Sự quay trở lại của chủ nghĩa hoang dã

Người dân Mỹ biểu tình phản đối khoảng cách chênh lệch giàunghèo

Mỗi khi tôi định nhận xét về việc một số chính trị gia lợi dụngviệc tư hữu hóa để đút đầy túi riêng thì đơn giản họ chỉ nhún vai.

"Nếu bạn nhìn vào Mỹ, có rất nhiều những kiểu lừa gạt như thế này,đặc biệt là sau thế kỷ 19 trong lĩnh vực đường sắt hoặc những thứ tương tự", tôi nhớ lại lời mộtthanh niên Nga chừng khoảng 20 tuổi đeo kính đen giải thích với tôi, "Chúng tôi vẫn ở trong giaiđoạn ăn lông ở lỗ. Thường thì phải mất 1 hoặc 2 thế hệ để chủ nghĩa tư bản văn minh hóa bảnthân".

"Và bạn thực sự nghĩ rằng chủ nghĩa tư bản sẽ làm tất cả điều đó vìchính nó?".

"Hãy nhìn vào lịch sử tại Mỹ, các ông trùm cướp của bạn, sau đó 50năm - một chính sách mới (New Deal). Tại châu Âu, anh đã có nhà nước phúc lợi xã hội...".

"Nhưng, Sergei này", tôi phản đối (tôi quên tên thật củaanh), "Điều đó đã không xảy ra vì các nhà tư bản chỉ quyết định đúng. Điều đó xảy ra bởi vì tất cảhọ đều sợ anh".

Anh ta có vẻ cảm động bởi sự ngây thơ của tôi.

Vào thời điểm đó, đã có một loạt các giả thuyết mà tất cả mọi ngườiđều chấp nhận, thậm chí được phép tham gia vào các cuộc tranh luận nghiêm túc trước côngchúng. Họ nêu ra một loạt các phương trình không cần nói cũng hiểu: "Thị trường" tương đương vớichủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản có nghĩa là sự giàu có tột độ, nhưng nó cũng có nghĩa là tiến bộcông nghệ nhanh chóng và tăng trưởng kinh tế.

Tăng trưởng có nghĩa là thịnh vượng ngày càng tăng và sự nổi lêncủa một tầng lớp trung lưu. Sự gia tăng của tầng lớp trung lưu giàu có, có nghĩa là sẽ mang lại sựổn định trong việc quản lý nền dân chủ. Một thế hệ sau, chúng tôi đã biết rằng, không một giảđịnh nào trong số những giả định này được nêu ra là chính xác.

Tầm quan trọng thực sự của tác phẩm bom tấn "Chủ nghĩa tư bản thếkỷ 21" của Thomas Piketty, đó là cuốn sách đã miêu tả một cách rất chi tiết. Điều này là đúng, mặcdù vẫn còn có những tranh luận về những dự đoán của Thomas Piketty rằng, trong trường hợp cóít nhất một phương trình cốt lõi, các con số không đơn thuần là cộng lại với nhau.

Chủ nghĩa tư bản không bao hàm một thứ văn minh cố hữu riêng mà nócó thể tạo ra một tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng kinhtế. Kết quả là ngày càng nhiều tài sản của các nhà tư bản truyền từ đời này sang đời khác, trongkhi đó, một số bộ phận dân chúng lại bị bần cùng hóa.

Nói cách khác, những gì xảy ra ở Tây Âu và Bắc Mỹ vào khoảngnhững năm từ 1917 đến 1975 - khi chủ nghĩa tư bản đã thực sự tạo ra sự tăng trưởng cao nhưng bấtbình đẳng thấp là một cái gì đó bất bình thường trong lịch sử. Có một thực tế rằng, ngày càng nhiềucác nhà lịch sử kinh tế học đã nhận thức được rằng điều này là đúng. Có nhiều lý thuyết ra đời đểgiải thích điều này.

Adair Turner, cựu chủ tịch của Cơ quan Dịch vụ tài chính cho rằng,đó là bản chất đặc biệt của công nghệ công nghiệp giữa thế kỷ, mà cho phép tốc độ tăng trưởng caovà phong trào công đoàn đại chúng. Piketty đã chỉ ra sự suy sụp của chủ nghĩa tư bản khi chiếntranh thế giới nổ ra. Trong khi đó, những người khác đã có những cách giải thích khác nhau.

