Phát triển toàn cầu chững lại sau đại dịch COVID-19

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, bệnh viện quá tải, trường học và văn phòng đóng cửa, kinh tế đình trệ. Nhiều người đã tự hỏi khi nào thế giới sẽ phục hồi?. Năm năm sau, dữ liệu cho thấy tác động tiêu cực đối với mức sống có thể vẫn kéo dài.

Chỉ số Phát triển Con người (HDI) của Liên Hợp Quốc, đo lường tuổi thọ, giáo dục và thu nhập, là một trong những thước đo phát triển quan trọng nhất. HDI toàn cầu đã giảm vào các năm 2020 và 2021, lần đầu tiên kể từ khi ra mắt năm 1990. Đến năm 2022, chỉ số này có phục hồi nhưng rất chậm. Báo cáo mới nhất công bố ngày 6/5 cho thấy tốc độ cải thiện năm 2023 là chậm nhất từ trước đến nay.

Không ngạc nhiên khi các quốc gia giàu có phục hồi nhanh hơn. Theo ông Achim Steiner, thành viên thuộc Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP), 97% quốc gia giàu đã hoàn toàn phục hồi hoặc vượt qua mức HDI trước đại dịch, trong khi tỉ lệ này ở các nước nghèo chưa đến 60%.

Iceland hiện đã vượt qua Thụy Sĩ để dẫn đầu bảng xếp hạng HDI, dù khoảng cách giữa hai nước rất nhỏ. Các quốc gia Bắc Âu luôn chiếm ưu thế với chất lượng cuộc sống cao. Tại Iceland, tuổi thọ trung bình hơn 82 năm, số năm đi học trung bình là 18, và thu nhập bình quân đầu người gần 70.000 USD.

Tuy nhiên, HDI không phản ánh bất bình đẳng nội bộ quốc gia. Tại Mỹ, quốc gia đứng thứ 17 trên HDI, sự chênh lệch tuổi thọ giữa người giàu và người nghèo là rất lớn. Theo một nghiên cứu của Đại học Brown, người giàu nhất nước Mỹ có tỉ lệ tử vong tương đương với người nghèo nhất ở Bắc và Tây Âu, cũng như với phần lớn dân số Đông Âu.

Ở cuối bảng xếp hạng HDI, chủ yếu là các quốc gia châu Phi hạ Sahara. Nam Sudan, quốc gia xếp cuối cùng, có tuổi thọ trung bình chưa đến 58 năm, thời gian đi học trung bình dưới sáu năm và thu nhập bình quân đầu người chỉ 688 USD.

Khoảng cách giữa các quốc gia đứng đầu và cuối bảng HDI đã liên tục mở rộng trong bốn năm qua, đảo ngược xu hướng thu hẹp kéo dài hàng thập kỷ. Các quốc gia nghèo nhất thế giới cũng đang chững lại ở các chỉ số khác. Tỉ lệ nghèo cùng cực hầu như không giảm kể từ năm 2015, trong khi các chỉ số sức khỏe cộng đồng suy giảm kể từ đại dịch.

Tốc độ tăng trưởng kinh tế tại các quốc gia nghèo và thu nhập trung bình đã chậm hơn các nước giàu từ giữa thập niên 2010. Các khu vực như thế giới Ả Rập, Mỹ Latinh và Caribê là những nơi có tốc độ phục hồi HDI sau đại dịch thấp nhất.

Sự sụt giảm ngân sách viện trợ từ các nước giàu như Mỹ và châu Âu càng làm tình hình tồi tệ hơn. Trong khi đó, các quốc gia giàu nhanh chóng khôi phục hệ thống y tế và giáo dục, còn các nước nghèo vẫn loay hoay với khủng hoảng.

Trong nhiều thập kỷ, thế giới dường như đang trên đà đạt mức phát triển rất cao trước năm 2030. Tuy nhiên, với tốc độ tiến bộ chậm chạp như hiện nay, mục tiêu này có thể sẽ bị đẩy lùi thêm nhiều thập kỷ.

Có thể bạn quan tâm:

Shein, Temu và cú sốc thuế quan tại Mỹ

Nguồn The Economist