Vì sao Trung Quốc mạnh tay ngăn các công ty mua tài sản ở nước ngoài?

Ông Liu He, vị cố vấn kinh tế hàng đầu của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đã tiến hành một nghiên cứu vào đầu năm nay để xem làm thế nào Trung Quốc có thể tránh đi vào vết xe đổ của nền kinh Nhật Bản trong thập niên 1990.

Theo nguồn tin của Bloomberg cho biết, báo cáo của Liu He bao gồm một loạt các chủ đề, từ thỏa thuận Plaza Accord về tiền tệ cho đến tình trạng bong bóng bất động sản và khủng hoảng nhân khẩu học tại Nhật Bản. Nguồn tin này cũng cho biết báo cáo đã đưa ra một khuyến cáo quan trọng mà các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã làm theo: cần phải ngăn chặn làn sóng mua tài sản trên toàn cầu của các tập đoàn tư nhân Trung Quốc.

Các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã thảo luận kinh nghiệm của Nhật Bản trong một cuộc họp Bộ Chính trị vào ngày 26/4, theo nguồn tin ẩn danh của Bloomberg. Các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc đã loan truyền thông điệp của ông Tập Cận Bình rằng sự ổn định tài chính là rất quan trọng trong tăng trưởng kinh tế .

Sau đó tới tháng 6, bắt đầu xuất hiện thông tin cho rằng cơ quan quản lý ngân hàng của Trung Quốc đã yêu cầu các ngân hàng cung cấp thông tin về các khoản vay ở nước ngoài cho các tập đoàn như Dalian Wanda, Anbang Insurance, HNA và Fosun International. Một thời gian ngắn sau, các cơ quan quản lý khác cũng ban hành chỉ thị nhằm hạn chế việc cho vay quá mức, đầu cơ chứng khoán và sản phẩm tài chính có lợi suất cao.

Jim O'Neill, cựu kinh tế gia trưởng tại Goldman Sachs và cựu bộ trưởng chính phủ Anh, cho biết các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang không ngừng tìm cách để tránh những sai lầm của các nước khác, đặc biệt là của Nhật Bản.

"Bạn sẽ nhận ra điều đó trong các nỗ lực không ngừng để ngăn chặn bong bóng bất động sản, nhằm giúp Trung Quốc không đi vào vết xe đổ của Nhật Bản", ông O'Neill bình luận.

Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện của Trung Quốc đã không đáp lại yêu cầu bình luận từ Bloomberg. Hôm thứ Ba, Thứ trưởng Thương mại Qian Keming nói với các phóng viên rằng các công ty Trung Quốc phải thận trọng trong việc đầu tư ra nước ngoài trong các lĩnh vực giải trí, thể thao, khách sạn và bất động sản.

Động thái này phản ánh mối quan ngại rằng các tập đoàn Trung Quốc đã vay mượn quá nhiều từ các ngân hàng nhà nước, đe dọa hệ thống tài chính và ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.

Bản báo cáo của Liu He xem ra là một lý do quan trọng dẫn tới các động thái kể trên của chính phủ Trung Quốc. Tổng vốn đầu tư ra nước ngoài của các công ty Trung Quốc đã lên mức kỷ lục 246 tỷ USD vào năm ngoái. Tác động từ các biện pháp của chính phủ là rất rõ rệt : các thương vụ mua tài sản ở nước ngoài đã giảm 55% trong 6 tháng đầu năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016, theo dữ liệu của Bloomberg.

Lời cảnh báo từ Nhật Bản

Ngoài việc ngăn chặn dòng vốn chảy ra khỏi Trung Quốc, báo cáo của Liu He cũng đề nghị:

- Chính phủ cần ban hành một bộ luật mới nhằm xác định rõ ràng các quy tắc về đầu tư ra nước ngoài. Hiện tại, các công ty Trung Quốc muốn đầu tư ra nước ngoài cần phải xin giấy phép từ Bộ Thương mại, cơ quan quản lý ngoại hối và cơ quan hoạch định kế hoạch kinh tế quốc gia.

- Các quan chức có thẩm quyền cần giám sát chặt chẽ hơn về tính khả thi trong dài hạn của các khoản đầu tư nước ngoài - đặc biệt là lợi nhuận trên tài sản (ROA) - để kiểm soát rủi ro. Báo cáo so sánh việc các công ty Trung Quốc mua tài sản ở nước ngoài cũng tương tự như các nhà đầu tư nhỏ lẻ tìm kiếm lợi nhuận nhanh chóng trên thị trường chứng khoán.

- Đảm bảo rằng các doanh nghiệp Trung Quốc không chuyển hoạt động sản xuất ra nước ngoài trước khi xuất hiện những ngành mới tạo ra nhiều việc làm thay thế.

Nghiên cứu của Liu He cảnh báo Trung Quốc có nguy cơ đi vào vết xe đổ của Nhật Bản hồi những năm 1980. Nó nhắc lại việc các công ty Nhật Bản đã đi mua hàng loạt tài sản ở nước ngoài, từ câu lạc bộ golf Pebble Beach tới hãng phim Columbia Pictures và tòa nhà Rockefeller Center ở New York. Bản báo cáo xem đây là bài học về những rủi ro tiềm tàng khi các công ty tận dụng một đồng tiền mạnh, các khoản vay lãi suất thấp, và giá bất động sản đang tăng mạnh ở trong nước để đi mua tài sản ở nước ngoài.

Tuy nhiên, ngay cả khi chính phủ Trung Quốc muốn giảm tỷ lệ đòn bẩy trong nền kinh tế, họ vẫn cam kết sẽ đảm bảo tăng trưởng GDP khoảng 6,5% trong năm nay để đạt lời hứa về việc xây dựng "xã hội khá giả" vào năm 2020, với GDP và thu nhập đầu người tăng gấp đôi so năm 2010. Và liệu Trung Quốc có thể vừa đạt được mục tiêu này cùng với việc kiềm chế rủi ro tài chính hay không vẫn là một câu hỏi chưa được giải đáp.

Logan Wright giám đốc phụ trách nghiên cứu thị trường Trung Quốc tại Rhodium Group, cho biết: "Việc thúc đẩy quá trình giảm đòn bẩy là rất quan trọng, khi muốn giảm căng thẳng tài chính trong thời gian ngắn. Nhưng chúng ta vẫn chưa rõ là liệu chính phủ Trung Quốc có đang thực sự chuẩn bị đương đầu với những hậu quả kinh tế lâu dài của việc giảm tốc hệ thống tài chính trong tương lai".

Bá Ước

Nguồn Bloomberg