Sự phục hồi ba tốc độ của dầu mỏ đã làm ngành công nghiệp đảo lộn

• Tiêu thụ xăng phục hồi khi mọi người xa lánh các phương tiện giao thông công cộng

• Nhu cầu nhiên liệu máy bay giảm xuống mức trước đại dịch, gây áp lực cho dầu diesel.

Theo Bloomberg, mạng lưới tàu chở dầu, đường ống và nhà máy lọc dầu trên toàn cầu tạo ra nhiên liệu hữu ích từ dầu thô được xây dựng dựa trên các mô hình tiêu thụ lâu đời.

Mô hình tiêu thụ đó bao gồm: quá nhiều xăng cho lái xe trên thế giới, một lượng dầu diesel nhất định cho xe tải và một tỉ lệ nhiên liệu máy bay cho hàng không.

Nền kinh tế đại dịch đã đảo lộn điều đó, thay đổi hoàn toàn nhu cầu khi các bộ phận khác nhau của hệ thống năng lượng phục hồi với tốc độ khác nhau. 

Nỗi sợ hãi về virus đã thuyết phục hàng triệu tài xế từ bỏ phương tiện giao thông công cộng và lên xe riêng của họ. Trong khi đó, du lịch quốc tế là dấu tích của một năm trước và hàng nghìn máy bay đã nằm im.

Thay đổi vận may: Tỉ suất lợi nhuận lọc dầu của châu Âu từ xăng và dầu diesel đã đi ngược chiều. Nguồn ảnh: Bloomberg.

Mặc dù, giá dầu thô vẫn ở trong tình trạng ảm đạm, mắc kẹt ở mức gần 40 USD / thùng trong 4 tháng qua. Nhưng nhu cầu phục hồi với tốc độ nhanh chóng đang bắt đầu thể hiện ở những góc khuất của thị trường dầu mỏ. 

Bị tàn phá bởi đợt bùng phát COVID-19 tồi tệ nhất châu Á, Ấn Độ đã bắt đầu nhập khẩu xăng. Ở châu Âu, các tài xế đang sử dụng gần như nhiều nhiên liệu như trước đại dịch, dù hoạt động kinh tế nói chung vẫn suy giảm. Tại châu Á, nơi có sự phân hóa mạnh nhất, tồn kho xăng đã giảm mạnh trong những tuần gần đây.

Ngược lại, thị trường nhiên liệu máy bay, chiếm khoảng 8% thị trường toàn cầu trước đại dịch, vẫn rất thảm khốc, với các tàu chở dầu không hoạt động trôi nổi đầy ắp hàng hóa không mong muốn. Nhiên liệu dư thừa đang được trộn vào dầu diesel, gây ra tình trạng cung vượt cầu.

Các nhà máy hoạt động dưới công suất

Nằm ở giữa là các nhà máy lọc dầu, các lò hơi và đường ống khổng lồ, nơi hàng tỉ tấn dầu thô được chế biến thành các sản phẩm khác nhau mỗi năm. Ở hầu hết các nơi trên thế giới, chúng hoạt động dưới mức công suất vì người tiêu dùng không trả đủ tiền cho máy bay phản lực hoặc động cơ diesel. Điều đó hạn chế khả năng sản xuất đủ xăng của họ.

Tại châu Âu, nhu cầu nhiên liệu từ các lái xe “hiện gần như ở mức 1 năm trước”. Giám đốc điều hành Patrick Pouyanne của Total SA, công ty lọc dầu lớn nhất châu Âu, cho biết: “Chúng tôi vẫn phải đối mặt với giá dầu thấp và biên lợi nhuận từ lọc dầu là hoàn toàn khủng khiếp”.

Phương tiện giao thông công cộng

Khi mọi người xa lánh các phương tiện công cộng để chuyển sang sử dụng ô tô riêng của họ, nhu cầu dầu diesel phục hồi chậm hơn so với xăng. 

Bà Amrita Sen, đồng sáng lập của công ty tư vấn Energy Aspects, cho biết: “Sự phục hồi đồng đều trên thị trường các sản phẩm dầu sẽ khó nắm bắt cho đến khi vaccine được phân phối rộng rãi”.

