Thái Lan: Quốc gia đang phát triển đầu tiên rơi vào tình trạng chưa giàu đã già

► Economist: Việt Nam chưa giàu đã già

Tuổi già khiến mọi thứ trở nên khó khăn, nhất là khi bạn nghèo. Đó là thực trạng tại Thái Lan, quốc gia đang phát triển đầu tiên đang phải đối phó với những hậu quả của việc dân số già hóa.

Báo cáo của Liên Hợp Quốc cho thấy tỷ lệ sinh ở Thái Lan giảm xuống mức ngang bằng với Thụy Sĩ và Phần Lan, hai quốc gia siêu giàu.

Ước tính 25% dân số Thái Lan sẽ bước qua tuổi 60 vào năm 2030 và hầu hết sẽ nghèo. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo lực lượng lao động suy giảm sẽ khiến tăng trưởng kinh tế Thái Lan mất 1% mỗi năm trong hai thập kỷ tới.

Từ trước đến nay, chỉ những quốc gia giàu nhất mới đối mặt với vấn đề dân số già, vì tỷ lệ sinh thấp có xu hướng đi đôi với thu nhập cao. Trung Quốc là trường hợp ngoại lệ do chính sách một con (đã được xóa bỏ vào năm 2015) dẫn đến tình trạng suy giảm dân số.

Nhưng Thái Lan trở thành quốc gia lớn đầu tiên già đi trước khi có cơ hội trở nên thịnh vượng. Chuyên gia kinh tế Chua Hak Bin thuộc Maybank Kim Eng (Singapore) cho biết, "Đây sẽ là một thách thức lớn đối với Thái Lan. Quốc gia này bị mắc kẹt giữa 2 vấn đề lớn,  vừa là một nền kinh tế mới nổi, vừa phải đối mặt với vấn đề nhân khẩu học chỉ thấy ở các nền kinh tế tiên tiến".

Trong nhiều năm qua, các nhà kinh tế và chuyên gia hoạch định lo ngại bùng nổ dân số sẽ là vấn đề chính của thế giới. Nhưng điều đó không chính xác.

Tỷ lệ sinh đã giảm ở hầu hết các quốc gia trong 50 năm qua. Sự thay đổi này diễn ra khi phụ nữ được giáo dục và tiếp cận với các biện pháp tránh thai. Tỷ lệ sinh giảm có lợi cho môi trường và nhiều gia đình, nhưng cũng ảnh hưởng đến nền kinh tế. Bởi dân số giảm khiến số lượng người tiêu dùng giảm, lao động giảm, giảm người nộp thuế và thiếu nhân lực chăm sóc cho người già.

Thái Lan có tỷ lệ sinh thấp bất thường và thu nhập cũng ở nhóm thấp. Ảnh: Bloomberg.com

Kể từ năm 2000, tốc độ đô thị hóa của Thái Lan nhanh hơn tất cả các quốc gia trên thế giới, ngoại trừ Trung Quốc. Đây chính là nguyên nhân khiến tỷ lệ sinh sụt giảm. Trong hai thập kỷ, tỷ lệ sinh của Thái Lan giảm từ 6,6 xuống 2,2.

Thái Lan hiện đang nằm trong nhóm những nước có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới (1,5), thấp hơn cả Trung Quốc (1,7) và thua xa mức cần thiết để giữ ổn định dân số (2,1). Liên Hợp Quốc (LHQ) ước tính Thái Lan - đất nước có 70 triệu dân, sẽ mất hơn 30% dân số vào cuối thế kỷ 21.

"Tôi không muốn sinh nhiều con nếu không thể đảm bảo cho chúng một cuộc sống tốt", Nandini Seghal, 28 tuổi, một nhân viên công ty quảng cáo ở Bangkok, cho biết.

Theo Shripad Tuljapurkar, nhà nhân khẩu học thuộc Đại học Stanford, nhận định: "Thái Lan không có nhiều thời gian để khắc phục vấn đề. Họ phải tìm cách tăng năng suất lao động. Nếu không, khi lực lượng lao động suy giảm, họ sẽ không thể hỗ trợ cho những người nghỉ hưu của quốc gia. Số người già Thái Lan sẽ tăng vọt vào giữa những năm 2030".

Với hai cuộc đảo chính kể từ năm 2006, kế hoạch giải quyết vấn đề già hóa dân số đã chỉ được thực hiện rất sơ sài. Và chính phủ mới được bầu vào tháng 3 hầu như cũng không còn khả năng giải quyết vấn đề này.

Thái Lan sẽ mất trên 30% dân số vào năm 2100. Ảnh: Bloomberg.com

Tuy nhiên, giải pháp cho nền kinh tế Thái Lan có thể đến từ sự cởi mở với nhập cư của nước này. Đây là một thái độ khác hoàn toàn với các quốc gia có dân số già như Hàn Quốc và Nhật Bản. Lao động nước ngoài chiếm 10% tổng lực lượng lao động của Thái Lan. Tỷ lệ này cao hơn tại các công ty lớn.

"Lao động nước ngoài sẵn sàng bù đắp sự thiếu hụt nhân sự", ông Pakpoom Srichamni - lãnh đạo một công ty Bangkok có 10.000 công nhân, trong đó 30% là người nước ngoài - cho biết.

Mặc dù vậy, Thái Lan đã ngày càng thụt lùi so với các nước khác trong khu vực khi tăng trưởng kinh tế chậm lại qua từng năm, từ 5,3% ở thập niên 1990 xuống 4,3%;  rồi hơn 3% hiện nay. Trong quý I/2019, tốc độ tăng trưởng chỉ đạt 2,8%, thấp nhất trong hơn 4 năm qua.

Với lạm phát dưới 1%, lãi suất thấp hơn 2% và đồng Baht liên tục tăng giá, cấu trúc kinh tế Thái Lan bắt đầu giống với Nhật Bản hơn là các nước láng giềng đang phát triển như Indonesia và Philippines.

Cơ cấu dân số Thái Lan ngày càng già hóa, khi số người dưới 20 tuổi cứ giảm dần. Ảnh: Bloomberg.com

Chi phí chăm sóc sức khỏe gia tăng cũng là khó khăn lớn đối với một quốc gia có thu nhập bình quân đầu người chỉ 6.362 USD. Ở Thụy Sĩ và Phần Lan, con số này lần lượt là 78.816 USD và 48.580 USD.

Theo Viện Nghiên cứu Phát triển Thái Lan, chi phí cho hệ thống chăm sóc sức khỏe cộng đồng của nước này tăng trung bình 12% mỗi năm trong 12 năm qua, và hiện ở mức cao nhất Đông Nam Á.

Trong khi đó, hệ thống lương hưu của Thái Lan xếp cuối bảng về tính bền vững theo khảo khảo sát thực hiện trên 54 quốc gia bởi Công ty bảo hiểm toàn cầu Allianz SE. Theo ông Somchai Jitsuchon, thành viên Ủy ban Ngân hàng Trung ương Thái Lan, quỹ lương hưu có thể cạn kiệt trong vòng 15 năm nếu không có chính sách thuế mới.

“Chúng tôi cần tìm cách tăng thêm thu nhập”, ông Somchai Jitsuchon nói.

►Đón dân số già hóa, doanh nghiệp dược đua hiện đại hóa

►10 nước có dân số già nhất thế giới

►Dân số già hóa - nỗi lo toàn cầu

Nguồn Bloomberg