Thế giới cấp tốc phát triển vaccine COVID-19 ứng phó "siêu biến chủng" Omicron

Trong khi nhiều quốc gia trên thế giới dừng các chuyến bay và cấm nhập cảnh đối với những người trở về từ Nam Phi do lo ngại nguy cơ lây nhiễm của biến chủng Omicron, các nhà khoa học đã nhanh chóng vào cuộc để thu thập dữ liệu về chủng virus mới và nghiên cứu hiệu quả của các loại vaccine hiện tại trong việc đối phó với Omicron.

Theo The New York Times, những phát hiện ban đầu về biến chủng Omicron mới chỉ cho thấy một bức tranh hỗn độn. Biến chủng mới có thể dễ lây nhiễm hơn và có khả năng né tránh các phản ứng miễn dịch của cơ thể, kể cả đối với những người đã tiêm chủng hoặc đạt được miễn dịch tự nhiên sau khi nhiễm bệnh.

Nhiều chuyên gia và giới chức y tế các nước nhận định, các loại vaccine hiện nay vẫn có thể tiếp tục ngăn ngừa các ca bệnh nặng và tử vong, mặc dù vẫn cần các liều vaccine tăng cường để tăng khả năng bảo vệ. Các nhà sản xuất vaccine cũng đang chuẩn bị cải tiến các mũi tiêm của họ nếu thấy cần thiết để đối phó với biến chủng mới.

Các đột biến của COVID-19 có thể khiến các vaccine hiện tại mất tác dụng trong vòng 1 năm. Ảnh: Getty Images.

"Chúng ta thực sự cần phải cảnh giác với biến chủng mới này và chuẩn bị trước. Có thể trong vài tuần nữa, chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về mức độ lan truyền của biến chủng này cũng như mức độ cần thiết của việc thúc đẩy một loại vaccine chống lại nó", Tiến sĩ Jesse Bloom, nhà sinh vật học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle (Mỹ), cho biết.

Ngay cả khi các nhà khoa học bắt đầu nghiên cứu kỹ lưỡng biến chủng mới, các quốc gia trên thế giới đã nhanh chóng áp lệnh hạn chế việc đi lại đối với các quốc gia ở phía nam châu Phi, nơi biến chủng Omicron lần đầu tiên xuất hiện tại Botswana và Nam Phi. Bất chấp những hạn chế này, biến chủng mới đã lan tới hàng loạt quốc gia châu Âu, trong đó có Áo, Bỉ, Czech, Đan Mạch, Hà Lan, Đức, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh, Italy. Ngoài ra, các ca mắc biến chủng Omicron còn được tìm thấy ở Hồng Kông, Israel, Canada.

Hiện, các nhà khoa học đã phản ứng với sự xuất hiện của biến chủng Omicron nhanh hơn bất kỳ biến chủng nào khác. Theo tiến sĩ Tulio de Oliveira, nhà di truyền học tại Trường Y Nelson R. Mandela, chỉ trong 36 giờ kể từ khi có dấu hiệu đầu tiên ở Nam Phi hôm 23/11, các nhà nghiên cứu đã phân tích mẫu từ 100 bệnh nhân bị nhiễm bệnh, đối chiếu dữ liệu và cảnh báo cho thế giới.

Trong vòng một giờ kể từ khi có báo động đầu tiên, các nhà khoa học ở Nam Phi cũng gấp rút thử nghiệm vaccine chống lại biến chủng mới. Giờ đây, hàng chục nhóm nghiên cứu trên toàn thế giới, bao gồm các nhà nghiên cứu tại các hãng dược hàng đầu thế giới Pfizer-BioNTech và Moderna, đã tham gia cuộc đua.

Kết quả sẽ có sớm nhất trong 2 tuần, nhưng những đột biến trên chủng Omicron cho thấy vaccine có thể sẽ kém hiệu quả hơn, ở một mức độ nào đó chưa xác định, so với bất kỳ biến chủng nào trước đó. Omicron gây lo ngại bởi có khoảng 50 đột biến, trong đó có 32 đột biến trên protein gai, gấp đôi số đột biến ở Delta - biến chủng trội toàn cầu hiện nay.

