Vàng Thái lấp lánh trên màn hình

Người Thái từ lâu đã có niềm đam mê với vàng, với hơn 6.000 cửa hàng trang sức và vàng miếng trải khắp cả nước. Tuy nhiên, trong bối cảnh giá vàng liên tục tăng suốt 30 tháng qua, phần lớn giao dịch đang diễn ra trên nền tảng trực tuyến, với hàng triệu người Thái mua bán vàng qua mạng.

Siri, nhân viên văn phòng 39 tuổi, cho biết cô bắt đầu đầu tư vàng sau khi được chị gái giới thiệu. Nhờ ứng dụng Paotang của Ngân hàng Krungthai, cô có thể tham gia với số vốn ban đầu khoảng 6.000 baht (180 USD). Đầu năm 2024, khi giá vàng đạt 2.000 USD/ounce (31,1 gram), Siri quyết định bán ra lần đầu tiên. “Nhìn giá vàng bây giờ, tôi có chút tiếc nuối vì không giữ lâu hơn. Tôi không ngờ giá liên tục lập kỷ lục và giờ gần chạm mốc 3.000 USD”, cô nói.

Nhờ kênh giao dịch trực tuyến ngày càng phổ biến, đến năm 2023, bốn trong mười công ty có doanh thu cao nhất Thái Lan là doanh nghiệp kinh doanh vàng, thậm chí vượt qua chuỗi cửa hàng tiện lợi 7-Eleven với hơn 14.500 chi nhánh.

Ông Tanarat Pasawongse, CEO của Hua Seng Heng Group, doanh nghiệp gia đình với 75 năm hoạt động, cho biết công ty chỉ có sáu tiệm vàng, bốn trong số đó nằm tại khu Chinatown, Bangkok, nhưng sở hữu mạng lưới giao dịch trực tuyến rộng lớn nhờ hợp tác với các ngân hàng lớn như Bangkok Bank, Kasikorn, Krungsri và Siam Commercial.

Doanh thu khổng lồ của Hua Seng Heng đến từ việc liên tục xoay vòng giao dịch. Theo ông Tanarat, vào những ngày cao điểm, số lượng khách hàng trực tuyến có thể lên tới hàng trăm nghìn người, với hàng triệu tài khoản đang hoạt động. “Thử nghĩ, một tiệm vàng lớn như của chúng tôi nhưng chỉ có 15 nhân viên phục vụ tại quầy. Trong khi đó, trên nền tảng trực tuyến, có thể có 30.000, 40.000 người cùng lúc tham gia giao dịch”, ông nói.

Việc mua bán vàng trực tuyến tại Thái Lan không có nhiều rào cản, chỉ cần trên 20 tuổi và sở hữu tài khoản ngân hàng trong nước.

Khác với nhiều quốc gia nơi nhà đầu tư chủ yếu mua các công cụ tài chính liên quan đến vàng, phần lớn người Thái vẫn thích sở hữu vàng vật chất, dù nhiều người không bao giờ nhìn thấy số vàng mình mua bán. 

Tại Thái Lan, giá vàng được niêm yết theo đơn vị “baht” (15,244 gram), trùng với tên đồng tiền quốc gia. Loại vàng phổ biến nhất là 23 karat (96,5% vàng, 3,5% bạc nguyên chất), được đóng dấu “965” cùng dấu hiệu của nhà bán để đảm bảo có thể giao dịch theo giá thị trường. Ngoài ra, còn có các loại vàng 22K, 20K và 18K, nhưng không phổ biến bằng.

Ông Tanarat cho biết nhóm khách hàng chính của thị trường vàng là những người từ 30 đến 40 tuổi. Tuy nhiên, một làn sóng nhà đầu tư trẻ đang nổi lên nhờ xu hướng tích lũy vàng, hay còn gọi là “tiết kiệm vàng”, phần lớn bị ảnh hưởng bởi YouTube và các KOL tài chính trên internet.

Nadakan Daorueang (28 tuổi), mẹ của hai con, bắt đầu đầu tư vàng từ tháng 7 năm ngoái. Nhờ mua bán vàng miếng loại 10 và 20 baht thông qua ứng dụng di động, cô đã kiếm được gần 50.000 baht lợi nhuận. “Ban đầu tôi chỉ muốn chuyển khoản tiết kiệm từ tiền mặt sang vàng và không nghĩ đến việc bán ra. Nhưng rồi tôi thấy giá vàng tăng vọt, nên quyết định chốt lời, nghĩ rằng giá sẽ giảm. Nhưng rốt cuộc giá vẫn tiếp tục tăng”, cô nói.

“Người Thái tôn sùng vàng, họ thực sự yêu thích kim loại này. Vàng là vua của các kim loại, không gỉ, không tan trong nước, không mất giá trị theo thời gian. Dù có chôn xuống đất 10 năm hay 100 năm, vàng vẫn vẹn nguyên. Chỉ có điều, vàng không mang lại thu nhập, vì không sinh lãi”, ông Sompong Vajirakaphan, đồng sáng lập Hiệp hội Thương nhân Vàng Thái Lan (GTA), nhận định.

