Rủi ro địa chính trị: Trong nguy có cơ

Cuốn sách mới của Henry Kissinger cho rằng, về lý thuyết, sau 20 năm toàn cầu hóa, các công tyđa quốc gia dễ bị tổn thương hơn bao giờ hết. Theo The Economist, các công ty phương Tây có khoảng20 - 30% doanh thu tại các thị trường mới nổi, gấp đôi so với giữa những năm 1990. Tuy nhiên, nhữngbất ổn địa chính trị gần đây lại không có nhiều tác động vào các công ty hoặc thị trường tàichính.

Có thể giải thích hiện tượng này là do những nơi xung đột có vị trí chính trị quan trọng nhưngnhỏ về quy mô và ảnh hưởng kinh tế. Trung Đông, Bắc Phi, Nga và Ukraine cộng lại chỉ sản xuất 7%sản lượng kinh tế thế giới. Chỉ có 2% cổ phiếu đầu tư nước ngoài của các công ty Mỹ, Nhật Bản vàAnh ở những nơi này. Trong khi đó, các công ty đa quốc gia có tổng hành dinh, hệ thống quản lý tàichính và máy chủ an toàn tại các nước như Singapore hay Nhật Bản.

Các công ty đa quốc gia cũng ngày càng quản trị rủi ro tốt hơn. Lafarge, một công ty xi măngkhổng lồ của Pháp, hoạt động ở thị trường Trung Đông và Bắc Phi, có doanh thu tăng nhẹ từ năm 2009và lợi nhuận trung bình 1,5 tỷ USD một năm. Công ty viễn thông MTN, hoạt động tại Syria (cả ở Sudanvà Iran), có tổng lợi nhuận tăng 56% trong 6 tháng đầu năm nay.

Hầu hết các công ty đa quốc gia đã làm giảm rủi ro của họ, trong đó tránh sai lầm cổ điển là tậptrung quá mức vào một quốc gia.

Chẳng hạn, sau cuộc cách mạng ở Trung Quốc vào năm 1949, HSBC đã bị thiệt hại nặng nề. Quốc hữuhóa ở Iran trong năm 1951 khiến tài sản Anglo-Iran (một nhánh của hãng dầu BP), bị tàn phá. BP lànhà đầu tư nước ngoài lớn nhất ở Nga nhưng chỉ nhận được khoảng 10% giá trị từ cổ phần trongRosneft.

McDonald đang là "nạn nhân" của các biện pháp trừng phạt mà phương Tây đang áp dụng với Nga. Mặcdù vậy, người khổng lồ hamburger chỉ có 5% lợi nhuận tại thị trường Nga. Telefonica và Procter& Gamble (P&G) đang bị mắc kẹt hàng tỷ USD tại thị trường Venezuela khi quốc gia này độtngột kiểm soát vốn của các công ty đa quốc gia. Tuy nhiên, Venezuela chỉ chiếm khoảng 5% doanh sốbán hàng của P&G.

Giám đốc điều hành nhiều tập đoàn đa quốc gia thừa nhận có những tình huống "thảm khốc" liênquan đến địa - chính trị mà họ cần cẩn trọng. Chẳng hạn, căng thẳng với Nga có thể leo thang, dẫnđến lệnh trừng phạt chặt chẽ hơn và khiến Nga ngưng nguồn cung cấp khí đốt cho cả châu Âu. Một cuộclật đổ chế độ quân chủ tại Ả rập Saudi có thể làm cho giá dầu tăng cao. Hay giới kinh doanh toàncầu đều sợ hãi sự bất ổn chính trị hay suy thoái kinh tế ở thị trường khổng lồ Trung Quốc.

Mặc dù rủi ro địa - chính trị có thể làm sụp đổ các tập đoàn đa quốc gia nhưng có thể tác độngđến chiến lược đầu tư. Sau những căng thẳng với Trung Quốc về chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngưtrong năm 2012, các công ty Nhật Bản phải đối mặt với sự tẩy chay ở Trung Quốc và kim ngạch xuấtkhẩu giảm một phần năm. Mặc dù xuất khẩu sang Trung Quốc đã phục hồi nhưng các công ty Nhật Bản đãcắt giảm một nửa đầu tư ở Trung Quốc.

Tương tự, xung đột giữa Nga và phương Tây về vấn đề Ukraine đã khiến Nga không thể thu hút đầutư để phát triển ngành công nghiệp năng lượng của mình. Trong khi đó, xung đột ở Libya và Ai Cập đãphá huỷ giấc mơ của Bắc Phi trở thành trung tâm sản xuất cho thị trường châu Âu.