Ấn Độ, nước tiêu thụ dầu số 3 thế giới, là biểu tượng của những rắc rối đối với quá trình lọc dầu toàn cầu. Vào tháng 9, nhu cầu xăng dầu của Ấn Độ tăng 2,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Nguyên nhân là do người dân thành phố sử dụng ô tô riêng của họ để đi làm. Đồng thời, nhu cầu dầu diesel giảm 7,3% và nhu cầu nhiên liệu máy bay giảm hơn 52%.

Điều đó khiến các nhà máy lọc dầu của nước này phải đối mặt với nhiệm vụ khó khăn là đáp ứng các xu hướng tiêu dùng xung đột. 

Thị trường khác

Mô hình này hơi khác nhau ở các thị trường dầu lớn nhất thế giới: Mỹ và Trung Quốc.

Vì người Mỹ ít phụ thuộc vào phương tiện giao thông công cộng hơn nhiều so với các nơi khác trên thế giới, COVID-19 có nghĩa là ít lái xe hơn khi các doanh nghiệp giảm việc làm hoặc chuyển sang làm việc từ xa. 

Các nhà máy lọc dầu của Mỹ đang chìm trong tình trạng dư thừa dầu diesel. Nhu cầu về nhiên liệu bị kẹt ở mức khoảng 50% mức trung bình của 5 năm cho thời điểm này trong năm.

Các kho dự trữ gần đạt mức cao nhất vào thời điểm này trong năm theo dữ liệu EIA trong 29 năm trở lại đây. Nguồn ảnh: EIA.

Dư thừa sản phẩm tinh chế đã làm giảm lợi nhuận và buộc các nhà máy lọc dầu lớn phải đóng cửa các đơn vị sản xuất nhiên liệu. Mức chênh lệch giao dịch quanh mức 8,5 USD / thùng vào ngày 2.10, giảm so với mức hơn 25 USD / thùng hồi năm ngoái.

Tại Trung Quốc, mức tiêu thụ xăng đang vượt ngưỡng trước đại dịch do những người đi làm xa lánh các mạng lưới tàu điện ngầm. Trong khi đường bay nội địa đã phục hồi rõ rệt, thì việc đi lại quốc tế vẫn còn nhỏ giọt. 

Dầu diesel bị kẹt ở giữa, khiến giá cả bất thường ở Singapore, trung tâm giao dịch dầu của châu Á. Giá xăng chuẩn ở mức 3,26 USD / thùng so với dầu diesel vào ngày 28.9, mức cao nhất kể từ năm 2017 . 

Nguồn cung dư thừa của nhiên liệu máy bay - thường nằm trong số các sản phẩm dầu đắt nhất - đã đẩy giá xuống thấp đến mức nó thậm chí còn bị trộn lẫn với nhiên liệu vận chuyển rẻ hơn nhiều.

Các nhà máy lọc dầu của châu Âu đang phải vật lộn với động lực tương tự, buộc vết nứt từ dầu diesel lan sang dầu thô giảm xuống chỉ còn 2 USD / thùng trong những tuần gần đây.

Theo dữ liệu, năm ngoái, người châu Âu tiêu thụ lượng dầu diesel nhiều hơn gấp đôi so với lượng xăng. Châu lục này không sản xuất đủ dầu diesel và vì vậy thường là một nam châm thu hút các nhà cung cấp từ khắp nơi trên thế giới. 

Theo Oil Analytics, một công ty theo dõi lợi nhuận lọc dầu trên toàn cầu, khoảng 3% lượng dầu thô được chế biến trong một nhà máy lọc dầu có thể được chuyển từ sản xuất dầu hỏa - ít nhiều giống với nhiên liệu hàng không - sang sản xuất dầu diesel. Đó là gấp đôi những gì có thể được đẩy vào việc sản xuất xăng.

Ở một mức độ nào đó, các nhà máy lọc dầu đã có thể đối phó với sự phục hồi ba tốc độ vì họ cắt giảm lượng dầu mà họ chế biến - mang lại cho họ sự linh hoạt hơn trong việc sản xuất ra.

Có thể bạn quan tâm: 

► Nền kinh tế thế giới có đang phục hồi?