Tại sao thị trường bùng nổ trong một năm khốn khó của con người?

Theo The New York Times, mọi thứ trên thế giới đều tồi tệ, trong khi đó điều tuyệt vời lại xảy ra trên thị trường tài chính.

Chính quyền Trump đã dự đoán về số ca tử vong do COVID-19 gây ra hàng ngày có thể lên tới 3.000 người vào tháng 6. Ảnh: Aa.com.tr.

Giá tài sản tiếp tục đạt mức cao mới, bất thường. Trong khi khoảng 3.000 người đang chết mỗi ngày vì COVID-19 và 800.000 người mỗi tuần đang nộp đơn xin thất nghiệp mới. Để hiểu rõ hơn về sự "kết hợp" kỳ lạ này giữa thị trường nổi và sự tuyệt vọng về kinh tế, cần xem xét dữ liệu. Khi nó xảy ra, các con số cung cấp một câu chuyện mạch lạc về cách nước Mỹ hoạt động đến thời điểm này và tiết lộ sự chênh lệch rõ rệt giữa những tác nhân có và không có trong năm đại dịch. Đây là câu chuyện với các bài học về cách chính sách, thị trường và nền kinh tế giao nhau.

Thu nhập cá nhân của người Mỹ trong giai đoạn tháng 3-11.2020 so với cùng kỳ năm 2019. Ảnh: Bureau of Economic Analysis.

Báo cáo Thu nhập cá nhân từ bảng dữ liệu Tài khoản Sản phẩm và Thu nhập Quốc dân đã thể hiện cách người Mỹ thu nhập và chi tiêu. Đây là 2 hoạt động mà COVID-19 đã thay đổi đáng kể trong năm nay. Bằng cách kết hợp các con số từ tháng 3 đến tháng 11 và so sánh chúng với cùng kỳ năm 2019, chúng ta có thể thấy rõ hơn tác động của đại dịch.

Nhìn chung, tiền lương và tiền công đã giảm ít hơn so với những gì một người quan sát kỹ lưỡng về nền kinh tế có thể nghĩ. Tổng số tiền lương thưởng cho nhân viên chỉ giảm 0,5% trong 9 tháng đó. Điều này giống với một cuộc suy thoái nhẹ hơn là một thảm họa kinh tế.

Một loạt các nền kinh tế lớn đã bị đóng cửa, hàng triệu người không có việc làm. Theo dữ liệu của Bộ Lao động Mỹ, số lượng việc làm mà các nhà tuyển dụng báo cáo có trong bảng lương đã giảm 6,1% trong tháng 11 so với năm ngoái.

Vậy làm thế nào để số lượng công việc giảm 6% nhưng lương thưởng cho nhân viên chỉ giảm 0,5%? Điều này liên quan đến những công việc đã bị mất. Hàng triệu người không còn làm việc vì đại dịch đã không tương xứng với các công việc dịch vụ được trả lương thấp hơn. Các công việc chuyên môn được trả lương cao hơn thường không bị ảnh hưởng. Và một số lĩnh vực khác đang bùng nổ, chẳng hạn như kho bãi và cửa hàng tạp hóa, dẫn đến thu nhập cao hơn cho những người lao động này.

Nếu 1 giám đốc điều hành công ty nhận được khoản tiền thưởng 100.000 USD vì đã dẫn dắt công ty vượt qua 1 năm khó khăn, trong khi 4 nhân viên nhà hàng với mức lương 25.000 USD mỗi năm bị mất việc hoàn toàn, thì ảnh hưởng ròng trên tổng số tiền bồi thường là 0. 

Vì vậy, tiền lương, tiền công và các hình thức bồi thường khác cho người lao động chỉ giảm một chút, tương đương 43 tỉ USD trong 9 tháng, mặc dù thất nghiệp hàng loạt. 

Thu nhập của người Mỹ từ trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp cao hơn 25 lần từ tháng 3 đến tháng 11 năm 2020 so với cùng kỳ năm 2019. Điều đó phần nào phản ánh rằng hàng triệu người thất nghiệp đang tìm kiếm trợ cấp. Nhưng nó cũng phản ánh khoản bổ sung 600 USD hàng tuần cho trợ cấp thất nghiệp mà đạo luật quy định đến cuối tháng 7.

Chương trình Bảo vệ Bảng lương đã ngăn chặn sự sụt giảm "thu nhập của chủ sở hữu", lợi nhuận được tích lũy cho chủ sở hữu các doanh nghiệp và trang trại. Thu nhập này tăng trong gang tấc tới 29 tỉ USD, nhưng sẽ giảm 143 tỉ USD nếu không nhờ vào thiết bị bảo hộ cá nhân và chương trình hỗ trợ thực phẩm do COVID-19.

Đây là những con số đáng chú ý. Khi tất cả được thống kê, thu nhập cá nhân sau thuế tích lũy của người Mỹ từ tháng 3 đến tháng 11 năm 2020 cao hơn 1.030 tỉ USD so với năm 2019, tăng hơn 8%. Các nhà dự báo kinh tế hiện vẫn không hiểu được mức độ ảnh hưởng của các khoản thanh toán kích thích đó.

Chi tiêu của người Mỹ trong giai đoạn tháng 3-11.2020 so với cùng kỳ năm 2019. Ảnh: Bureau of Economic Analysis.

Thời gian đại dịch, các hộ gia đình Mỹ không chỉ kiếm được nhiều tiền hơn, mà họ cũng chi tiêu ít hơn. Tổng chi tiêu đã giảm 535 tỉ USD.

Tỉ lệ tiết kiệm của người Mỹ rất cao trong giai đoạn tháng 3-11.2020 so với cùng kỳ năm 2019. Ảnh: Bureau of Economic Analysis.

Sự kết hợp giữa thu nhập cá nhân tăng vọt và chi tiêu giảm đã đẩy tỉ lệ tiết kiệm của người Mỹ lên mức cao. Từ tháng 3 đến tháng 11, tiết kiệm cá nhân đã cao hơn 1.560 tỉ USD so với năm 2019, tăng 173%. Thông thường, tỉ lệ tiết kiệm dao động trong một phạm vi hẹp, khoảng 7% ngay trước đại dịch. Nó tăng vọt lên 33,7% vào tháng 4, mức cao nhất trong kỷ lục có từ năm 1959.

Về cơ bản, sự gia tăng tiết kiệm của người dân để tránh thiệt hại kinh tế lớn do đại dịch đang tạo ra một làn sóng nâng giá trị của gần như tất cả các tài sản tài chính như cổ phiếu, bất động sản, vàng.

Có thể bạn quan tâm:

► Đại dịch thay đổi mô hình giao thông đô thị