Pakistan: Năng lượng mặt trời nở rộ và "con dao hai lưỡi"

Các doanh nghiệp ở Pakistan đang chạy đua lắp đặt các tấm pin mặt trời giá rẻ của Trung Quốc trên mái nhà máy của họ sau khi giá điện tăng vọt khiến nguồn cung cấp điện của nhà nước trở thành một trong những nguồn có giá đắt đỏ nhất ở Nam Á.

Ông Khawaja Masood Akhtar, Giám đốc Điều hành của Forward Sports, một trong những nhà máy sản xuất bóng đá lớn nhất thế giới và là một ví dụ hiếm hoi về doanh nghiệp xuất khẩu thành công, cho biết công ty của ông đã tăng gấp đôi mức năng lượng mặt trời trong hỗn hợp năng lượng lên 50% trong hai năm qua, để ứng phó với áp lực phải bảo vệ môi trường.

Ông Akhtar hiện đang trích một phần lợi nhuận của năm ngoái để nhập khẩu thêm một lô tấm pin từ Trung Quốc để nâng tỉ trọng năng lượng mặt trời lên 80% vào tháng 4 năm sau, và nhằm giảm bớt tác động của việc tăng giá điện do nhà nước cung cấp.

Để chấm dứt tình trạng thiếu điện lan rộng cách đây một thập kỷ, chính phủ Pakistan đã thu hút hàng tỉ USD từ Trung Quốc và các bên cho vay khác vào ngành điện của mình với lời hứa về lợi nhuận được bảo lãnh bởi chính phủ và cam kết trả tiền cho cả lượng điện chưa sử dụng.

Nguồn tài chính chủ yếu đổ vào các nhà máy điện chạy bằng than và giá điện ở Pakistan đã tăng gấp đôi chỉ trong 3 năm qua, vì chính phủ đang thiếu tiền mặt đã cắt giảm trợ cấp và người tiêu dùng phải hứng chịu.

Để ứng phó, những người Pakistan giàu có đã tận dụng ánh nắng mặt trời cực kỳ khắc nghiệt của đất nước này bằng cách nhập khẩu khoảng 1,4 tỉ USD tấm pin mặt trời từ Trung Quốc trong nửa đầu năm nay, trở thành quốc gia nhập khẩu lớn thứ ba trên thế giới, theo dữ liệu do BloombergNEF tổng hợp. 

Những tấm pin màu xanh lấp lánh hiện được lắp đặt trên nhiều nhà máy, hộ gia đình cao cấp, bệnh viện và nhà thờ Hồi giáo.

Ông Irteza Ubaid, Giám đốc Điều hành của Shams Power, một công ty nhập khẩu có trụ sở tại Lahore, cho biết các công ty đa quốc gia tại Pakistan, bao gồm Coca-Cola, Mondelez và Hyundai, đang mua hết các tấm pin mà công ty này nhập khẩu từ Trung Quốc vì họ muốn tiết kiệm tới 70% hóa đơn tiền điện.

Chính phủ liên bang coi việc chuyển sang năng lượng mặt trời là vì lợi ích môi trường của đất nước, vì biến đổi khí hậu đã gây ra nhiều hiện tượng thời tiết khắc nghiệt hơn, bao gồm cả đợt nắng nóng và lũ lụt chết người, khiến hơn 1.500 người tử vong vào năm 2022.

Nhưng việc áp dụng rộng rãi các tấm pin mặt trời cũng có nguy cơ khiến nguồn điện do lưới điện Pakistan cung cấp trở nên đắt đỏ hơn, ông Awais Leghari, Bộ trưởng năng lượng, nói: “Nhu cầu đang giảm dần khỏi lưới điện. Đó là mối lo ngại lớn đối với chúng tôi”.

Đầu năm nay, Bộ này phàn nàn rằng “năng lượng mặt trời phát triển quá nhanh” do chính sách mua một số điện mặt trời dư thừa từ các hộ gia đình và ngành công nghiệp với giá cao hơn giá thị trường.

Khoảng 30 triệu người tiêu dùng thu nhập thấp còn lại không đủ khả năng mua tấm pin mặt trời mới hoặc không có đủ diện tích trên mái nhà hiện phải đối mặt với giá điện tăng vọt do nhà nước cung cấp.

Các nhóm công nghiệp địa phương phàn nàn rằng chi phí năng lượng đang cao gấp đôi so với các doanh nghiệp ở Ấn Độ và Bangladesh. Một số nhà máy đã buộc phải đóng cửa ngay cả khi chính phủ Pakistan tìm cách thúc đẩy xuất khẩu để chuyển đổi nền kinh tế vốn phụ thuộc vào nhập khẩu. 

Bà Jenny Chase, Nhà phân tích năng lượng mặt trời hàng đầu tại BloombergNEF, cho biết chi phí cho các tấm pin đã giảm một nửa, xuống còn khoảng 10 cent/watt, từ mức 24 cent của năm ngoái. Bà cho biết: “Giá điện trên toàn quốc đã tăng, do đó, việc các nhà máy và hộ gia đình giàu có trả trước chi phí lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời trở nên khả thi về mặt kinh tế”. 

Các nhà phân tích và quan chức chính phủ cho biết mặc dù khoản đầu tư vào nguồn cung cấp điện đã giúp giảm bớt tình trạng mất điện nhưng lại khiến ngành này phải gánh khoản nợ ngày càng lớn, hơn 9 tỉ USD. Các nghĩa vụ thanh toán chưa thanh toán cũng hạn chế số tiền mà Pakistan có thể đầu tư vào mục tiêu tăng tỷ trọng năng lượng mặt trời, gió và thủy điện trong cơ cấu năng lượng của nước này, từ khoảng 32% hiện nay lên 60% vào năm 2030.

Điều này khiến giá điện phần lớn vẫn phụ thuộc vào biến động của thị trường nhiên liệu hóa thạch toàn cầu, nơi cung cấp năng lượng cho phần lớn các nhà máy của công ty.

Trong khi nợ nần gia tăng đã tạo ra một vòng luẩn quẩn: giá điện ngày càng tăng thúc đẩy các hộ gia đình và doanh nghiệp giàu có đầu tư vào tấm pin mặt trời và giảm chi phí phải trả cho nhà phân phối điện.

Có thể bạn quan tâm: 

Ăn một mình lên ngôi, nhà hàng Trung Quốc cạnh tranh giành khách

Nguồn FT