Tại sao thị trường trái phiếu có thể khiến Tổng thống tiếp theo của Mỹ "thức đêm"?

Theo The Economist, thị trường trái phiếu kho bạc từ lâu đã gieo rắc nỗi sợ hãi vào trái tim của những kẻ quyền lực. Trong những năm 1990, nỗi lo sợ về lợi suất trái phiếu sẽ tăng vọt đã thể hiện rõ khi ông Bill Clinton, thời đó là tổng thống Mỹ, muốn thúc đẩy kích thích kinh tế bằng thị trường trái phiếu.

Trong một phần tư thế kỷ kể từ đó, Kho bạc trở nên quan trọng hơn trong hệ thống tài chính thế giới. Cổ phiếu trái phiếu có thể giao dịch lên tới 20,5 triệu USD và dự kiến đạt 100% GDP của Mỹ trong năm nay, gần gấp đôi so với tỉ lệ trong những năm 1990.

Cổ phiếu trái phiếu có thể giao dịch lên tới 20,5 triệu USD và dự kiến đạt 100% GDP của Mỹ trong năm nay, gần gấp đôi so với tỉ lệ trong những năm 1990. Ảnh: The Economist

Sự thống trị của đồng USD là do là tất cả mọi người đều nắm giữ chúng, từ các ngân hàng Mỹ và các chương trình hưu trí của châu Âu cho đến các quỹ tài sản quốc gia Ả Rập và các nhà xuất khẩu châu Á. 

Lợi tức trên Kho bạc được gọi là lãi suất “phi rủi ro” và làm cơ sở cho giá trị của mọi tài sản khác, từ cổ phiếu cho đến thế chấp. Trong những thời điểm căng thẳng, các nhà đầu tư bán sẽ tài sản lớn hơn và chất vào Kho bạc.

Kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vẫn còn nhiều điều chưa rõ. Khả năng ông Biden trở thành Tổng thống Mỹ thứ 46 và Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát đang tăng lên. Ảnh: The Economist.

Lợi tức trái phiếu Kho bạc kỳ hạn 10 năm đã giảm 0,16 điểm cơ bản xuống 0,78% vào ngày 4.11, có lẽ do kỳ vọng rằng chi tiêu của chính phủ sẽ khó hơn nếu làn sóng xanh từ Đảng Dân chủ xanh qua Quốc hội Mỹ. 

Tuy nhiên, cho dù tổng thống tiếp theo là ai, ông ấy sẽ phải lo lắng về thị trường trái phiếu – bởi vì nguy cơ mắc kẹt trong hệ thống của thị trường trái phiếu, cũng như quy mô vay nợ tăng mạnh của chính phủ Mỹ.

Vậy tại sao thị trường trái phiếu kho bạc bị phá vỡ?

Cổ phiếu nợ đã tăng từ 5 triệu USD vào năm 2007, do kích thích sau cuộc khủng hoảng tài chính, thâm hụt dưới thời ông Trump và chính sách tài khóa của Mỹ trong năm nay. Đồng thời, “việc cung cấp tín dụng cho các hộ gia đình và doanh nghiệp ngày càng phụ thuộc vào thị trường nhiều hơn và ít dựa vào ngân hàng hơn”, theo nhà nghiên cứu Nellie Liang của Viện Brookings. 

Theo đó, các công ty phi ngân hàng phải đối mặt với việc mua lại trong một cuộc khủng hoảng dựa vào việc bán trái phiếu kho bạc để đáp ứng nhu cầu. Chính điều này gây thêm căng thẳng cho hệ thống tài chính.

Tuy nhiên, khi nhu cầu đối với các công ty phi ngân hàng tăng lên, các giao dịch kho bạc trung gian bắt đầu thu hẹp. Giao dịch phụ thuộc vào “đại lý chính” —một số ít các công ty được phép mua trái phiếu trực tiếp từ chính phủ Mỹ. Quyền tiếp cận phát hành cho phép các đại lý này - phần lớn nằm trong các ngân hàng lớn, như JPMorgan Chase hoặc Goldman Sachs - cũng thống trị trung gian của hầu hết các giao dịch kho bạc. 

Nhưng khả năng tạo thị trường của các “đại lý chính” đã bị hạn chế bởi các quy định chặt chẽ hơn sau cuộc khủng hoảng tài chính, chẳng hạn như việc áp dụng tỉ lệ đòn bẩy bổ sung, đo lường tổng quy mô tài sản ngân hàng so với số vốn họ nắm giữ. 

Theo ông Pat Parkinson thuộc Viện Chính sách Ngân hàng, quy tắc này “không thân thiện lắm với các hoạt động rủi ro thấp, bao gồm cả việc mua trái phiếu kho bạc”.

FED đã giảm bớt áp lực bằng cách mua trái phiếu kho bạc từ những người tham gia thị trường đang đấu tranh để bán chúng cho các bên trung gian. Để khuyến khích hoạt động của các đại lý chính, FED cũng cho phép các ngân hàng loại trừ các khoản dự trữ được giữ với FED và Kho bạc khỏi tỉ lệ đòn bẩy. 

Điều đó đánh dấu lần can thiệp thứ 2 của FED trong 1 năm. Hồi tháng 9.2019, FED đã giảm bớt áp lực đối với các đại lý chính sau khi mức giá phải trả để hoán đổi trái phiếu kho bạc qua đêm để lấy tiền mặt, đã tăng vọt lên hơn 10%.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ dự kiến nợ liên bang sẽ trị giá hơn 120 triệu USD vào năm 2050, tương đương 195% GDP. Ảnh: The Economist.

Kết quả là “trong 10 hoặc 15 năm tới, chỉ một cú sốc lớn bằng một nửa so với COVID-19 sẽ gây ra rối loạn chức năng thị trường kho bạc ở mức độ tương tự. Và sau đó, những cú sốc nhỏ hơn cũng đủ để làm nghẹt bảng cân đối của các đại lý chính với nhu cầu thanh khoản”.

Vậy giải pháp cho vấn đề trên là thay vì giao dịch thông qua các nhà môi giới như hiện nay, những người tham gia thị trường có thể giao dịch trực tiếp với nhau. Hiện tại rủi ro đối tác ngăn chặn các giao dịch trực tiếp có thể thay đổi điều đó. 

Với sự thiết lập như vậy, thị trường có thể không sôi động vào đầu năm 2021. Theo nhà quản lý tài sản Sarah Devereux của Vanguard "Chúng tôi thực sự đang ở vị trí là một nhà cung cấp thanh khoản “Bán trái phiếu đã khó, nhưng cũng khó mua trái phiếu, chẳng hạn như trái phiếu kho bạc kỳ hạn, khi chúng ở mức rất hấp dẫn”.

Dù giải pháp là gì, tầm quan trọng của thị trường trái phiếu khiến nó được chào đón không chỉ bởi các nhà lập pháp Mỹ mà còn cả các nhà đầu tư trên thế giới.

Có thể bạn quan tâm:

► Vàng sẽ "tỏa sáng" bất kể ai là ông chủ mới của Nhà Trắng