Tương lai đồng bảng Anh nếu Scotland độc lập?

Số phận của đồng bảng Anh hiện đang là một trong những tâm điểm trong cuộc tranh luận về khả năng Scotland táchra độc lập với Anh.

Một mặt, chính phủ Scotland bày tỏ mong muốn về một liên minh tiền tệ giữa Scotland vàAnh kể cả khi Scotland tách ra độc lập sau cuộc bỏ phiếu ngày 18/9 tới đây, nhưng chính phủAnh lại chẳng mấy "thiết tha" với đề xuất này.

Nếu người Scotland thống nhất tách riêng khỏi Anh, nhưng chính phủ Anh từ chối sử dụngchung đồng tiền với "người ra đi", Scotlandchỉ còn lại trong tay 3 phương án.

Phương án đầu tiên là gia nhập khu vực đồng tiền chung euro, nhưng chính phủ Scotland đãgạt bỏ lựa chọn này.

Kịch bản khả thi hơn là Scotland vẫn tiếp tục dùng đồng bảng, bất chấp không đạt được mộtthỏa thuận chính thức và được hậu thuẫn từ ngân hàng Bank of England.

Trong phương án thứ ba, Scotland có thể tự tạo ra một đồng tiền mới, lựa chọn được nhiềungười bỏ phiếu thuận đánh giá cao.

Vậy, câu hỏi đặt ra hiện giờ là: Hệ thống tiền tệ mới (nếu có) sẽ tác động như thế nào tới đồngbảng Anh?

1. Nợ

Chính phủ Scotland từng tuyên bố một Scotland độc lập hoàn toàn có quyền gạt bỏ tráchnhiệm đối với khoản nợ quốc gia nếu Anh từ chối cho Scotland dùng chung tiền tệ.

Tuy nhiên bản thân khoản nợ mà Scotland chịu trách nhiệm cũng đang gây nhiều tranh cãi.

Theo tính toán của chính phủ Scotland, dựa trên lịch sử nguồn thu thuế, Scotland phải chịutrách nhiệm đối với 162,4 tỷ USD trong khoản tổng nợ tại 2,3 nghìn tỷ USD của Anh.

Trong khi đó, con số Viện nghiên cứu kinh tế và xã hội quốc gia Anh đưa ra có phần nhỉnh hơn tại232,2 tỷ USD.

"Thủ hiến ScotlandAlex Salmond nắm trong tay con bài tẩy khi đe dọa sẽ không trả phần nợvề phía mình", ông Garrick Hileman - chuyên gia kinh tế lịch sử tại Trường kinh tế London nhậnxét.

Theo ông, nếu Anh phải trả một khoản nợ cao hơn trên tương quan với tổng GDP nhỏ hơn, điều nàycó thể khiến "lãi suất vay của Kho bạc Anh gia tăng, từ đó đẩy các khoản thuế leo dốc, làm teo tópchi tiêu".

Tuy nhiên, khoản này có thể được bù đắp nhờ tiết kiệm được dòng tiền chuyển từ Kho bạc đếnScotland, ông cho biết.

Bên cạnh đó, nguy cơ lãi suất tăng cũng bị kìm hãm một phần nhờ chính phủ Anh có kinh nghiệmkiểm soát nợ công khá hiệu quả.

Ông Hileman còn chỉ ra một lí do khác có thể khiến Anh xí xóa nợ cho Scotland như trườnghợp của Libya năm 2008.

Theo ông, khoản nợ mà Scotland phải chịu trách nhiệm trên thực tế là "vạ nợ" (*số nợ domột chính phủ mắc phải mà không được sự đồng thuận của dân chúng hoặc không vì một mục đích chínhđáng mà các chính phủ kế tục phải trang trải).

"Có thể Scotland khó 'xù' được nợ bằng bằng lí do này, nhưng điều đó cho thấy đã có tiền lệvề việc vùng lãnh thổ tách ra độc lập rũ bỏ trách nhiệm về các khoản nợ trong lịch sử", ôngnói.

