Quy hoạch đô thị bền vững tại Đông Nam Á

Đông Nam Á đang bước vào kỷ nguyên của các siêu đô thị, với hơn 65% dân số khu vực dự kiến sẽ sống ở đô thị vào năm 2050. Tốc độ tăng trưởng nhanh và sự tập trung cơ hội kinh tế đang thúc đẩy quá trình này.

Các thành phố lớn hiện là động lực chính của nền kinh tế khu vực, nhưng nhiều nơi đã vượt quá khả năng đáp ứng của cơ sở hạ tầng hiện tại. Khi các đô thị mở rộng, việc phát triển bền vững, cải tạo cơ sở hạ tầng hiện có, và lấy con người làm trung tâm trong quy hoạch là điều thiết yếu.

Trước đây, các thành phố ASEAN tập trung chủ yếu vào hạ tầng giao thông cá nhân, đặc biệt là đường bộ. Tuy nhiên, cách tiếp cận này đang gây ra nhiều thách thức, nhất là ở những đô thị phát triển nhanh như Manila. Thành phố này dự kiến sẽ tăng gấp đôi quy mô vào năm 2050, nhưng tốc độ di cư đô thị, thiếu nhà ở giá rẻ và đầu tư thấp vào giao thông công cộng đã làm trầm trọng thêm tình trạng ùn tắc, kéo dài thời gian đi lại hàng ngày lên đến ba giờ.

Giống như các thành phố khác trên thế giới, các thành phố ASEAN trước đây thường ưu tiên cơ sở hạ tầng giao thông cá nhân, chủ yếu là đường xá, trong các mô hình quy hoạch đô thị của mình. Trong một thế giới hiện đại hóa, chúng ta ngày càng nhận ra rằng cách tiếp cận này mang lại nhiều thách thức lớn.

Theo ông Jaime Urquijo, Giám đốc phụ trách phát triển bền vững tại Ayala Corp, để giải quyết những nhu cầu đang thay đổi này, các thành phố cần tìm kiếm giải pháp địa phương hóa và ưu tiên những dự án mang lại hiệu quả cao nhất. Một trong những cách khả thi là tái sử dụng hạ tầng hiện có, chẳng hạn chuyển đổi một phần đường bộ cho xe buýt hoặc người đi xe đạp, giảm bớt chỗ đỗ xe trên đường và áp dụng phí tắc nghẽn.

Singapore là một ví dụ điển hình với hệ thống giao thông công cộng hiệu quả, đạt 7,2 triệu lượt đi mỗi ngày dù dân số chưa tới 6 triệu. Các chính sách hạn chế sở hữu ô tô đã giúp Singapore giảm thiểu tình trạng ùn tắc giao thông. Thành phố này cũng áp dụng cách tiếp cận "lấy con người làm trung tâm", ưu tiên giao thông công cộng, đi bộ và xe đạp thay vì phương tiện cá nhân.

Với xu hướng phát triển siêu đô thị, các nhà quy hoạch cần tận dụng công nghệ năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và pin lithium-ion để giải quyết nhu cầu năng lượng trong tương lai. Kể từ năm 2012, giá mô-đun năng lượng mặt trời đã giảm 89%, trong khi giá pin lithium-ion giảm từ 10% đến 20% mỗi năm, theo BloombergNEF. Nếu xu hướng này tiếp tục, có thể dẫn đến sự chuyển dịch lớn về an ninh năng lượng và tự chủ cho các đô thị. “Những tiến bộ nên thúc đẩy các nhà phát triển mở rộng việc sử dụng các công nghệ này, giảm tải cho lưới điện và tăng cường an ninh năng lượng tổng thể”, ông Urquijo nói.

Hiệu quả năng lượng cũng đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Việc đầu tư vào cải thiện hiệu quả năng lượng thường rẻ hơn và nhanh hơn so với xây dựng nhà máy năng lượng mới. Các quốc gia như Philippines và Việt Nam đã và đang đối mặt với áp lực lên hệ thống năng lượng của mình, và áp lực này sẽ ngày càng tăng khi các quốc gia này tiếp tục phát triển. Bằng cách sử dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng, nâng cấp tòa nhà với hệ thống giám sát và điều hòa không khí hiện đại, các thành phố ASEAN có thể tạo ra những tòa nhà thông minh, tiết kiệm năng lượng.

Tính linh hoạt và đa dạng trong quy hoạch đô thị cũng là yếu tố cần thiết. Trong cuốn sách "The Death and Life of Great American Cities" năm 1963, nhà quy hoạch Jane Jacobs từng cảnh báo về sự phát triển đơn năng trong các khu đô thị, điều này có thể khiến khu vực trở nên vắng vẻ ngoài giờ làm việc. Thay vào đó, bà đưa ra bốn yếu tố chính để tạo nên môi trường đô thị thành công: các quận đa dụng, các khối nhà ngắn để khuyến khích sự tương tác giữa người đi bộ, sự đa dạng về loại hình xây dựng và các lựa chọn nhà ở khác nhau để phục vụ cho tất cả các nhóm kinh tế, và dân cư đông đúc.

Các khu vực sử dụng đa năng, kết hợp giữa nhà ở, thương mại và không gian xanh sẽ giúp đô thị năng động, bền vững và kích thích đổi mới. Xu hướng phát triển này đã bắt đầu xuất hiện tại Manila và nhiều thành phố khác trong khu vực.

“Khi các thành phố ASEAN đối mặt với giai đoạn phát triển chưa từng có, quy hoạch đô thị bền vững, tập trung vào con người, tận dụng công nghệ và đảm bảo tính linh hoạt sẽ là chìa khóa để cân bằng giữa tăng trưởng và bền vững. Cách tiếp cận này sẽ tạo ra những siêu đô thị sống động, công bằng và phát triển mạnh mẽ trong tương lai”, ông Urquijo nói.

Có thể bạn quan tâm:

Năng lượng sạch sẽ thống lĩnh toàn cầu vào 2035

Nguồn Nikkei Asia