Không có nghi ngờ gì nữa, có nhiều yếu tố tham gia, nhưng hầu nhưtất cả mọi người đều bỏ qua một yếu tố rõ ràng nhất. Thời kỳ chủ nghĩa tư bản phát triển rộng khắpvà đạt thịnh vượng nhất cũng là thời kỳ mà các nhà tư bản nhận thấy rằng họ không phải là ngườichơi duy nhất trong cuộc chơi khi họ phải đối mặt với một đối thủ toàn cầu trong khối Xô Viết.

Các phong trào cách mạng chống chủ nghĩa tư bản rộng khắp từUruguay đến Trung Quốc và các cuộc nổi dậy tại ngay chính quê hương của các nước tư bản. Nói cáchkhác, không phải là tốc độ tăng trưởng nhanh mang đến sự thịnh vượng mà thực tế là chủ nghĩatư bản cảm thấy cần phải mua chuộc ít nhất là một số thành phần của tầng lớp lao động bằng cách đặtnhiều tiền hơn vào tay của một số người bình thường để tạo ra nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng.

Chính chủ nghĩa tư bản, chứ không phải thể chế hay xung đột nàokhác, phải chịu trách nhiệm chính về tỷ lệ tăng trưởng kinh tế đáng kể đánh dấu "thời kỳ vàng son"chủ nghĩa tư bản.

Từ những năm 1970, khi các mối đe dọa chính trị đã biến mất, mọithứ đã trở lại trạng thái bình thường. Đó là sự bất bình đẳng leo thang: 1% đã nắm quyền kiểmsoát trật tự xã hội, kéo theo đó là sự trì trệ về xã hội, kinh tế và thậm chí cả công nghệ. Đóchính xác là những gì mà mọi người, giống như người bạn Nga của tôi tin rằng, chủ nghĩa tư bản sẽkhông thể tránh khỏi việc sẽ không còn làm như vậy nữa.

Piketty, ngược lại, mở đầu cuốn sách của mình bằng cách chỉ trích"những lời lẽ lười biếng chống chủ nghĩa tư bản". Bản thân ông không chống lại chủ nghĩa tư bảnhoặc thậm chí cả vấn đề bất bình đẳng. Ông chỉ mong muốn kiểm tra xu hướng chủ nghĩa tư bản đó làtạo ra một lớp ký sinh trùng ăn bám.

Kết quả là ông lập luận rằng, đảng cánh tả nên tập trung vào việcbầu ra một chính phủ dốc sức cho việc thiết lập một cơ chế quốc tế để đánh thuế và điều tiết củacải trong xã hội. Một số đề xuất của ông là đánh 80% thuế thu nhập! Có vẻ cực đoan, nhưng chúng tôinói về một người đang muốn chứng minh rằng, chủ nghĩa tư bản là một máy hút bụi khổng lồ hút sựgiàu có vào tay một số ít người.

Để giải quyết việc đó thì không chỉ đơn giản là rút phích cắm ra,mà chúng ta còn cần phải cố gắng tạo ra một máy hút bụi nhỏ hơn và hút theo hướng ngược lại.

Hơn nữa, dường như Piketty không biết và cũng không cần biết có baonhiêu cuốn sách của ông đã bán ra hoặc những hội nghị ông chủ trì gồm các nhà hoạch định chính sáchưu tú hoặc các danh nhân trong giới tài chính đã lảng tránh thực tế rằng vào năm 2014 một nhà tríthức Pháp thiên hướng cánh tả có thể tuyên bố ông không muốn lật đổ hệ thống tư bản nhưng đólà cách duy nhất để cứu chủ nghĩa tư bản chỉ vì lý do là nó chưa bao giờ cải cách.

1% không tự chiếm đoạt của bản thân mình thậm chí nếu được yêu cầu.Và 1% số người nắm giữ của cải của thế giới này đã mất 30 năm để tạo ra một cái khóa, khóa miệnggiới truyền thông và chính trị để đảm bảo rằng không người nào sẽ làm điều này thông qua phươngthức bầu cử.

Kể từ khi không ai còn có tâm trí làm sống lại bất cứ điều gì giốngnhư Liên Xô, chúng ta sẽ không nhìn thấy bất cứ điều gì chống lại nó giống như nền dân chủ xã hộigiữa thế kỷ trước. Nếu chúng ta muốn thay thế cho tình trạng trì trệ, nghèo đói và sự tàn phá sinhthái, chúng ta sẽ phải rút phích cắm ra và khởi động lại từ đầu.

Mỹ Hạnh