Văn hóa máy bán hàng tự động của Nhật đang dẫn đầu

Khi nhà báo Stephen Mansfield còn là một đứa trẻ và lớn lên ở Anh, những chiếc máy dùng xu duy nhất ở nơi ông sống là máy bán sôcôla thanh. Tuy được thiết kế để chống bị đập phá nhưng lại không thể chịu được cái nóng mùa hè, cũng vì thế mà sôcôla lúc nào cũng tan chảy và dính hết vào lớp giấy bạc. 

Còn ở Nhật ngày nay, có đến hàng triệu máy bán hàng tự động phân phối đa dạng các loại hàng hóa và dịch vụ, từ trà bánh, trái cây, mì tôm, ô dù, quẻ bói omikuji, pin, áo phông và dầu gội đầu. Người tiêu dùng thậm chí có thể mua bình xịt oxy tươi để phục vụ nhu cầu về sức khỏe khẩn cấp. Trong trường hợp quên thắt cà vạt trước khi đi làm, bỏ quên một bó hoa, ở Nhật sẽ luôn có một máy bán hàng tự động nào đó bán thứ người mua cần.

Luôn thích ứng với xu hướng thị trường, các nhà sản xuất máy bán hàng tự động tại Nhật đã phản ứng nhanh nhạy về mặt thương mại đối với cuộc khủng hoảng COVID-19, bằng cách cung cấp máy bán khẩu trang y tế, giúp người dùng tránh phải tương tác với nhân viên tại nhà thuốc hoặc tại cửa hàng tiện lợi. Bên cạnh đó, thay vì ngồi chờ hàng giờ tại khu xét nghiệm của bệnh viện, bệnh nhân giờ đã có thể đến các máy bán hàng tự động để mua bộ xét nghiệm PCR.

Máy bán bộ dụng cụ xét nghiệm PCR tự động đặt trong một bãi đậu xe ở quận Kanda, Tokyo. Ảnh: Getty Images.

Đồ uống vẫn là mặt hàng phổ biến nhất tại các máy bán hàng tự động ở Nhật. Người tiêu dùng có thể tìm mua mọi loại đồ uống yêu thích, như cà phê lon, trà kiều mạch, trà ô long, trà English Breakfast hay ca cao. Bên cạnh đó, thức uống thể thao giúp phục hồi năng lượng cũng cạnh tranh không kém.

Tại sao những “chiếc máy pha chế” phổ biến như vậy lại rất phù hợp với xã hội Nhật? Tại sao chúng trở nên không thể thiếu? Câu trả lời phù hợp nhất là vì chúng an toàn. Những chiếc máy này hiếm khi bị trộm cắp hoặc phá hoại. 

Chẳng hạn như gần đây ở thành phố cảng Yokohama, nhiều máy tự động bán thịt cá voi đã được lắp đặt mà không vấp bất kỳ sự phản đối nào. Theo ông Mansfield, tại quê hương của ông, nếu những máy bán mặt hàng như thế này đi vào hoạt động sẽ nhanh chóng bị vô hiệu hóa bởi các nhóm bảo vệ quyền động vật.

Một phụ nữ mua thịt cá voi từ máy bán hàng tự động ở Yokohama. Ảnh: Reuters.

Một yếu tố khác là hiệu quả và dịch vụ. Như một niềm tự hào, máy móc luôn hoạt động chuẩn xác ở Nhật, thối lại đúng đến từng xu và sẽ không lừa tiền của người mua. 

Tất nhiên, Nhật không phải là quốc gia duy nhất thúc đẩy máy bán hàng tự động. Ông đã từng phát hiện một chiếc máy bán nước thánh ở Lourdes, và ở Honolulu, hay cả máy bán bóng golf và bikini ở những nơi khác. Nhưng việc máy bán hàng tự động được phân bổ ở khắp mọi nơi trong cuộc sống đô thị Nhật lại ở một đẳng cấp khác.

Mặc cho sự cạnh tranh ngày càng gay gắt, đến từ xu hướng mua sắm trực tuyến và độ phổ biến của các cửa hàng tiện lợi, hay các quy định bán rượu và thuốc lá khó khăn hơn và dân số giảm đã dẫn đến việc giảm số lượng máy tự động trên toàn quốc (mặc dù vẫn còn hơn 4 triệu máy đang hoạt động), ngành công nghiệp này vẫn luôn có dấu hiệu tăng trưởng tốt.

Các thế hệ máy mới hơn càng ấn tượng hơn. Cơ chế xoắn ốc giống như một siêu thị thu nhỏ, với mặt trước trưng bày bằng kính trong suốt, bắt mắt người mua bằng những mặt hàng tươi ngon và bổ dưỡng. Bên cạnh đó, các thế hệ máy mới còn ứng dụng công nghệ sinh trắc học và kỹ thuật số, giúp lấy dấu vân tay hoặc nhận dạng khuôn mặt, loại bỏ nhu cầu về tiền mặt. Trong thời đại mà thanh toán không tiếp xúc có sức hấp dẫn mạnh mẽ, đây là một lợi thế rất lớn của các máy bán hàng tự động.

Một máy bán hàng tự động bán tác phẩm nghệ thuật NFT trên đường phố ở quận Kabukicho của Tokyo. Ảnh: Getty Images.

Bất chấp sự phổ biến của chúng, vẫn có nhiều người thấy một số mặt hàng không nên được phân phối bởi máy bán hàng tự động. Đối với ông Mansfield, một người có sự yêu thích đặc biệt dành cho những ly rượu sâm panh Moet & Chandon sủi bọt của Pháp, đã được kiểm nghiệm kỹ lưỡng, ông sẽ hơi nản lòng khi tình cờ bắt gặp những chiếc máy bán hàng tự động ở Tokyo bán những ly sâm panh Jeroboam ướp lạnh cho những người qua đường ngẫu nhiên.

Tuy nhiên, trong một thế giới đầy nỗi bất an về an ninh lương thực và chuỗi cung ứng hỗn loạn, máy bán hàng tự động chắc chắn sẽ có nhiều lợi thế cạnh tranh.

Có thể bạn quan tâm: 

Thị trường châu Á đón nhận cơ hội vàng đến từ Apple

Nguồn Nikkei Asia