Năm 2013, Brazil đã xóa khoản nợ gần 900 triệu USD cho các quốc gia châu Phi, tương tự như khiNga xóa khoản nợ 10 tỷ USD cho Triều Tiên năm 2012.

Trong trường hợp của Scotland, có thể Anh sẽ chấp nhận gánh nợ cho Scotland điều kiện đổi lại,ví dụ như được chia phần từ doanh thu dầu mỏ tại Biển Bắc trong tương lai.

2. Giá trị đồng bảng

Nếu Scotland tự "chế" ra một loại tiền tệ mới, đồng bảng Anh sẽ không chịu quá nhiều tácđộng, giáo sư Philip Booth - chuyên gia nghiên cứu tại Học viện ngoại giao kinh tế dự đoán.

"Nhìn từ góc độ tỷ lệ, quy mô kinh tế Scotland không quá quan trọng đối với Anh Quốc,ngoài ra, không có bằng chứng cho thấy những yếu tố cơ bản (giá dầu, chính sách tiền tệ...) quyếtđịnh tỷ giá sẽ chuyển đổi nếu Scotland không dùng đồng bảng", ông nói.

Theo ý kiến của ông, niềm tin thị trường đặt vào đồng bảng có khả năng gia tăng, nhưng đồng thờikhi không còn Scotland, chính phủ Anh có thể đưa ra nhiều chính sách theo phe cánh phải hơn, gópphần giảm thuế và giảm chi tiêu.

Không đồng ý với lập trường trên, bà Kathleen Brooks - Giám đốc nghiên cứu tại Forex.com chorằng đồng bảng có thể mất giá so với euro và USD do "thị trường tiền tệ không mặn mà với bấtổn".

"Chưa rõ Scotland sẽ dùng loại tiền tệ nào, điều này có thể Anh hưởng tới khả năng thanhtoán nợ cho Anh", bà giải thích.

Trong những yếu tố ảnh hưởng tới tỷ giá, bà Brooks đặc biệt chú ý tới ổn định chính trị.

"Nếu Scotlandbỏ phiếu thuận, sẽ không còn một Vương quốc Anh thống nhất và ổn định, điềucó thể làm mất giá đồng tiền".

Sự thay đổi này sẽ gây thiệt hại cho một bộ phận doanh nghiệp, nhưng lại đem về lợi thế cho cácnhà xuất khẩu khi sản phẩm thâm nhập thị trường nước ngoài có giá cả cạnh tranh hơn, bà chỉ ra.

3. Đầu tư quốc tế

Có vẻ một liên minh tiền tệ "mập mờ" chưa làm nhiều nhà đầu tư rối loạn tại cả ScotlandvàAnh, ít nhất ở thời điểm hiện tại.

Theo tạp chí MarketWatch, một nguyên nhân là do "các nhà đầu tư nước ngoài không theo dõi quását sao diễn biến của cuộc trưng cầu dân ý, phần nhiều vì các dấu hiệu đến nay đều nghiêng về hướngbất lợi cho Scotland. Nếu kết quả cuối cùng sát nút, tâm lí nhà đầu tư sẽ bị tác động mạnhhơn".

Một nguyên do khác nữa là bởi thời gian đưa ra quyết định cũng chưa gấp rút. Họ hiểu rằng kể cảnếu điện Westminster của Anh phủ quyết cho phép Scotland dùng đồng bảng, việc này cũng khôngxảy ra trong ngày một ngày hai.

Cuộc trưng cầu sẽ diễn ra vào ngày 18/9, nhưng chính quyền Scotlanddự định các cuộc đàmphán sẽ được kết thúc và Scotland chính thức tách ra độc lập vào ngày 24/3/2016.

Do vậy, "sẽ chưa có quyết định cuối cùng về loại tiền tệ ít nhất trong hai năm nữa, tương tựthời điểm các thành viên EU chuyển từ đồng nội tệ sang dùng đồng euro", MarketWatch gợi lại.

