Trung Quốc và sự phát triển của nền kinh tế "tóc bạc"

Chính phủ và các công ty tư nhân Trung Quốc đang khai thác một nguồn tài nguyên không ngờ tới trong nỗ lực khởi động nền kinh tế đang trì trệ: người cao tuổi.

Trung Quốc, một trong những quốc gia đang già hóa nhanh nhất trên thế giới, đang đối mặt với sự gia tăng đáng kể của dân số trên 60 tuổi. Theo dự báo, nhóm người này sẽ chiếm khoảng 30% tổng dân số vào năm 2035. Nhằm tạo động lực cho nền kinh tế và thúc đẩy tiêu dùng, chính phủ đã ban hành một loạt hướng dẫn về việc đào tạo nhân lực có kỹ năng trong lĩnh vực "kinh tế bạc". Điều này cũng phù hợp với cam kết của Hội đồng Nhà nước Trung Quốc để đối phó với thách thức dân số già hóa, bằng cách cải thiện dịch vụ thực phẩm và chăm sóc sức khỏe, cùng với việc phát triển các tổ chức chăm sóc người già.

Dân số Trung Quốc bắt đầu giảm từ năm 2022, và Liên Hợp Quốc dự báo sẽ giảm xuống còn 1,3 tỉ vào năm 2050 và dưới 800 triệu vào năm 2100. Giới chuyên gia ước tính nền kinh tế bạc sẽ có giá trị từ 19 nghìn tỉ đến 30 nghìn tỉ nhân dân tệ (2,6 nghìn tỉ đến 4,1 nghìn tỉ USD) và chiếm 10% GDP của Trung Quốc vào năm 2035.

Công ty chuyên cung cấp các khóa học về tài chính trực tuyến cho người lớn QuantaSing Group là một trong những công ty đã nhận thức được tiềm năng của thị trường kinh tế bạc và hưởng ứng lời kêu gọi của chính phủ. Mặc dù công ty gặp khó khăn trong việc tăng trưởng do sự suy giảm tỉ lệ mua lại, QuantaSing đã mở rộng các khóa học trực tuyến cho người cao tuổi, bao gồm cả chế độ ăn uống và chỉnh sửa video, để phục vụ nhu cầu của nhóm tuổi này. Công ty cũng đã tổ chức các tour du lịch trong nước dành riêng cho người già.

“Mục tiêu cuối cùng của chiến lược chuyển đổi này là tiếp cận trực tiếp và bán hàng cho người già. Chúng tôi đang từng bước chuyển từ một công ty công nghệ giáo dục sang một nhà cung cấp dịch vụ tiêu dùng”, ông Tim Xie, Giám đốc Tài chính QuantaSing, cho biết.

Ngoài ra, QuantaSing cũng đã mở rộng hoạt động kinh doanh vào lĩnh vực thương mại điện tử, chủ yếu tập trung vào bán rượu. Công ty cho ra mắt thương hiệu rượu nội địa đầu tiên vào tháng 1 và đang chuẩn bị ra mắt nhiều sản phẩm khác. Tuy nhiên, những nỗ lực nhằm phục vụ khách hàng cao tuổi của Trung Quốc không phải lúc nào cũng suôn sẻ.

Mặc dù hầu hết các công ty Trung Quốc đã giới thiệu phiên bản ứng dụng dành riêng cho người già với kích thước chữ lớn, biểu tượng lớn hơn và tính năng đơn giản hơn, nhưng vẫn có những phản hồi tiêu cực về việc quảng cáo quá nhiều hoặc thậm chí tiếp thị sản phẩm tài chính một cách nguy hiểm.

Tuy vậy, việc tìm kiếm giải pháp để phục vụ khách hàng cao tuổi là điều cần thiết. Tiêu dùng yếu liên tục trong nhóm người trẻ đang  gây áp lực lên nền kinh tế và có nguy cơ suy thoái kinh tế. Tệ hơn nữa, sự suy giảm kinh tế và triển vọng việc làm u ám cũng khiến một số người trẻ Trung Quốc chấp nhận lối sống tiết kiệm bằng cách làm việc ít và tiêu dùng ít hơn.

Báo cáo tháng 3 của Học viện Hợp tác Kinh tế và Thương mại Quốc tế Trung Quốc cho biết dân số trên 60 tuổi sẽ trở thành nhóm mục tiêu quan trọng của ngành thương mại điện tử, vì gần 1/3 người dùng internet đã trên 50 tuổi tính đến cuối tháng 6.

Báo cáo cho biết ngày càng có nhiều người già, đặc biệt là ở khu vực đô thị, chú trọng đến chất lượng cuộc sống và duy trì sức khỏe tốt. Họ không chỉ có mong muốn mà còn có khả năng theo đuổi cuộc sống tốt đẹp hơn. Nhu cầu của người già ở thành phố sẽ phong phú và đa dạng hơn so với các khu vực khác.

Theo dữ liệu chính thức, năm 2020, khoảng 47% người trên 60 tuổi sống ở nông thôn, và chỉ có 10% trong số họ dựa vào lương hưu làm nguồn thu nhập chính. Phần lớn phụ thuộc vào công việc của bản thân và hỗ trợ từ gia đình.

“Tỉ lệ người già trong dân số Trung Quốc vượt xa tỉ lệ tiêu dùng của họ, do họ không còn thu nhập từ công việc. Với hệ thống an sinh xã hội không đồng đều và không đầy đủ, khả năng và ý muốn tiêu dùng của họ đang giảm”, ông Cai Fang, chuyên gia trưởng tại Viện Nghiên cứu Quốc gia và cũng là chuyên gia tại Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết.

Tuy nhiên, một số chuyên gia lập luận rằng mặc dù có một phần lớn dân số già với thu nhập thấp, vẫn có những người đã tích lũy được tài sản đáng kể trong thời kỳ tăng trưởng kinh tế cao của Trung Quốc, và họ sẵn lòng chi trả cho các dịch vụ, như chăm sóc sức khỏe tốt hơn.

Theo ông, Dang Junwu, Phó Giám đốc đốc Trung tâm Nghiên cứu Lão hóa Trung Quốc, mặc dù đã đầu tư rất nhiều thời gian và công sức vào việc phát triển các sản phẩm dành cho người già trong thập kỷ qua, vẫn chưa có sản phẩm nào đột phá đạt được doanh số đáng kể ở Trung Quốc, và số lượng các tổ chức dịch vụ uy tín cho người già là cực kỳ hạn chế.

“Hiện tại, cấu trúc cung cấp của Trung Quốc chủ yếu phục vụ nhóm dân số trẻ. Việc điều chỉnh cần thiết để đáp ứng nhu cầu của một xã hội già hóa đòi hỏi chi phí khổng lồ và vô cùng thách thức”, ông Junwu nói.

Trung Quốc đã phát triển hơn 2.000 loại sản phẩm dành cho người già, trong khi thị trường toàn cầu cung cấp hơn 60.000 loại, và riêng Đức đã có hơn 20.000 loại sản phẩm.

Có thể bạn quan tâm:

Thị trường quần áo secondhand bùng nổ với giá trị hàng tỉ USD

Nguồn Nikkei Asia