Đường Yaowarat, trục đường sầm uất của khu Chinatown của Bangkok, là trung tâm của hàng chục tiệm vàng, trong đó có Thong Leng Hong Group của Sompong. Trước đây, nơi này từng là trụ sở chính của Ngân hàng Thương mại Bangkok, ngân hàng sụp đổ năm 1995 do bê bối tham ô, mở đầu cho cuộc khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997. Dấu ấn lịch sử ấy vẫn in đậm trong ngành tài chính Thái Lan.

Dù có niềm đam mê vàng, Thái Lan gần như không có nguồn cung nội địa. Trong giai đoạn đại dịch COVID-19, khi ngành du lịch lao đao, một số người dân miền Nam thậm chí đã tìm cách đãi cát sông để kiếm những hạt vàng nhỏ.

Mỏ vàng lớn nhất Thái Lan, Chatree, nằm giữa hai tỉnh Phichit và Phetchabun, cách Bangkok khoảng 290 km về phía Bắc. Được vận hành bởi Akara Resources, công ty con của Kingsgate Consolidated (Úc), mỏ này đã sản xuất khoảng 1,8 triệu ounce vàng (hơn 5,3 tỉ USD theo giá hiện tại) cùng lượng bạc gấp 5 lần con số này. Sau 6 năm ngừng hoạt động do lo ngại về môi trường và sức khỏe cộng đồng, mỏ đã mở cửa trở lại vào năm 2023.

Những thập kỷ gần đây, vàng 24 karat (99,99% tinh khiết) dưới dạng thỏi và đồng xu quốc tế ngày càng phổ biến, đặc biệt trong giao dịch giữa các thương nhân vàng và nhà đầu tư muốn sở hữu tài sản có tính thanh khoản cao hơn. Tuy nhiên, người Thái vẫn chuộng vàng 23 karat nội địa (96,5% tinh khiết) hơn, nhờ giá cả niêm yết minh bạch tại các tiệm vàng.

Dịch vụ cầm đồ tại Thái Lan thường cho vay với lãi suất thấp đối với vàng trang sức, đặc biệt nếu khách hàng có ý định chuộc lại. Tuy nhiên, giá trị của trang sức chủ yếu nằm ở lượng vàng chứ không phải tay nghề chế tác, tương tự như bất động sản Thái Lan, nơi giá trị tòa nhà thường kém xa giá trị đất nền.

Sự tin cậy vào vàng càng gia tăng khi kim cương và đá quý mất dần sức hút do giá trị phụ thuộc vào đánh giá chủ quan và chi phí thẩm định cao. Các tiệm kim hoàn tại Bangkok cũng thận trọng hơn trong chính sách mua lại, điều vốn là nền tảng của thị trường vàng.

Vàng không bao giờ rẻ, bởi giá giao ngay được quyết định bởi giao dịch toàn cầu, có thể theo dõi theo thời gian thực. Khi ông Sompong khởi nghiệp 50 năm trước, trước khi đồng sáng lập GTA năm 1983, Bangkok phải dựa vào giá vàng tại Hong Kong, vốn theo sát Tokyo. Khi đó, giá vàng được quyết định qua điện thoại, thậm chí phải đặt lịch trước tại bưu điện trung tâm. Ngày nay, những khoản lợi nhuận nhờ chênh lệch thời gian giá gần như không còn.

"Xu hướng toàn cầu đang thay đổi, với nhu cầu trang sức vàng giảm dần và vàng đầu tư ngày càng tăng", ông Tanarat cho biết. Dữ liệu cho thấy khoảng 50% nhu cầu vàng toàn cầu vẫn dành cho trang sức. Tuy nhiên, tại Thái Lan, việc đeo vàng hàng ngày đã giảm đáng kể vì lo ngại an ninh, trong khi vàng vẫn là lựa chọn phổ biến để làm hộp đựng bùa hộ mệnh tôn giáo.

Giống như nhiều nơi khác, người Thái xem vàng là công cụ bảo vệ tài sản trước lạm phát và lãi suất thấp trong bối cảnh bất ổn địa chính trị. Ông Sompong dự báo nhu cầu vàng có thể giảm vào năm 2025 nếu lãi suất tăng và đồng baht mất giá để thúc đẩy thương mại. Ngược lại, ông Tanarat cho rằng bốn năm bất ổn dưới thời Tổng thống Donald Trump có thể tiếp tục đẩy giá vàng lên cao.

Đầu năm 2024, khi giá vàng tăng mạnh, Thứ trưởng Thương mại Napintorn Srisunpang kêu gọi người dân “hạn chế mua vàng từ các nhà bán lẻ trực tuyến, nơi không thể kiểm tra sản phẩm hoặc chứng nhận trước khi thanh toán”. Tuy nhiên, đến nay, lo ngại đó dường như không còn cần thiết. Thế hệ nhà buôn vàng trực tuyến như ông Tanarat đã giúp giao dịch vàng trở nên thuận tiện hơn, loại bỏ những bất tiện trong giao dịch truyền thống. Giờ đây, người Thái có thể mua vàng chỉ với vài cú nhấp chuột. Niềm tin vẫn là yếu tố cốt lõi của thị trường, nhưng nó đã bước sang một tầm cao mới trong thế giới số.

Có thể bạn quan tâm:

Những “bảo mẫu” không công của châu Á

Nguồn Nikkei Asia