Trung Quốc "sốt" sầu riêng, các nước Đông Nam Á mở rộng xuất khẩu

Sự bùng nổ đang được thúc đẩy bởi Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) mới, giúp Trung Quốc nhập khẩu trái cây tươi từ các quốc gia Đông Nam Á dễ dàng hơn. 

RCEP, có hiệu lực vào tháng 1, hiện là hiệp định thương mại lớn nhất, chiếm 30% GDP thế giới. Trung Quốc thuộc khuôn khổ của hiệp RCEP, cùng với 10 quốc gia Đông Nam Á bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia và New Zealand.

Thành phố Tây Song Bản Nạp thuộc tỉnh Vân Nam, Trung Quốc hiện được biết đến là nơi “quy tụ” sầu riêng lớn nhất đến từ Đông Nam Á. Nằm gần biên giới với các nước Đông Nam Á, chợ đầu mối rau quả tập trung đông đúc thương lái và khách du lịch, cũng như nhiều loại sầu riêng được đưa về từ khắp nơi trong vùng.

"Cơn sốt" sầu riêng

Theo một người bán sầu riêng, trung bình trong mùa du lịch cao điểm, có đến 1 tấn sầu riêng được bán ra mỗi ngày trên thị trường, mặc dù chi phí đã giảm kể từ khi RCEP có hiệu lực, giá vẫn đang trên đà tăng do nhu cầu ngày càng cao của người dân Trung Quốc.

Nhập khẩu tăng gần gấp 4 lần so với năm 2017, với xu hướng nhảy vọt hơn nữa trong năm nay.

Mùi vị béo ngậy và giá trị dinh dưỡng cao của loại trái cây này đã hấp dẫn thị hiếu của người Trung Quốc. Mặc dù có giá hơn 7 USD một miếng. Tại các siêu thị Trung Quốc, sầu riêng được xếp chồng lên nhau đầy nổi, bên cạnh đó còn có các loại đồ ăn khác như bánh sầu riêng, bánh crepe sữa sầu riêng, pizza sầu riêng và lẩu sầu riêng. Tất cả đều nhận được hàng loạt bình luận nhiệt tình từ “dân cư” mạng.

Trước nhu cầu ngày càng tăng từ Trung Quốc, các nước sản xuất đang gấp rút mở rộng xuất khẩu. Thái Lan sản xuất khoảng 1,29 triệu tấn vào năm 2021, tăng khoảng 30% so với năm 2019.

"Nhập khẩu của Trung Quốc đã cao, nhưng mức tiêu thụ bình quân đầu người của Trung Quốc dự kiến ​​sẽ tăng hơn nữa. Nông dân Thái Lan rất có động lực để mở rộng sản xuất", một quan chức tại Đại sứ quán Thái Lan ở Trung Quốc giải thích.

Bánh sầu riêng đã trở thành món ăn phổ biến trong thực đơn tại các nhà hàng cao cấp của Trung Quốc. Cả lớp kem bên ngoài và bên trong bánh đều có nhân sầu riêng. Ảnh: Yuri Momoi

"Musang King", một sản phẩm sầu riêng cao cấp của Malaysia, còn được mệnh danh là "Hermes của sầu riêng", đang rất được ưa chuộng ở Trung Quốc. Mặc dù sản lượng dự kiến ​​sẽ giảm trong năm nay do mưa lớn, chính phủ Malaysia đang tăng cường xuất khẩu khi các đồn điền tiếp tục được mở rộng, nhờ các công ty tích cực đầu tư. Việt Nam và Lào cũng đang nhận được các làn sóng đầu tư, trong đó có nguồn vốn đổ vào từ Trung Quốc.

Những thách thức & sự phụ thuộc

Đối với các nước Đông Nam Á, việc Trung Quốc tham gia RCEP là một luồng gió chính thúc đẩy xuất khẩu. Ngoài việc loại bỏ thuế quan, hiệp định này cũng quy định việc thông quan các mặt hàng dễ hư hỏng về cơ bản được hoàn thành trong vòng chưa đầy sáu giờ. Điều này sẽ làm giảm đáng kể chi phí và mang lại lợi thế lớn cho sầu riêng, vì độ tươi rất quan trọng.

Mặt khác, sự bùng nổ của sầu riêng cũng làm sáng tỏ những thách thức trong việc hình thành một khu thương mại tự do quy mô lớn với Trung Quốc.

Một là sự gián đoạn mà thị trường quá lớn có thể gây ra. Ví dụ, Malaysia đang phát triển nhanh chóng việc trồng sầu riêng trong các khu rừng mưa nhiệt đới, điều mà các chuyên gia cho rằng có thể gây ra các vấn đề về môi trường. Không ai biết cơn sốt sầu riêng ở Trung Quốc sẽ tồn tại được bao lâu, ngay cả khi công suất đầu ra được mở rộng nhanh chóng để xuất khẩu sang nước này.

Sầu riêng "ngon nhất thế giới" - Musang King - của Malaysia.

Ngoài ra còn có nguy cơ đẩy nhanh sự phụ thuộc quá mức của nền kinh tế vào Trung Quốc.

Phải mất hơn 5 năm để cây sầu riêng trưởng thành và cho trái để thu hoạch. Nếu Trung Quốc ngừng nhập khẩu sau khi sản xuất được đẩy mạnh trên quy mô lớn, nông dân sẽ bị thiệt hại nặng nề. Trên thực tế, Trung Quốc đã cấm nhập khẩu dứa Đài Loan vào tháng 3 năm ngoái. Trung Quốc cũng đã ngừng nhập khẩu chuối của Philippines do tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.

Thái Lan và Malaysia hiện không có vấn đề ngoại giao hoặc an ninh nghiêm trọng với Trung Quốc. Tuy nhiên, khi cuộc đối đầu Mỹ-Trung ngày càng sâu sắc, không ai biết khi nào căng thẳng ở châu Á sẽ leo thang trong tương lai. Nếu sự phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc gia tăng, họ có thể bị ép vào thế yếu trong mối quan hệ tương lai với Trung Quốc.

Ngoài ra, các nước Đông Nam Á xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc cũng cần tính tới việc Trung Quốc đã nhiều lần thử sản xuất sầu riêng cao cấp ở các tỉnh như Vân Nam, Quảng Tây, Hải Nam. Mặc dù vĩ độ cao, bão thường xuyên và các điều kiện khí hậu khác cho đến nay đã ngăn cản quá trình thương mại hóa, nhưng nhu cầu ngày càng tăng ở thị trường Trung Quốc đã thúc đẩy nhiều công ty xem xét đầu tư vào sản xuất sầu riêng.

Điều gì sẽ xảy ra nếu Trung Quốc thành công trong việc sản xuất sầu riêng trong nước? Giống như loại nho sang trọng của Nhật Bản có tên "Shine Muscat" (nho mẫu đơn), việc sản xuất sầu riêng có thể được mở rộng trên khắp Trung Quốc trước khi chúng ta có thể biết đến điều này. Và một ngày nào đó, việc sầu riêng Trung Quốc thống trị một phần lớn thị trường là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Có thể bạn quan tâm: 

Sau 8 phút của Fed những người giàu nhất nước Mỹ mất 78 tỉ USD

Nguồn Nikkei Asia