Quy mô kinh tế Trung Quốc bị "thổi phồng" bao nhiêu?

Theo The Economist, đối với một quốc gia thường xuyên bị chỉ trích thao túng các số liệu thống kê, Trung Quốc đặc biệt “siêng năng” trong việc thu thập dữ liệu thống kê. Chính phủ nước này thậm chí đã cử hai triệu cán bộ đến các công ty, cửa hàng và cả các quầy hàng trên đường phố trong vài tháng đầu năm nay, như một phần của cuộc điều tra kinh tế mới. Trong một video quảng cáo hào nhoáng trên trang web của mình, Cục Thống kê quốc gia cảnh báo rằng “bất kỳ sự bịa đặt dữ liệu nào là trái pháp luật”.

Nhưng những nỗ lực đáng khen ngợi này dường như không giải quyết được các vấn đề cơ bản với thống kê của Trung Quốc. Một bài báo mới của Chang-Tai Hsieh thuộc Đại học Chicago và ba đồng tác giả của Đại học Hồng Kông Trung Quốc cho thấy rằng sản lượng và đầu tư công nghiệp đã bị “làm đẹp”. Do đó, họ cho rằng Trung Quốc đã vượt quá mức tăng trưởng GDP thực tế trung bình hai điểm phần trăm mỗi năm từ 2008 đến 2016 (xem biểu đồ). Theo thời gian cộng lại: số liệu chính thức cho năm 2016 sẽ phóng đại quy mô nền kinh tế lên 16%, hoặc hơn 1,5  ngàn tỉ USD.

Nếu GDP 2018 bị thổi lên ở mức tương tự năm 2016, có nghĩa GDP thật sự của Trung Quốc ít hơn 10,8 ngàn tỉ nhân dân tệ (1,6 ngàn tỉ USD) trong con số chính thức 90 ngàn tỉ nhân dân tệ (13,39 ngàn tỉ USD).

Những nhà kinh tế này chắc chắn không phải là người đầu tiên đặt câu hỏi về số Trung Quốc. Nhưng bài báo của họ, được xuất bản bởi Viện Brookings ở Washington vào ngày 7.3, đáng được chú ý vì họ có quyền truy cập vào văn phòng thống kê nước này. Họ đã xem xét doanh thu từ thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp công nghiệp so với sự tăng trưởng của sản lượng công nghiệp.

Cho đến năm 2007, mọi con số có vẻ ổn. Nhưng sau năm 2008, khoảng cách đã rộng ra, mặc dù chúng đã thu hẹp một chút trong những năm gần đây. Các tác giả cũng đã phát triển một mô hình thay thế để đo lường tăng trưởng bằng cách sử dụng các chỉ số mới bao gồm hình ảnh vệ tinh, hàng hóa đường sắt và nhập khẩu...

Những người hoài nghi về dữ liệu của Trung Quốc cho rằng các nhà thống kê có lý do để đưa ra các con số đã bị “làm phép”. Nhưng tác giả của báo cáo mới nhìn vấn đề ở góc độ ngược lại: cấp trung ương thiếu quyền lực để sửa chữa những hành vi sai trái của các quan chức khác bị mắc "bệnh thành tích". Từ lâu, người ta đã lưu ý rằng tổng số GDP cấp tỉnh, khi được cộng lại, vượt quá GDP quốc gia. Văn phòng Quốc gia cảnh giác với điều này và do đó điều chỉnh các số liệu của tỉnh bằng cách thu thập dữ liệu thông qua các kênh riêng biệt.

Nhưng kể từ khi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu xảy ra, các điều chỉnh đã không theo kịp các biến dạng. Đối với các nhà lãnh đạo tỉnh, các ưu đãi rất rõ ràng: cơ hội thăng tiến của họ phụ thuộc vào hiệu quả kinh tế được báo cáo. Vì thế, trong nhiều năm, tổng GDP các địa phương Trung Quốc luôn vượt quá con số quốc gia - một dấu hiệu rõ ràng cho thấy thống kế đã bị méo mó ở cấp độ địa phương.