Tại sao châu Âu phụ thuộc khí đốt quá nhiều vào Nga?

Giá năng lượng tăng sáng 24/02 sau khi Nga tấn công Ukraine, dầu thô Brent với tiêu chuẩn quốc tế vượt 100 USD/ thùng lần đầu tiên kể từ năm 2014. Giá khí đốt tự nhiên đã tăng tới 6,5% sau cuộc tấn công và tăng gần 2% vào trưa ngày 24/02.

Hôm 22/02, Đức đã tạm dừng dự án đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 ở Biển Baltic, đường ống vốn được xây để tăng cường dòng khí đốt của Nga vận chuyển trực tiếp đến Đức.

Liên minh châu Âu (EU) đặc biệt phụ thuộc vào năng lượng của Nga, và nguồn cung này đang ngày càng bất ổn. EU đang lên kế hoạch để hoàn tập độc lập năng lượng khỏi Nga. Dự kiến, kế hoạch sẽ được Ủy ban châu Âu công bố vào tuần tới.

Vậy tại sao mà khu vực này lại trở nên phụ thuộc năng lượng đến vậy?

Cạn kiệt khí tự nhiên ở Biển Bắc

Theo ông Tim Schittekatte, một nhà khoa học nghiên cứu tại MIT Energy Initiative kiêm chuyên gia về mạng lưới điện và các vấn đề của Châu Âu, vào những năm 1960 và 1970, lượng khí đốt tự nhiên Châu Âu đã cung cấp tương đương với lượng mà họ đang sử dụng.

Sản lượng khí đốt tự nhiên ở châu Âu giảm do các mỏ khí đốt ở Biển Bắc, vốn là nguồn cung khí đốt tự nhiên đặc biệt quan trọng của Anh và Hà Lan, bị cạn kiệt. Và sau đó, Hà Lan thông báo họ sẽ đóng cửa hoàn toàn các mỏ khí đốt Groningen vì động đất.

Nord Stream 2 là một đường ống dẫn khí đốt dài 1.230 km, đường ống vốn được xây để tăng cường dòng khí đốt của Nga vận chuyển trực tiếp đến Châu Âu, được đưua vào sử dụng từ năm 2011. Ảnh: Bloomberg.

Cũng trong thời điểm đó, EU đã và đang cắt giảm phụ thuộc vào than đá để thực hiện mục tiêu khí hậu - đạt được độ trung tính carbon vào năm 2050 và cắt giảm ít nhất 55% lượng khí thải vào năm 2030. Hiện nay, khoảng 20% ​​sản lượng điện của EU là từ than.

Theo Tổng cục Năng lượng EU, kể từ năm 2012, EU đã giảm sản lượng điện than khoảng 1/3.

Ngoài ra, Đức đã từ chối các khoản đầu tư vào năng lượng hạt nhân thông qua Đạo luật Năng lượng Nguyên tử vào năm 2011, một quyết định được đưa ra nhằm ứng phó với thảm họa hạt nhân Fukushima năm 2011. Chỉ 13% năng lượng của châu Âu hiện nay là từ năng lượng hạt nhân.

Khoảng 25% năng lượng tiêu thụ của EU là từ khí đốt tự nhiên. Xăng và dầu mỏ (32%), năng lượng tái tạo và nhiên liệu sinh học (18%), và nhiên liệu hóa thạch rắn (11%) chiếm phần còn lại.

Phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên đồng nghĩa với phụ thuộc vào Nga. Ngày nay, EU là nơi nhập khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất trên thế giới, theo Tổng cục Năng lượng của EU, với tỷ trọng khí đốt lớn nhất đến từ Nga (41%), Na Uy (24%) và Algeria ( 11%).

Ngoài việc khí đốt tự nhiên của Nga là rẻ nhất, trữ lượng khí đốt của Nga còn lớn hơn bất kỳ nguồn cung nào khác trong khu vực. Cho đến ngày nay, Nga đã hoàn thành tất cả các hợp đồng dài hạn, vì vậy, ngành công nghiệp khí đốt cho rằng Nga là một đối tác thương mại khá đáng tin cậy.

Thúc đẩy năng lượng tái tạo

EU đã và đang tập trung vào việc xây dựng các nguồn năng lượng tái tạo. Nhưng quá trình xây dựng diễn ra không đủ nhanh để xóa bỏ sự phụ thuộc nước ngoài.

Điều đó một phần là do cơ sở hạ tầng năng lượng của EU không được thiết lập để xử lý tính gián đoạn của năng lượng tái tạo. Một số giải pháp đang được phát triển để xử lý vấn đề này, bao gồm pin tiện ích và hydro “xanh”, nhưng những giải pháp đó vẫn chưa được triển khai với quy mô lớn.

Ông Peter Sobotka, người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Corinex, một công ty chuyên về cải thiện hiệu quả của các mạng lưới phân phối năng lượng châu Âu, cho biết chiến lược tái tạo của EU phần lớn phụ thuộc vào việc lắp đặt bộ năng lượng mặt trời nhỏ hơn của người tiêu dùng. Mô hình này đòi hỏi các khoản đầu tư lớn vào lưới điện để di chuyển năng lượng dư thừa đến những nơi cần thiết trong thời gian thực.

Hiện tại lưới điện không có đủ công suất để sử dụng nhiều năng lượng tái tạo hơn ở một số khu vực của Châu Âu, ví dụ như Tây Ban Nha và Hà Lan.

Một số công ty điện lực nhận thức được vấn đề. E.ON, một công ty điện lực ở Đức, đã bắt đầu đầu tư 22 tỉ Euro trong vòng 5 năm tới để nâng cấp và số hóa các mạng lưới phân phối năng lượng. Trong bối cảnh cuộc khủng hoảng Ukraine, những kế hoạch này có thể bị hoãn lại. Ngoài ra, việc xây dựng năng lượng tái tạo ở EU yêu cầu các quốc gia hợp tác, điều này cũng có thể làm quá trình trì trệ hơn nữa.

Trước mắt, Châu Âu vẫn có đủ năng lượng, với các cơ sở lưu trữ khí đốt ở Đức đã đầy 30%. Con số này ít hơn so với những năm trước đây vào cuối mùa nóng, nhưng tạm đủ.

Có thể bạn quan tâm:

 Putin công bố Chiến dịch quân sự đặc biệt ở miền Đông Ukraine

Nguồn CNBC