Thực trạng đằng sau lực lượng lao động dồi dào giá rẻ tại Trung Quốc

Ngày càng có nhiều học sinh nông thôn Trung Quốc bỏ học

Giáo viên Zhang tại một trường làng ở tỉnh Cam Túc cho biết trong năm 2009, lớp của cô có 62 học sinh nhưng hiện tại con số này chỉ còn 31 học sinh. Nguyên nhân là do phần lớn học sinh bỏ học lên các thành phố như Tân Cương và Bắc Kinh tìm việc cộng thêm một số học sinh nữ bỏ học để lấy chồng.

Một số cán bộ giấu tên tại tỉnh Cam Túc cũng cho biết tỷ lệ bỏ học ở các trường trung học hiện nay là 30-40%.

Trong khi đó, số liệu thống kê tỷ lệ học sinh bỏ học mà chính quyền tỉnh Cam Túc đưa ra là 0,6% và chính quyền trung ương đưa ra là thấp hơn 3%.


Trong năm 2009-2010, chương trình hành động giáo dục nông thôn (REAP) do các học giả Đại học Stanford và Học viện khoa học Trung Quốc phối hợp thực hiện, tiến hành khảo sát trên 46 trường học ở các khu vực nông thôn phía tây Trung Quốc cho thấy 1 con số đáng kinh ngạc rằng chỉ có 25% học sinh phổ thông cơ sở tiếp tục học lên.

Trung Quốc hiện có 20 triệu học sinh trung học phổ thông ở khu vực nông thôn và khoảng 700.000 học sinh nghèo bỏ học mỗi năm.

Shi Yaojiang, một thành viên REAP đồng thời là Giám đốc trung tâm nghiên cứu phát triển kinh tế xã hội Tây Bắc (NSDRC) cho biết tỷ lệ này đang tiếp tục tăng lên.

Scott Rozelle, một giáo sư tại Đại học Stanford ở Mỹ và cũng là người đứng đầu REAP cho biết 30% học sinh bỏ học cho thấy một số lượng lớn lực lượng lao động nông thôn Trung Quốc không biết đọc, viết cũng như làm các phép tính cơ bản và thiếu kỹ năng để vận hành các thiết bị như máy tính.

Tính toán chi phí - lợi ích

Nguyên nhân chính khiến nhiều học sinh trung học ở các khu vực nông thôn Trung Quốc bỏ học lên thành phố kiếm việc làm là do tình trạng nghèo đói tăng, hệ thống giáo dục nông thôn kém chất lượng trong khi mức lương trả cho những người lao động không có tay nghề ở các nhà máy ngày càng cao.

Thay vì dành 6 năm để tốt nghiệp trung học phổ thông, một học sinh sẽ có thể kiếm đủ tiền để xây nhà khi làm việc ở các nhà máy do họ dễ dàng tìm việc ở các thành phố lớn.


Một cán bộ ở Phòng giáo dục địa phương tại một khu vực miền núi của Trung Quốc cho biết những nỗ lực của chính phủ và trường học để giữ học sinh ở lại dường như trở nên vô ích trước sự cám dỗ của việc làm ở các thành phố lớn.

Thực tế cho thấy tiền công trả cho lao động di cư ở thành phố liên tục trong những năm gần đây, trong khi tiền học phí ngày càng trở thành gánh nặng cho các gia đình ở nông thôn.

Tuy chính phủ đã trợ cấp cho các khu vực nông thôn trong nhiều năm, nhưng các gia đình ở nông thôn vẫn phải mất ít nhất 1.000 nhân dân tệ (157 USD) nếu con của họ theo học tại một trường trung học ở thị trấn. Trong khi đó, thu nhập ròng bình quân của các gia đình nông thôn vào khoảng 2.121 nhân dân tệ.

Không những thế, tỷ lệ thất nghiệp của học sinh tốt nghiệp trung học và các trường đại học tăng cũng là một nghiên nhân khiến nhiều học sinh ở khu vực nông thôn bỏ học.

Theo Liu Lei, quản lý dự án tại Hiệp hội xúc tiến và phát triển giáo dục nông thôn Zigen, các cuộc điều tra tại các trường học khu vực miền núi Taihang ở Cam Túc cho thấy chương trình dạy học kém chất lượng cũng là một trong những nguyên nhân khiến học sinh có ít động lực đi học.

Ngoài ra, tiền lương trả cho giáo viên cũng là một nguyên nhân liên quan đến thành tích học tập của học sinh. Tại trường tiểu học ở làng Heshangdi, chỉ có 4 giáo viên tạm thời và mức lương trả cho mỗi giáo viên là 130 nhân dân tệ (20,4 USD) mỗi tháng.


Chỉ có 66% trong tổng số 2.800 giáo viên làm việc vĩnh viễn ở các trường học, thậm chí ở một số trường, con số này là 1 giáo viên.

Trong năm 2007, Viện nghiên cứu kinh tế và pháp lý Hongfan đã tiến hành điều tra hệ thống giáo dục ở tỉnh Cam Túc và đưa ra kết luận tỉnh này cần thêm 1.000 giáo viên có trình độ cao.

Ông Ma, hiệu trưởng của một trường học cấp huyện cho biết chính quyền địa phương đã có kế hoạch củng cố chương trình giảng dạy bằng cách nhóm các trường làng trong khu vực thành một trung tâm giáo dục. Tuy  nhiên, một số học sinh ở làng Heshangdi sẽ phải đi bộ hơn 2 tiếng để đến trường, và kế hoạch này có thể sẽ khiến tỷ lệ học sinh bỏ học cao hơn.

Ông Ma cũng cho biết chính phủ nên cân nhắc tăng lương cho giáo viên nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy.

Theo giáo sư Rozelle, xu hướng học sinh trung học phổ thông bỏ học tăng sẽ gây khó khăn cho người lao động nông thôn tìm việc trong quá trình công nghiệp hóa của đất nước bởi nền kinh tế sẽ phải dựa vào lực lượng lao động có trình độ giáo dục cao.

Tình trạng học sinh nông thôn bỏ học sẽ đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp hơn trong giai đoạn tiếp theo của quá trình hiện đại hóa ở Trung Quốc.

Giáo sư Rozelle cũng nhấn mạnh thêm rằng "chưa quá muộn để giải quyết tình trạng này. Tuy nhiên, nếu không được giải quyết, Mexico ngày hôm nay sẽ là Trung Quốc trong tương lai".

Nguồn Market Watch/Khampha