Vì sao Trung Quốc không phải là trung tâm tài chính toàn cầu?

Trong bối cảnh dư âm về hội nghị thượng đỉnh G20 ở Hàng Châu, Trung Quốc, chưa hết, một sự kiện quan trọng khác vừa diễn ra song lại không được mấy người chú ý. Tuần trước, Ngân hàng Thế giới (WB) đã phát hành trái phiếu được định giá bằng Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) ở thị trường liên ngân hàng của Trung Quốc. Bắt từ tháng 10 tới, nhân dân tệ (NDT) sẽ được đưa vào rổ tiền tệ định giá SDR cùng với USD, euro, yên và bảng Anh.

Đối với Trung Quốc, động thái trên mang ý nghĩa biểu tượng cho vị thế cường quốc mới nổi của họ. Nhưng nó cũng cho thấy vì sao Trung Quốc chưa thể trở thành một trung tâm tài chính của thế giới.

Bắc Kinh xem việc đưa NDT vào rổ SDR là một chiến lược mang tính thỏa hiệp. Trung Quốc muốn hệ thống tiền tệ toàn cầu ít lệ thuộc hơn vào USD và tiến tới sử dụng NDT nhiều hơn, nhưng vẫn muốn tiếp tục áp đặt các biện pháp kiểm soát dòng vốn - hạn chế việc sử dụng NDT ở nước ngoài - và không muốn để NDT được giao dịch tự do - điều kiện tiên quyết để NDT trở thành đồng tiền dự trữ đích thực.

Vì thế, Trung Quốc muốn dùng rổ SDR để đạt được cả hai mục tiêu: biến NDT thành đồng tiền cạnh tranh với USD, đồng thời vẫn duy trì tỷ giá cố định.

Vấn đề là SDR không tồn tại trong lưu thông thực tế. SDR được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) tạo ra để làm tài sản dự trữ nhân tạo vào năm 1969, theo hệ thống Bretton Woods. Tuy vậy, không nước nào sử dụng SDR cho hoạt động kinh doanh thông thường, và không chính phủ nào có thể phát hành trái phiếu định giá bằng SDR, ngoại trừ những lý do chính trị, như WB đang làm.

Các công ty cũng sẽ không sử dụng SDR. Nếu một công ty muốn vay tiền để xây dựng nhà máy ở Nhật Bản, họ sẽ phát hành trái phiếu bằng đồng yên và trả nợ bằng đồng tiền này. Nếu khách hàng của công ty ở khắp nơi trên thế giới, chắc chắn một ngân hàng đầu tư sẽ sẵn lòng tạo lập chỉ số danh mục đầu tư tiền tệ tùy biến để đáp ứng nhu cầu của công ty.

Thay vì sử dụng SDR, công ty sẽ bán trái phiếu theo bộ chỉ số tổng hợp gồm đồng USD, euro, yên và real Brazil với tỷ lệ 25% cho mỗi đồng tiền. Sẽ không có khách hàng nào trả bằng SDR.

Lý do Trung Quốc muốn đưa NDT vào SDR là vì nước này hy vọng có được vị thế đồng tiền toàn cầu mà không phải đối mặt với áp lực thả nổi NDT và nới lỏng kiểm soát dòng vốn. Nói cách khác, Trung Quốc muốn hưởng những lợi ích của một đồng tiền toàn cầu, nhưng lại muốn tránh những bất lợi của việc này.

Đây chính là lý do cản trở vị thế trung tâm tài chính thế giới của Trung Quốc. Nước này có đầy đủ những điều kiện thích hợp để cạnh tranh với London và New York: quy mô nền kinh tế khổng lồ, điểm đến của hoạt động kinh doanh quốc tế, và sở hữu những ngân hàng đẳng cấp thế giới. Nhu cầu toàn cầu với nguồn vốn và dịch vụ tài chính của Trung Quốc đang trên đà tăng mạnh.

Nhưng việc phát hành cổ phiếu và nợ quốc tế ở Trung Quốc gần như không tồn tại. Từ đầu năm đến nay, trong số gần 2.000 trường hợp phát hành trái phiếu ở Trung Quốc, chỉ có một đến từ nước ngoài. Các công ty không muốn bán nợ hoặc cổ phiếu tại một nước mà dòng vốn bị kiểm soát chặt chẽ và đồng nội tệ không được phản ánh đúng trên thị trường. Và với SDR, chính phủ không thể giải quyết được cả 2 vấn đề trên.

Nếu Bắc Kinh muốn trở thành trung tâm tài chính toàn cầu, nước này cần tạo ra một thị trường mà dòng vốn được luân chuyển tự do, giá cả được vận động theo nhu cầu và mọi quy tắc đều minh bạch. Thay vì theo đuổi các thẳng lợi mang tính biểu tượng như trái phiếu SDR, Trung Quốc nên để các ngân hàng và nguồn vốn của mình hoạt động tự do hơn.

Nhật Trường

Nguồn Bloomberg