Vấn đề lớn nhất hiện tại của kinh tế Nga là gì?

Chiến tranh ở Ukraine đã thúc đẩy cuộc khủng hoảng lao động tồi tệ nhất tại Nga trong nhiều thập kỷ, sau khi hàng trăm ngàn công nhân rời khỏi đất nước hoặc bị đưa ra tiền tuyến, làm suy yếu nền tảng của một nền kinh tế bị đè nặng bởi lệnh trừng phạt và sự cô lập quốc tế.

Trong quý đầu tiên của năm nay, các công ty Nga báo cáo tình trạng thiếu nhân sự lớn nhất kể từ khi bắt đầu thu thập dữ liệu vào năm 1998, theo khảo sát của Ngân hàng Trung ương Nga. Số lao động dưới 35 tuổi ở Nga vào cuối năm ngoái đã giảm 1,3 triệu người, xuống mức thấp nhất kể từ đầu những năm 1990, theo phân tích của công ty tư vấn FinExpertiza. Vào tháng 5, tỉ lệ thất nghiệp của Nga đã chạm mức thấp nhất sau thời kỳ Xô Viết.

Khan hiếm người lao động đã ảnh hưởng đến nền kinh tế. Các doanh nghiệp buộc phải tăng lương để giành nhân sự, làm tổn hại đến lợi nhuận của công ty và gây nguy hiểm cho các kế hoạch đầu tư. Ngược lại, các ngân hàng trung ương cảnh báo tiền lương cao hơn đang đẩy lạm phát lên cao.

Trên thực tế, tình trạng thiếu lao động đã gây khó khăn cho phần lớn nền kinh tế toàn cầu kể từ sau đại dịch, khiến tiền lương tăng nhanh và lạm phát khó kiểm soát. Nhưng vấn đề của Nga trầm trọng hơn và xảy ra do các yếu tố nội tại.

Tại Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg, Hội nghị về kinh tế hàng đầu của Nga, vừa diễn ra, hơn 10 phiên thảo luận đã được tổ chức dành riêng cho các vấn đề của thị trường lao động. Tại đây, Ngân hàng Trung ương cho biết, do thiếu nam giới trong độ tuổi lao động, các doanh nghiệp sản xuất đang phải thuê cả lao động nữ và công nhân lớn tuổi.

Nền kinh tế Nga cho đến nay đã chống chọi tốt và không rơi sâu vào suy thoái, sau khi phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt, một phần nhờ vào doanh thu bán dầu, các chương trình kích thích mạnh tay và khả năng ứng phó của chính phủ. Nhưng doanh thu năng lượng của Nga đang giảm mạnh trong năm nay, dự báo một tương lai phía trước đầy khó khăn.

Các quan chức Nga cho biết, tình trạng thiếu hụt lao động cũng đang làm tổn hại đến tăng trưởng kinh tế. Trong chuyến thăm một nhà máy sản xuất máy bay ở thành phố Ulan-Ude, Đông Siberia vào tháng 3, ông Putin nói rằng việc thiếu các chuyên gia có trình độ cao đã cản trở hoạt động quân sự.

Ông nói: “Chúng tôi biết rằng nhiều doanh nghiệp đang phải làm việc 3 ca và thiếu chuyên gia, đặc biệt là chuyên gia có trình độ cao”.

Các nhà kinh tế cho biết hơn 1 triệu người đã rời khỏi nước Nga kể từ cuộc chiến năm ngoái. Đây một trong những làn sóng di cư lớn nhất trong lịch sử Nga, bên cạnh cuộc di cư sau cuộc cách mạng năm 1917 và sự kiện Liên Xô tan rã năm 1991. Làn sóng di cư bắt đầu tăng lên kể từ sau khi ông Putin bắt đầu nhiệm kỳ thứ 3 vào năm 2012.

Làn sóng này làm tác động tiêu cực đến các xu hướng nhân khẩu học đã gây khó khăn cho Nga từ lâu, bao gồm tỉ lệ sinh thấp, dân số già và tỉ lệ tử vong cao (càng trầm trọng thêm do đại dịch COVID-19). Dân số khoảng 145 triệu người của Nga có thể giảm hơn 1/5 vào cuối thế kỷ này, Liên Hiệp Quốc ước tính.

Lao động nhập cư vào Nga, đặc biệt là từ các nước láng giềng ở Trung Á, đã giúp lấp đầy một phần khoảng trống. Theo Ngân hàng Trung ương, trong khi số lượng lao động di cư đến Nga tăng lên vào năm ngoái, thì số lượng chuyên gia nước ngoài có trình độ cao lại giảm 29%.

Trong quý IV năm ngoái, có 2,5 cơ hội việc làm cho mỗi người tìm việc, cao nhất kể từ năm 2005, theo FinExpertiza. Khoảng 35% các công ty sản xuất đã báo cáo tình trạng thiếu nhân công trong tháng 4, mức cao nhất kể từ năm 1996 trong các cuộc khảo sát hằng tháng của Viện Chính sách Kinh tế Gaidar của Nga. 

Theo một nghiên cứu hồi tháng 4 của công ty tư vấn Yakov & Partners có trụ sở tại Moscow, hơn một nửa số doanh nghiệp gặp phải tình trạng thiếu nhân sự trong lĩnh vực công nghệ thông tin, trong khi thời gian tìm kiếm ứng viên phù hợp tăng gần gấp đôi. 

Có thể bạn quan tâm: 

Số công ty niêm yết tại Mỹ đã giảm một nửa kể từ năm 1990

Nguồn WSJ