Thị trường tài chính đang bước vào một giai đoạn mới đầy nguy hiểm

Trên khắp thế giới, có thể thấy tình hình thị trường tài chính ngày càng khó khăn. Ở Anh, lợi suất trái phiếu chính phủ đã tăng còn đồng bảng Anh giảm, khiến Bộ Tài chính và Ngân hàng Trung ương Anh phải đưa ra các chính sách nhằm xoa dịu thị trường. Tại Nhật Bản, chính phủ phải can thiệp vào thị trường ngoại hối để ngăn chặn đà giảm của đồng Yên, lần đầu tiên kể từ năm 1998. Còn ở Trung Quốc, Ngân hàng Trung ương đã tăng dự trữ ngoại hối, nhằm hạn chế dòng tiền chảy ra. 

Sự hỗn loạn với quy mô toàn cầu này xuất phát từ việc tăng liên tục của đồng USD và lãi suất toàn cầu không giảm. Tuy nhiên, mỗi thị trường đều có cách giải quyết riêng. Trong khi chính phủ mới của Anh có kế hoạch cắt giảm mức thuế lớn nhất trong nửa thế kỷ, thì Nhật Bản lại đang cố gắng giữ lãi suất chạm đáy, ngược hẳn với xu hướng toàn cầu. Còn chính phủ Trung Quốc vẫn phải vật lộn với những hậu quả của chính sách zero-COVID, đã cô lập nước này với thế giới.

Nhưng nhìn chung, tất cả đều phải đối mặt với cùng một loạt thách thức. Khi hầu hết các đồng tiền trên thế giới đã suy yếu rõ rệt so với đồng USD. Chỉ số DXY, một chỉ số về giá trị của đồng USD so với rổ ngoại tệ (thường được gọi là rổ tiền tệ của các đối tác thương mại Mỹ), đã tăng 18% trong năm nay, đạt mức cao nhất trong hai thập kỷ. Lạm phát dai dẳng ở Mỹ và chính sách tiền tệ thắt chặt đang khiến thị trường “phát sốt”.

Lợi suất trái phiếu chính phủ trong vòng 5 năm của các quốc gia. (Tính theo %)

Ngay trước khi những biến động dữ dội ập tới trong tuần qua, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, một tổ chức quốc tế của các Ngân hàng Trung ương, đã lưu ý rằng tình hình tài chính đã thay đổi. Cam kết tăng lãi suất của các Ngân hàng Trung ương hiện phụ thuộc vào thị trường và tính thanh khoản của thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ đang dần xấu đi. 

Sau một đợt tăng nhẹ và khiêm tốn vào tháng 8, chứng khoán toàn cầu đã đạt mức thấp mới trong năm khi Chỉ số MSCI All Country World Index giảm 25%. Căng thẳng cũng rõ ràng ở những khu vực khác. Lợi tức trái phiếu giá trị thấp của Mỹ đã tăng trở lại gần 9%, cao hơn gấp đôi so với mức một năm trước. Trái phiếu doanh nghiệp mang lại lợi suất gần 6%, cao nhất trong 13 năm theo Bloomberg.

Các quỹ, nhà đầu tư đều biết được thị trường sẽ có nhiều biến động, nhưng tình hình hiện đã vượt xa mong đợi. Chỉ một năm trước, rất ít nhà dự báo có thể đoán được lạm phát sẽ đạt ngưỡng hai con số tại nhiều nơi trên thế giới. Khi thị trường hoạt động kém hơn mong đợi, các vấn đề xuất hiện thì các nhà hoạch định chính sách sẽ phải đối mặt với một loạt các lựa chọn tồi tệ.

Để giải quyết vấn đề lạm phát, Cục dự trữ liên bang Mỹ đã kiên quyết trong việc tăng lãi suất bất chấp khả năng đưa nền kinh tế đi vào suy thoái. Chủ tịch Fed, ông Jerome Powell cho biết cơ hội hạ cánh mềm cho nền kinh tế Mỹ đang giảm đi, nhưng Fed vẫn cam kết giảm lạm phát. Nghiên cứu do Bank of America công bố cho thấy từ năm 1980 đến năm 2020, khi lạm phát tăng trên 5% ở các nền kinh tế giàu có, trung bình phải mất 10 năm để giảm trở lại mức 2%.

Kỳ vọng tăng trưởng toàn cầu đang giảm nhanh chóng. Trong dự báo mới được công bố vào ngày 26/9, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) dự đoán GDP toàn cầu chỉ tăng 3% trong năm nay, giảm so với mức dự đoán 4,5%. Và GDP năm 2023 dự kiến chỉ tăng 2,2%. 

Kết quả là giá cả hàng hóa ngày càng giảm. Dầu thô Brent quay trở lại khoảng 85 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ giữa tháng 1. Giá đồng trên Sàn giao dịch kim loại London đã giảm xuống mức thấp nhất trong hai tháng vào ngày 26/9. 

Một nền kinh tế suy yếu cũng có thể khiến các công ty bắt đầu hạ dự báo lợi nhuận của họ. Ngoài ra, lãi suất tăng cũng gây áp lực cho giá cổ phiếu; thu nhập cũng sẽ thấp hơn.

Tuy nhiên sự suy giảm của thị trường không đồng nghĩa với việc đồng USD sẽ yếu hơn. Khi các nhà đầu tư hướng đến sự an toàn tương đối của đồng tiền dự trữ toàn cầu, USD thường tăng trong thời kỳ suy thoái. Đối với các quốc gia và công ty trên thế giới đó là một viễn cảnh đáng quan ngại.

Có thể bạn quan tâm: 
Châu Âu tốn bao nhiêu để ứng phó khủng hoảng năng lượng?

Nguồn The Economist