với 300 công ty đến thuê, theo kế hoạch chi tiết của khu vực.

Cảng nước sâu của Sihanoukville, được tài trợ bởi Nhật Bản, cũng cảm thấy hiệu ứng Trung Quốc. Lượng hàng hóa xử lý của càng này trong 6 tháng đầu năm 2018 tăng 22,42% so với năm ngoái. Lou Kim Chhun, Chủ tịch của nhà khai thác cảng, nói với Nikkei rằng có một sự gia tăng đáng kể hàng hóa kể từ giữa năm ngoái, rõ ràng là do tăng hoạt động của Trung Quốc.

Phố Tàu.

Người Trung Quốc cũng ngập tràn. Lượng người đến sân bay quốc tế Sihanoukville đã tăng 115% năm ngoái lên 338.000 - với nhiều hành khách đến từ bảy thành phố Trung Quốc với các chuyến bay trực tiếp. Việc mở rộng nhà ga dự kiến ​​sẽ hoàn thành vào cuối năm nay sẽ nâng công suất 500.000 người.

Sự náo động bất ngờ từ Trung Quốc đã gây ra nhiều cơn đau đầu. "Chúng tôi chưa sẵn sàng," Sotheary của Adhoc nói. Ngoài vấn đề rác thải, tiện ích quá tải và giá thuê tăng cao, cuộc sống  hòa bình và yên tĩnh của khu vực đã bị phá vỡ, với các báo cáo thường xuyên về tranh chấp giữa các băng nhóm Trung Quốc.

Trong một bức thư gửi Bộ trưởng Nội vụ vào tháng 1, ông You Min, Thống đốc Sihanoukville, đã đánh giá dòng chảy của Trung Quốc. Ông ca ngợi số lượng việc làm mới, nhưng đã xác nhận các căng thẳng xã hội mà Sotheary và những người khác đã miêu tả. Thống đốc lo lắng về việc các doanh nghiệp nhỏ bị vắt kiệt và nói nhiều người Trung Quốc đang làm việc trên các công trường xây dựng bất hợp pháp. Siphan Phay thừa nhận. "Tiền không có mùi. Chúng ta phải làm gì đây? Chúng ta không muốn Kompong Som trở thành lãnh thổ Trung Quốc".

Đứng trên pháp luật

Trung Quốc là chủ nợ song phương lớn nhất của Campuchia, chiếm khoảng 50% nợ nước ngoài trong năm 2017 của nước này, tổng cộng đã tăng 142% trong giai đoạn 2011-2016 - mức tăng lớn nhất ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, nước này vẫn là nền kinh tế phát triển nhanh thứ 6 trên thế giới và hàng đầu trong ASEAN. Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng GDP của Campuchia trong năm nay là 6,9%.

Tăng trưởng GDP của Campuchia qua các năm.

 Trong năm 2010, luật về tài sản được thắt chặt để hạn chế cho thuê 55 năm, nhưng chúng có thể dễ dàng bị lách thông qua ủy nhiệm và mua quyền công dân. Với giá 100.000USD, việc trở thành công dân hợp pháp vẫn là rẻ đối với những người có tiền.

 "Nhiều người rơi nước mắt vì họ đã mất đất", một quan chức Campuchia nói với Nikkei.

Lao Mong Hay, một trong số ít các nhà phê bình xã hội Campuchia sẵn sàng lên tiếng, cảnh báo: "Chất lượng tăng trưởng không chỉ là không hoàn hảo, nó đã phân chia đất nước. Sihanoukville là khởi đầu của Sáng kiến ​​Vành đai và Đường bộ ở đây. Nếu bạn mạnh mẽ và giàu có, bạn có thể đứng trên luật pháp. Chính phủ này đã thúc đẩy nền kinh tế thị trường mà không có luật pháp".

Nguồn Nikkei Asian Review