Theo ông Toby Nangle - trưởng phòng quản lý tài sản tại công ty Threadneedle Investment, mộtđồng tiền mới "sẽ không ngăn bước các nhà đầu tư đổ tiền vào những dự án trọng điểm có tính khả thicao" tại cả Scotland và Anh, mặc dù nhìn chung các nhà đầu tư sẽ chờ cho đến khi "các điềukiện về chính trị, tài chính và tiền tệ ổn định trước khi rót vốn".

Ngược lại, Liên đoàn doanh nghiệp vừa và nhỏ Anh vừa cộng tác với đại học kinh doanh Edinburghcông bố một báo cáo về những kịch bản có thể xảy ra, cho biết một đồng tiền mới có thể khiến cácnhà đầu tư thoái vốn khỏi Scotland.

"Loại tiền tệ mới sẽ làm gia tăng rủi ro tỷ giá hối đoái cũng như rủi ro thoái vốn, khi các nhàđầu tư chuyển tài sản khỏi một Scotland độc lập còn non yếu tới những quốc gia có đồng nội tệổn định hơn, ví dụ như phần còn lại thuộc Anh Quốc", báo cáo cho biết.

4. Doanh nghiệp

Các tác động tiềm tàng từ vấn đề tiền tệ cũng sẽ ảnh hưởng doanh nghiệp nói chung.

Báo cáo của Liên đoàn doanh nghiệp vừa và nhỏ Anh cảnh báo "đồng tiền mới sẽ đội giá chi phígiao dịch đối với những công ty làm ăn, đầu tư, trung chuyển tài sản vượt biên giới".

Tương tự, Phó giám đốc điều hành Hiệp hội bán lẻ độc lập Anh - ông Michael Weedon nhậnđịnh các giao dịch làm ăn giữa cửa hàng và nhà sản xuất hoặc nhà bán buôn sẽ bị ảnh hưởng.

"Các doanh nghiệp sẽ phải gánh thêm nhiều chi phí phát sinh. Bảng cân đối kế toán của nhiều côngty cũng sẽ bị lệch giữa tài sản và nợ, khi hầu hết những khoản nợ nằm dưới dạng đồng bảng", ôngnói.

5. Đồng bảng ngân hàng Scotland

Trong một buổi tranh luận trên truyền hình giữa Bộ trưởng Tài chính Anh - AlistairDarlingvà Thủ hiến Scotland - Alex Salmond, một khán giả lên tiếng chỉ ra rằng thực chất Anh đã coiScotland là một "quốc gia nước ngoài" từ lâu rồi.

"Đã bao giờ các bạn thử trả tiền taxi tại London bằng đồng bảng của Scotlandchưa?", vị khán giả hỏi.

Tính đến cuối năm 2013, các ngân hàng Scotlandmới chỉ phát hành 298 triệu đồng bảngScotlandđể lưu hành tại Vương quốc Anh.

Vì vậy, nếu hai quốc gia quyết định không dùng chung tiền tệ, đồng bảng Scotland cũng không phảilà lựa chọn khả dĩ dành cho quốc gia mới độc lập này.

Một số người không tỏ ra phiền lòng nếu đồng bảng Scotland không được trọng dụng, phần vì hiệntại khá ít người chịu nhận loại tiền này trong giao dịch hàng ngày.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng đồng bảng của Scotland mang trong mình uy lực riêng, có thểđược coi như biểu tượng về sức mạnh tài chính của khu vực này.

Năm 1820, nỗ lực yêu cầu nhà băng Scotland ngừng in đồng bảng riêng đã thất bại vì "một làn sóngnổi lên cho rằng đồng bảng Scotland là một phần của bản sắc dân tộc và tinh thần tự chủ", giáo sưEwen Cameron tại Đại học Edinburgh nhắc lại.

Nguồn Bizlive