Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi: Một năm nhìn lại

Một năm sau ngày nhậm chức Thủ tướng Ấn Độ của Narendra Modi, thậm chí những nhà phê bình khó tính nhất cũng phải thán phục lòng nhiệt huyết của ông.  “Từ ông ấy toát ra quyền lực, nguồn năng lượng không biết mệt mỏi. Ông ấy đã làm thay đổi cả bầu không khí của Chính phủ”, Jairam Ramesh, một bộ trưởng trong liên minh do đảng Quốc Đại dẫn đầu mà đã bị thất bại trong cuộc bầu cử vào tháng 5 năm ngoái, cũng phải thừa nhận.

Không ai có thể phủ nhận một thực tế rằng nền kinh tế Ấn Độ đã phục hồi đáng kể chỉ 1 năm sau khi Narendra Modi trở thành Thủ tướng. Thực vậy, lạm phát đang giảm xuống. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ấn Độ Raghuram Rajan đã cắt giảm lãi suất và dự kiến sẽ còn tiếp tục. Tốc độ tăng trưởng hằng năm đã vượt 6%, từ những mức thấp dưới 5% cách đây 2 năm. Nhiều chuyên gia kinh tế thậm chí cho rằng Ấn Độ đang trên đường qua mặt Trung Quốc trở thành nền kinh tế lớn tăng trưởng nhanh nhất thế giới.

Không chỉ vậy, dưới thời của Modi, Chính phủ đã ban hành các bộ luật và chỉ thị nhằm tự do hóa các quy định về đầu tư nước ngoài tại những ngành nghề, lĩnh vực như bảo hiểm, quốc phòng. Đây là giai đoạn mà Jayant Sinha, một bộ trưởng trong chính phủ Modi, gọi là “thời kỳ lập pháp hiệu quả nhất trong nhiều năm”.

Dưới sự hỗ trợ của Arun Jaitley, Bộ trưởng Tài chính và là cánh tay đắc lực của Modi, Chính phủ cũng đã thổi luồng không khí mới vào bộ máy chính quyền, tuyên bố kế hoạch đẩy mạnh đầu tư công vào các dự án hạ tầng và khuyến khích sức mua của người dân. Đặc biệt, Modi đã tận dụng thời điểm giá dầu giảm mạnh để từ bỏ chế độ trợ cấp giá xăng dầu tốn kém đã duy trì từ nhiều năm nay tại Ấn Độ, giúp cho ngân sách được giải phóng để dành cho những dự án thiết thực hơn.

“Thách thức lớn nhất là khôi phục lại niềm tin vào nền kinh tế Ấn Độ. Trong năm vừa qua, mọi quyết định chúng tôi thực hiện đều chỉ về một hướng. Chúng tôi đang nỗ lực cải tổ và tự do hóa”, Jaitley nói.

Tình trạng tham nhũng cũng được cải thiện. Nhiều nhà công nghiệp cho biết họ ít khi nào phải tổ chức các buổi gặp mặt để vận động hành lang các bộ trưởng. Chính phủ Modi đã tổ chức các cuộc đấu giá rất minh bạch các quyền khai thác than đá và dịch vụ di động.

“Chúng tôi từng cảm thấy như mình đang tham gia cuộc đua chạy chỉ bằng một chân, nhưng giờ đã không còn”, Anand Mahindra, vị tỉ phú đứng đầu tập đoàn công nghiệp Mahindra, nhận xét.

Tuy nhiên, ở những lĩnh vực khác, sự can thiệp của Modi chưa có ấn tượng, đặc biệt là các dịch vụ an sinh xã hội như điều kiện vệ sinh, y tế và giáo dục cho dân số đang tăng lên ở Ấn Độ (khoảng 1,3 tỉ người).

Ông Modi đã đưa ra nhiều mục tiêu táo bạo: làm sạch các con đường bẩn thỉu ở Ấn Độ, cứu sông Hằng khỏi tình trạng ô nhiễm và cung cấp nhà vệ sinh cho phân nửa số dân Ấn Độ - những người chưa một lần được dùng nhà vệ sinh đúng nghĩa. Ông cũng đề cập đến chuyện đưa Ấn Độ trở thành một trung tâm sản xuất, lắp đặt công suất năng lượng mặt trời lên tới 100 gigawatt và xây dựng 100 thành phố thông minh để đối phó với tình trạng hàng trăm triệu người dân ở nông thôn dự kiến sẽ chuyển vào các thành phố sinh sống trong những thập niên tới.

