Sóng ngầm kali

Kali là một khoáng chất từ lâu đã được sử dụng như một loại phân bón đất trồng. Ước tính mỗi năm có khoảng 50 triệu tấn kali được sản xuất, phần lớn ở Canada, Nga và Belarus. Giá trị thị trường kali vào khoảng 20 tỷ USD, trong đó Công ty Uralkali (Nga) kiểm soát khoảng 20% thị phần.

Nhờ lợi thế địa lý, chi phí sản xuất của Uralkali thấp hơn so với nhiều đối thủ, vì vậy có lợi thế cạnh tranh tốt hơn trên thị trường. Đây là một trong những lý do giá cổ phiếu của các nhà sản xuất kali lớn ở Bắc Mỹ như Potash Corp, Mosaic và Agrium đã phải lao đao.

Đầu tuần trước, quỹ đầu tư quốc gia của Trung Quốc China Investment Corp (CIC) đã mua 12,5% cổ phần Uralkali (mức giá chưa được tiết lộ), giành lấy một ghế trong hội đồng quản trị và đến gần hơn nguồn lợi từ kali. Trung Quốc là một trong những nhà nhập khẩu kali nhiều nhất thế giới.

Tuy CIC đã trù tính mua cổ phần Uralkali từ lâu, nhưng hành động của họ diễn ra sớm hơn dự kiến. Giám đốc Tài chính Potash Corp Wayne Brownlee nhận định thương vụ của CIC "không ảnh hưởng đến giá trị số cổ phiếu còn lại của Uralkali. Đây hoàn toàn là một sự đầu tư thụ động trong giai đoạn này".

Hiện nay đã có thặng dư kali toàn cầu bởi nhiều công ty đẩy mạnh sản xuất trong lúc giá lương thực lên mức cao nhất. CIC đang bước vào một cuộc tranh chấp gay gắt giữa Uralkali và chính phủ Belarus. Đầu năm nay, Công ty Uralkali dẫn đầu bởi nhà tài phiệt Suleyman Kerimov đã cắt đứt quan hệ với Công ty Belaruskali (thuộc sở hữu nhà nước Belarus), đối tác của họ trong Belarus Potash Co (BPC).

BPC kiểm soát khoảng 40% thị trường toàn cầu nên có rất nhiều ảnh hưởng đến giá kali. Có những đồn đoán bất đồng về lý do tại sao Kerimov đi nước cờ phá vỡ thỏa thuận hấp dẫn. Nguồn tin tại Uralkali cáo buộc giọt nước làm tràn ly chính là sự kiện chính phủ Belarus thông qua một đạo luật cho phép Belaruskali bán kali bên ngoài BPC.

Nhưng nguồn tin trong giới công nghiệp kali cho rằng Kerimov muốn lái giá kali xuống thấp hơn trong một thời gian ngắn, chấp nhận bán rẻ để bán được thật nhiều nhằm tiến chiếm thị trường Trung Quốc. Sự tan rã của BPC dẫn tới việc Giám đốc Điều hành Vladislav Baumgertner của Uralkali đã bị bắt tại Belarus hồi tháng 8 sau khi dự cuộc họp với Belaruskali. Tình hình càng thêm phức tạp khi Belarus quyết định gỡ bỏ thuế xuất khẩu kali.

Từ đầu năm đến nay, giá kali hầu hết được neo ở mức cao khoảng 400USD/tấn, nhưng tất cả những sự việc nói trên đã kéo tuột giá kali giảm 10-15% so với đầu năm. Chính phủ các nước như Ấn Độ, Brazil và Trung Quốc đàm phán một số thỏa thuận lớn hàng năm, và các dấu hiệu cho thấy rằng họ sẽ lại yêu cầu giá thấp hơn trong vòng đàm phán mua bán tiếp theo cho nửa đầu năm 2014.

Các nhà phân tích tại Morgan Stanley dự đoán giá kali ở châu Âu sẽ giảm từ 365EUR xuống 310EUR (417USD) mỗi tấn, ở Brazil xuống dưới 370USD và thấp tới mức chỉ còn 300USD ở Trung Quốc.

Mặc dù chi phí kali chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá cả thực phẩm, nhưng với biến đổi lớn có thể tác động đến giá các mặt hàng như bắp, đường và dẫn tới giá thực phẩm rẻ hơn.

Trong khi đó, doanh thu của Uralkali cũng như tài sản nhà tài phiệt Kerimov bị thiệt hại. Các nguồn tin từ Nga cho biết có khả năng Kerimov sẽ phải bán cổ phần trong Uralkali (21,75%, thị giá khoảng 3,7 tỷ USD) và người mua có thể là Vladimir Kogan, người có biệt danh "ngân hàng của Putin".

Nguồn Sài Gòn Đầu tư Tài chính