Vai trò chủ đạo doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đang bị thử thách

Các doanh nghiệp nhà nước của Trung Quốc, được hưởng ưu đãi tín dụng và bảo hộ độc quyền trong nhiều năm, sẽ phải đối mặt với một tương lai khó khăn sau khi chính phủ Trung Quốc cam kết để cho thị trường đóng vai trò lớn hơn trong nền kinh tế.

Theo Wang Tao, chuyên gia kinh tế tại UBS AG, nhiều khả năng việc kiểm soát lãi suất và giá năng lượng sẽ được nới lỏng sau khi chính phủ Trung Quốc cam kết sẽ giao cho thị trường vai trò "quyết định" trong việc phân bổ các nguồn lực. Các biện pháp cải cách khác bao gồm cho phép các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào một số ngành trước đây do nhà nước độc quyền.

Với các doanh nghiệp nhà nước có tỷ suất sinh lời trên tài sản (ROA) thấp hơn 1/2 so với các công ty tư nhân như Ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC) và công ty viễn thông China Mobile Communications Corp sẽ phải chịu nhiều áp lực cạnh tranh hơn.

Công bố chính thức của chính phủ Trung Quốc cho biết doanh nghiệp nhà nước sẽ tiếp tục giữ vai trò "chủ đạo" nhưng không đưa ra thông tin chi tiết về các biện pháp cụ thể.

Theo ông Klaus Rohland, giám đốc khu vực Trung Quốc của Ngân hàng Thế giới, "Trong một giới hạn nào đó, việc nhà nước sở hữu cổ phần tại doanh nghiệp không phải là một điều tồi tệ, tuy nhiên trong tương lai doanh nghiệp nhà nước sẽ không đóng vai trò chủ đạo trong nền kinh tế Trung Quốc. Vấn đề ở đây là cần phải làm thế nào để quá trình chuyển đổi vai trò diễn ra thành công."

Chính sách giảm quy mô doanh nghiệp nhà nước của nguyên thủ tướng Chu Dung Cơ trong những năm 1990 giúp Trung Quốc đẩy mạnh tốc độ tăng trưởng kinh tế và đặt ra nền móng cho thời kỳ tăng trưởng kinh tế hơn 10% của Trung Quốc.

Hiện nay các doanh nghiệp nhà nước đang trở thành lực cản đối với tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc, với tỷ suất ROA trong năm ngoái ở mức 4,6% so với 12,4% của khu vực tư nhân.

Sự khác biệt giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân có thể thấy rõ trên thị trường chứng khoán. Chỉ số Shanghai Composite Index bao gồm những doanh nghiệp nhà nước lớn nhất như ICBC và Sinopec đã giảm 30% trong vòng 3 năm qua. Trái lại, chỉ số ChiNext index bao gồm các doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ hơn đã tăng 15%.

Ngoài lĩnh vực ngân hàng và năng lượng, các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc còn thống trị trong một số ngành như viễn thông, thép, ô tô và hàng không.

Nguồn Dân Việt/Bloomberg