"Dựa trên rất nhiều nghiên cứu đã được thực hiện trên các biến chủng khác, chúng tôi có thể tin rằng những đột biến này sẽ gây ra sự sụt giảm đáng kể của kháng thể trung hòa", tiến sĩ Bloom nói.

Tiến sĩ Richard Lessells, bác sĩ về bệnh truyền nhiễm tại Đại học KwaZulu-Natal, cho biết các bác sĩ Nam Phi đang nhận thấy sự gia tăng nguy cơ tái nhiễm ở những người đã từng mắc COVID-19. Điều này cho thấy biến chủng mới có thể đã vượt qua khả năng miễn dịch tự nhiên.

Nhóm của tiến sĩ Moore có lẽ là nhóm nghiên cứu tiến xa nhất trong việc thử nghiệm mức độ chống lại biến chủng Omicron của vaccine.

Giáo sư Salim Abdool Karim, cố vấn của chính phủ Nam Phi trong giai đoạn đầu dịch COVID-19, cho rằng hiện còn quá sớm để kết luận liệu Omicron có dẫn đến các triệu chứng lâm sàng nghiêm trọng hơn các biến chủng trước đó hay không. Tuy nhiên, chủng mới có vẻ dễ lây lan hơn và nhiều khả năng lây nhiễm cho cả những người đã tiêm chủng hoặc từng mắc COVID-19 trước đó.

Theo các chuyên gia, nếu vaccine được chứng minh là kém hiệu quả hơn đối với Omicron, chúng cần được điều chỉnh để nâng cao hiệu quả đối với biến chủng mới. Moderna, Pfizer-BioNTech và Johnson & Johnson đang có kế hoạch thử nghiệm phiên bản vaccine chống lại Omicron.

Nhân viên mặc đồ bảo hộ hướng dẫn hành khách tại sân bay Incheon, Hàn Quốc ngày 30/11 trong bối cảnh ca nhiễm biến chủng Omicron bùng phát. Ảnh: AFP.

Phát ngôn viên của Pfizer Jerica Pitts cho biết các nhà khoa học của hãng "có thể điều chỉnh vaccine hiện tại trong vòng 6 tuần và xuất xưởng các lô vaccine đầu tiên trong vòng 100 ngày trong trường hợp có một biến chủng mới né tránh hệ miễn dịch".

Chủ tịch Moderna Stephen Hoge cho biết hãng này bắt đầu nghiên cứu từ ngày 23/11, ngay sau khi các nhà khoa học của Moderna biết đến biến chủng Omicron. Đây là tốc độ phản ứng nhanh nhất đối với một biến chủng mới của Moderna từ trước đến nay.

Giám đốc y tế của hãng dược Moderna Paul Burton cho biết nếu phải sản xuất một loại vaccine hoàn toàn mới để đối phó biến chủng Omicron, ông dự đoán sẽ là đầu năm 2022 trước khi loại vaccine đó sẵn sàng được sản xuất với số lượng lớn.

Nga ngày 29/11 cho biết vaccine COVID-19 Sputnik V do Viện Gamaleya phát triển có thể sẽ ngăn chặn biến chủng Omicron và họ sẵn sàng sản xuất hàng trăm triệu mũi tiêm nhắc lại nếu cần thiết.

Nga đã nhanh chóng phát triển vaccine Sputnik V hai liều vào năm ngoái và cũng đã triển khai vaccine Sputnik Light một mũi. Cả hai đều được cho là đã chứng minh hiệu quả cao trong các cuộc thử nghiệm, nhưng vẫn đang chờ sự phê duyệt của Tổ chức Y tế Thế giới.

Có thể bạn quan tâm:

Nam Phi kêu gọi bỏ lệnh cấm đi lại vì chủng Omicron