Mục tiêu của Modi là rất lớn nhưng vẫn chưa rõ các chính sách nào sẽ cần được đưa ra để giải quyết những thách thức trên. Trong khi đó, lại thiếu những nhà kỹ trị có năng lực trong nhóm các bộ trưởng thuộc đảng Bharatiya Janata (BJP) của Thủ tướng Modi. “Trong nhiều lĩnh vực, tất cả chỉ mới là tầm nhìn mà hầu như chưa có thực hiện gì cả”, Saurabh Mukkerjea, đứng đầu bộ phận cổ phiếu tại tập đoàn tài chính Ambit Capital, nhận xét.

Một điều đáng chú ý là sự uể oải của các tập đoàn thuộc khu vực tư nhân. Những tập đoàn này đang nặng nợ với các ngân hàng, vốn dĩ cũng đang mệt mỏi vì vấn đề nợ xấu. Do đó, khó mà đẩy mạnh được hoạt động đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng và năng lượng quy mô lớn nhằm thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai. Ông Jaitley cho biết sẽ đầu tư “số tiền khổng lồ vào đường sắt và cơ sở hạ tầng” và gần đây đã tuyên bố các khoản chi đầu tư công mới lên tới gần 11 tỉ USD.

Dẫu vậy, Ấn Độ cũng cần phải huy động khoảng 200 tỉ USD vào năm 2020 để tái cấp vốn cho hệ thống tài chính, theo ước tính của giới phân tích. Trong khi đó, cho đến nay Modi chỉ tiến hành các động thái rất từ từ để cải cách các tổ chức cho vay thuộc sở hữu nhà nước và chần chừ trước việc đưa một số tổ chức trở thành sở hữu tư nhân.

Cũng có chương trình giúp tài trợ thâm hụt ngân sách bằng cách bán đi số cổ phần nhỏ trong các tập đoàn nhà nước đang chiếm lĩnh các lĩnh vực như năng lượng và khai thác mỏ. Nhưng lại chưa có kế hoạch gì để cải thiện năng lực quản lý của các doanh nghiệp này hoặc tư nhân hóa một cách hoàn toàn.

Một vấn đề khác của Modi là tính quan liêu vẫn còn. Không ít doanh nghiệp than phiền rằng làm ăn kinh doanh ở Ấn Độ thực sự khó khăn. “Vẫn còn nhiều tầng lớp quan liêu. Thời gian đã bị lãng phí vào những chuyện vô bổ, theo quan điểm của tôi”, Marten Pieters, đứng đầu hãng viễn thông Vodafone, nhận xét.

Dù ở trong nước vẫn còn nhiều vấn đề nhưng trên mặt trận quan hệ quốc tế Modi lại rất thành công. Ông đã bắt đầu ngày đầu tiên ở cương vị mới bằng cách mời nhà lãnh đạo ở các quốc gia láng giềng đến dự lễ nhậm chức của mình. Và kể từ đó ông đã đi nhiều nước để thắt chặt mối quan hệ giao hảo với các nhà lãnh đạo từ Mỹ cho đến Nhật, từ Trung Quốc đến Úc và Đức. “Đó là một sự thay đổi rất lớn. Modi muốn Ấn Độ có mặt trên bản đồ thế giới”, một nhà ngoại giao Ấn Độ nhận xét về vô số các chuyến thăm ra nước ngoài của Modi.

Tiếng nói của Modi ở trong nước là rất lớn nhưng ông không còn nhiều thuận lợi về mặt chính trị. Tại cuộc bầu cử bang Delhi vào tháng 2, đảng BJP của ông đã bị thất bại khi chỉ giành được 3 trong số 70 ghế so với 67 ghế của đảng Aam Aadmi. Lý do là mặc dù tăng trưởng kinh tế vẫn tiếp tục tăng tốc, nhưng theo các nhà ủng hộ và cố vấn của Modi, các bước cải cách lớn vẫn chưa có trong lịch trình làm việc của ông.

Ông Mahindra thì cho rằng những thành quả ban đầu của Chính phủ chỉ làm mọi người chú ý đến một danh sách dài hơn những việc chưa làm được. Ông tin rằng: “Tinh thần lạc quan và sức sống mãnh liệt của Modi vẫn chưa hề tắt”, nhưng “mọi người đang nhận ra rằng Ấn Độ là một nước rất khó thay đổi hoặc chuyển mình”. Trong những ngày sắp tới, Modi phải chứng tỏ được rằng họ đã sai.

Đàm Hoa

Nguồn FT