Ông Trump mở cuộc chiến chống lại WTO

Trump có thật sự muốn rút khỏi WTO?

Nếu các cuộc đàm phán của Tổng thống Mỹ Donald Trump với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Buenos Aires không tốt, ông có thể làm tốt mối đe dọa của mình để tăng thuế quan của Mỹ trên một loạt các hàng hóa Trung Quốc. 

Tại Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Argentina vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình để bàn nhiều về thương mại. Nếu các cuộc thảo luận của họ không tốt, Trump có thể theo đuổi mối đe doạ của mình để tăng thuế đối với hàng loạt hàng hóa Trung Quốc. 

Một khía cạnh khác, Trump lập luận rằng WTO đã thất bại và Trung Quốc, Mỹ nên rút khỏi tổ chức. Việc đe dọa rời khỏi WTO không có ý nghĩa ngay cả khi một chiến lược thương lượng. Hậu quả khá nghiêm trọng cho nền kinh tế Mỹ và cho thế giới.

Rõ ràng, ưu tiên hiện tại của Trump trong các cuộc thảo luận với Trung Quốc là bảo vệ mạnh mẽ hơn cho các bằng sáng chế và bản quyền của Mỹ. Điều này có một số ý nghĩa: nó được ước tính rằng các hình thức khác nhau của "trộm cắp"sở hữu trí tuệ chi phí nền kinh tế Mỹ ít nhất là 225 tỉ USD (1% GDP). 

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ từ lâu đã là một phần quan trọng trong chính sách thương mại của Mỹ, như được phản ánh, ví dụ, trong Vòng đàm phán Uruguay kết thúc cách đây hơn 20 năm. Và đã có những trường hợp đáng chú ý về gián điệp công nghiệp bị cáo buộc liên quan đến các công ty Trung Quốc (hoặc có lẽ một số chi nhánh của chính phủ Trung Quốc) ăn cắp bí mật thương mại từ các công ty có hoạt động tại Mỹ.

Nhưng một số mối quan tâm nổi bật nhất của Mỹ về chế độ sở hữu trí tuệ của Trung Quốc ngày nay đến từ các công ty muốn đầu tư vào Trung Quốc, bao gồm cả việc thành lập năng lực sản xuất ở đó. Trung Quốc điều kiện các khoản đầu tư này vào việc chuyển giao công nghệ - một điểm nhấn của Đại diện Thương mại Mỹ trong một báo cáo được công bố đầu năm nay và giờ đây là một trong những điểm thảo luận của Trump.

Sự khăng khăng của Trung Quốc về chuyển giao công nghệ làm tăng chi phí kinh doanh ngắn hạn (đối với Mỹ và các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài khác) và tạo ra mối đe dọa cạnh tranh trong tương lai từ các công ty Trung Quốc. Trump thề sẽ “mang lại” công việc sản xuất sang Mỹ. Làm thế nào để các công ty Mỹ sản xuất và đổi mới dễ dàng hơn ở Trung Quốc góp phần hoàn thành lời hứa đó?

WTO đóng vai trò như một diễn đàn giúp giải quyết tranh chấp thương mại. Ảnh: iStock.

Trump thích cuộc đối đầu không hiệu quả để hợp tác

Có lẽ chương trình nghị sự của Trump là mục tiêu thông thường hơn để "mở thị trường" cho xuất khẩu của Mỹ và hoàn toàn có thể là người Trung Quốc sẽ đề nghị mua thêm một số loại hàng hóa sau hội nghị thượng đỉnh G20. Trump thích các tiêu đề và nhiều khả năng anh ấy muốn có một chu kỳ tin tức thuận lợi hơn hoặc hai, với những vòng quay gần đây trên thị trường tài chính. Nhưng những giao dịch như vậy thường vô nghĩa - hàng hóa sẽ được mua theo cách nào đó.

Một kết quả có khả năng hơn, tại hội nghị thượng đỉnh hoặc ngay sau đó, sẽ là một sự lảo đảo khác trong chính sách của Mỹ đối với khuôn khổ WTO hiện có.

Mỹ đã chặn việc bổ nhiệm các thẩm phán vào một tòa phúc thẩm chính của WTO. Nếu điều này tiếp diễn, quy trình xét xử của WTO sẽ có hiệu quả để dừng lại, có lẽ ngay sau năm sau. 

Đây sẽ là một mất mát lớn: quá trình giải quyết tranh chấp của WTO là rất cần thiết cho thương mại toàn cầu dựa trên quy tắc. Và trái với những gì Trump tuyên bố, Mỹ thắng nhiều hơn so với việc thua WTO. Từ năm 1995 đến 3.2017, Mỹ chiếm ưu thế trong 91% các vụ kiện chống lại các nước khác, theo số liệu từ Viện Cato.

Tuy nhiên, các mức thuế áp đặt gần đây của chính quyền Trump về thép và nhôm nhập khẩu có thể vi phạm các quy tắc của WTO. Vì vậy, Nhà Trắng bây giờ muốn làm suy yếu tính hợp pháp của WTO và hủy bỏ các cam kết của  Mỹ đối với một hệ thống thương mại đa phương rộng rãi hơn.

Tổng thống Trump khẳng định nước Mỹ không được đối xử công bằng tại WTO. Ảnh: AP.

Liệu Mỹ có thực sự rút khỏi WTO? Chad Bown và Douglas Irwin thuộc Viện Kinh tế Quốc tế Peterson đã viết một phân tích cẩn thận về các khả năng. Theo quan điểm của họ, sức mạnh để làm như vậy nhiều khả năng nằm với Quốc hội. Nhưng Trump chắc chắn có thể đưa ra một tuyên bố rút tiền, và sau đó kiện tụng quyền lực của mình để thực hiện nó. Tòa án tối cao sẽ quyết định cách nào? Rất khó dự đoán.

Và trong khi tranh tụng tiếp tục, sẽ có sự không chắc chắn lớn về thuế quan và nhiều thứ khác. Bown và Irwin chỉ ra rằng, với cách hệ thống hoạt động, mức thuế hiện tại dưới 5%, có thể tăng lên gần 30%. Sẽ tự nhiên bị trả thù dưới hình thức thuế quan cao hơn áp đặt bởi các đối tác thương mại của Mỹ, đó là chính xác những gì đã xảy ra sau khi thuế thép và nhôm đã được áp dụng đầu năm nay.

Chắc chắn có những mối quan tâm hợp lý về việc Trung Quốc tiến hành thương mại như thế nào, bao gồm Pascal Lamy, cựu Tổng giám đốc WTO, gọi là “trợ cấp méo mó, méo mó thương mại các sản phẩm công nghệ cao". Nhưng ông Lamy nói, một cách hiệu quả hơn để đối phó với điều này sẽ là tăng cường các quy tắc của WTO. Rất nhiều quốc gia khác muốn tham gia cùng Mỹ trong một nỗ lực như vậy. Thật không may, như trong nhiều lĩnh vực, Trump thích cuộc đối đầu không hiệu quả để hợp tác.