Trung Quốc và chiến lược làm chủ nguồn cung kim loại

Khi ông Trần Tĩnh Hà vừa mới ra trường chưa lâu thì ông đã nhận một nhiệm vụ thay đổi cuộc đời từ một viên chức chính phủ. Vị quan chức này bảo ông hãy đến núi Tử Kim và tìm vàng.

Vào năm 1982, chàng sinh viên tốt nghiệp ngành địa chất này đã tìm thấy chính mình trên những sườn đồi ở vùng cao nguyên xa xôi, ẩm ướt của Đông Nam Trung Quốc. Sự đánh cược đã được đền đáp. Mỏ mà nhóm của ông phát hiện đã trở thành mỏ vàng lớn nhất của quốc gia và là nền tảng cho một công ty khổng lồ trị giá 67 tỉ USD do nhà nước sở hữu, hiện đang thúc đẩy tăng trưởng nguồn cung đồng và giành được vị thế trước một số tên tuổi lâu đời nhất trong ngành tài nguyên toàn cầu.

Sau ba thập kỷ thăm dò và mua lại, Zijin Mining Group đã khai thác vàng, đồng và lithium trên nhiều châu lục. Trên giấy tờ, công ty này là công ty nhà nước, nhưng thường hoạt động như một công ty tư nhân, với số lượng nhân viên tương đối ít và cách tiếp cận đầu tư linh hoạt, có khả năng chịu rủi ro, giúp công ty này đi đúng hướng để gia nhập BHP Group trong thập kỷ này, một trong số những nhà sản xuất đồng hàng đầu.

“Trong mười năm đầu, chúng tôi đã phát triển vàng và đồng tại Zijinshan. Trong năm thứ hai, chúng tôi mở rộng trên khắp Trung Quốc. Và trong mười năm qua, chúng tôi đã chuyển sang mở rộng toàn cầu”, ông Trần, 66 tuổi, phát biểu.

Ông Trần Tĩnh Hà. Ảnh: Bloomberg.

Xây dựng vị thế

Với sản lượng kim loại đã tăng gấp 3 lần trong 5 năm qua khi các hoạt động mới tăng lên ở châu Phi, Balkan và trong nước, trên cơ sở vốn chủ sở hữu, Zijin đã trở thành công ty khai thác đồng lớn thứ 6 vào năm ngoái.

"Zijin là công ty khai thác đồng phát triển nhanh nhất và hoạt động khá kín tiếng. Họ đã mở rộng hoạt động khai thác ra quốc tế rất thành công", ông Colin Hamilton, Giám đốc Điều hành nghiên cứu hàng hóa tại BMO Capital Markets cho biết.

"Mọi người hỏi tôi rằng liệu Trung Quốc có thể làm được gì với đồng như họ đã làm với lithium không. Câu trả lời là, đồng khó hơn nhiều, nhưng phần lớn sự tăng trưởng của đồng trong vài năm tới đến từ những nơi có khoản đầu tư đáng kể của Trung Quốc", ông nói thêm.

"Là một công ty Trung Quốc, việc mở rộng trong tương lai sẽ khó khăn hơn. Là nhà đầu tư, chúng tôi không thể bỏ qua những áp lực này", ông Trần nói.

Sự phản kháng đối với các vụ mua lại của Trung Quốc đang gia tăng trên khắp các thị trường phương Tây, và lệnh hạn chế đầu tư nước ngoài vào khai khoáng của Canada có ý nghĩa đặc biệt đối với Zijin. Công ty đã thực hiện các giao dịch trị giá hơn 4 tỉ USD với các công ty niêm yết tại Toronto kể từ năm 2015. Mặc dù vậy, kế hoạch mua 15% cổ phần của công ty khai thác đồng Solaris Resources niêm yết tại Toronto đã bị phá sản vào tháng 5, sau một cuộc xem xét kéo dài của chính phủ liên bang.

Nhưng ông Trần cho biết cơ hội cho Zijin vẫn sẽ đến, ngay cả khi đến từ những địa điểm mà các công ty khai thác mỏ lớn, uy tín của phương Tây vẫn còn e ngại.

“Để có những lựa chọn tốt hơn, chúng tôi đến những nơi có nguồn tài nguyên phong phú nhất thế giới, ngay cả ở những nơi có mức độ phát triển tương đối thấp hoặc đến những nơi mà nhiều công ty khai khoáng quốc tế coi là có vấn đề”, ông Trần cho biết. 

Zijin đã vượt trội hơn nhiều so với các đối thủ cùng ngành khác trong thập kỷ qua. Ảnh: Bloomberg.

Trở lại nui Tử Kim, vào những ngày đầu, đội nhóm của ông đã cố gắng tìm kiếm bất cứ thứ gì có giá trị hơn những mẩu vàng đã được phát hiện ở khu vực này từ thời nhà Tống, tức là một nghìn năm trước. Ông dẫn đội của mình vào rừng, gặp một mỏ vàng lớn bên dưới đỉnh núi, bên dưới đó, họ tìm thấy đồng. Việc khai thác không bắt đầu cho đến những năm 1990, nhưng nó đã biến Zijin thành một đứa con cưng của ngành khai thác mỏ Trung Quốc.

Theo lời kể của ông Trần, trải nghiệm này cuối cùng đã định hình nên công ty.

“Công nghệ và đổi mới là lợi thế cạnh tranh chính của chúng tôi”, ông Trần nói, “Chúng tôi có năng lực nghiên cứu, thiết kế, xây dựng riêng, vì vậy các dự án của chúng tôi có thể hoàn thành rất nhanh.”, ông chia sẻ thêm.

Trên thực tế, các giao dịch cũng quan trọng không kém, tăng tốc sau khi công ty niêm yết tại Hong Kong năm 2003. Từ năm 2006 đến năm ngoái, Zijin đã chi ít nhất 7 tỉ USD cho các vụ mua lại, phần lớn được hoàn thành ở nước ngoài và trong thập kỷ qua.

“Chúng tôi luôn biết rằng hầu hết các nguồn tài nguyên khoáng sản lớn nhất và chất lượng cao nhất thế giới đều do các công ty khai khoáng phương Tây kiểm soát”, ông Trần cho biết. 

Mạnh tay xuống tiền

Có nhiều giao dịch nhỏ nhưng giao dịch lớn nhất cho đến nay là Nevsun Resources của Canada vào năm 2018, được mua lại với giá 1,4 tỉ USD tiền mặt. Nhưng Zijin nổi bật với những cú đánh vào giai đoạn đầu. Điều đó đủ để đảm bảo công ty có giá trị gần gấp 9 lần so với một thập kỷ trước và có thể nhắm mục tiêu vào vị trí của ba công ty khai thác đồng hàng đầu. Sản lượng từ các mỏ của Zijin dự kiến ​​sẽ tăng lên tới 1,6 triệu tấn đồng vào năm 2028, tăng từ 1 triệu tấn vào năm ngoái khá lớn, ngay cả khi một số sản lượng có thể quy cho các cổ đông khác.

Trong những năm gần đây, sản lượng của Zijin đã bỏ xa đối thủ. Ảnh: Bloomberg.

Trở lại năm 2015, ông Trần đã mở ra một canh bạc khi cược vào ông Robert Friedland và dự án Kamoa tại Canada. Khi đó, hầu hết ngành công nghiệp đều mắc nợ và đây là một dự án đầy hứa hẹn, nằm sâu trong một góc xa xôi của Cộng hòa Dân chủ Congo. Hiện nay, đây là một trong những công ty lớn nhất thế giới. Zijin đã mua lại mỏ này và nắm giữ gần 10% cổ phần trong Ivanhoe Mines của ông Friedland, sau đó tăng lên. Ngày nay, Zijin và Ivanhoe đều nắm giữ cổ phần trong hoạt động này với tỷ lệ chỉ dưới 40%.

“Ông ấy là người trả giá cao nhất cho những tài sản tốt nhất. Và đó chính xác là phương châm của tỉ phú Warren Buffett: tôi luôn kiếm được nhiều tiền nhất khi trả giá cao hơn cho những tài sản tốt nhất", ông Friedland nói.

Mỏ đã sản xuất gần 394.000 tấn tinh quặng đồng vào năm 2023 và ông Trần cho biết Zijin đang cân nhắc lộ trình hướng tới sản lượng 1 triệu tấn mỗi năm, một con số đầy tham vọng, xét đến những thách thức liên tục về logistics và cung cấp điện tại Kamoa-Kakula.

Sự gia tăng đột biến của đồng Zijin là đúng lúc. Triển vọng về nhu cầu tăng vọt, khi quá trình chuyển đổi năng lượng diễn ra, đã đẩy kim loại đỏ lên mức kỷ lục vào đầu năm nay. Các mỏ mới quy mô lớn như Kamoa rất hiếm.

Ông Friedland cho biết: “Họ không phải chịu gánh nặng từ những hạn chế tự áp đặt mà các công ty khai khoáng phương Tây vốn rất sợ rủi ro phải đối mặt. Thật khó để hình dung ra một tương lai mà Zijin không tiếp tục có mức tăng trưởng dẫn đầu thế giới”.

Có thể bạn quan tâm:

Singapore "hút hồn" các văn phòng gia đình Trung Quốc

Nguồn Bloomberg