Ông Donal Trump có thể thua đậm bầu cử Mỹ vì nhiều lý do

Theo báo cáo từ Oxford Economics, kinh tế Mỹ đang đứng trước khó khăn hơn bao giờ hết khi tỉ lệ thất nghiệp đang tăng với tốc độ chưa từng có, chi tiêu dùng mờ nhạt, GDP Mỹ suy giảm. Lịch sử cho thấy những lần kinh tế giảm tốc mạnh thường khiến tổng thống đương nhiệm thất bại khi tái tranh cử trong cùng năm.

Theo mô hình bầu cử do Oxford Economics công bố ngày 20.5, khi sử dụng các yếu tố như tỉ lệ thất nghiệp, thu nhập khả dụng và lạm phát để dự báo. Ông Trump sẽ thua đậm, chỉ giành được 35% tổng số phiếu phổ thông. Đây là sự đảo chiều mạnh bởi con số này là 55% khi COVID-19 chưa bùng phát.

Mô hình của Oxford Economics từng dự đoán đúng tỉ lệ phiếu bầu phổ thông tại các cuộc bầu cử kể từ năm 1948, ngoại trừ năm 1968 và 1976. Tuy nhiên, ứng viên tổng thống vẫn có thể đắc cử dù nhận được ít phiếu bầu phổ thông hơn như George W. Bush năm 2000 và ông Trump năm 2016.

Ohio, Missouri có thể về phe Dân chủ

Mô hình bầu cử toàn quốc giả định kinh tế Mỹ trong tình trạng xấu vào mùa thu, tỉ lệ thất nghiệp trên 13%, thu nhập bình quân đầu người thực tế giảm gần 6% so với cùng kỳ năm trước và có một giai đoạn giảm phát ngắn. “Nền kinh tế sẽ vẫn tệ hơn cả đáy thời Đại Suy thoái”, Oxford Economics, cho biết.

Một mô hình bầu cử theo bang tích hợp thêm yếu tố xu hướng kinh tế địa phương và giá xăng cho thấy ông Trump thua đậm về số phiếu cử tri đoàn với tỉ lệ 328 – 210. Mô hình này cho thấy 7 bang chiến địa sẽ ủng hộ đảng Dân chủ gồm Iowa, Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Ohio, Missouri và North Carolina.

Ảnh: Reuter

Oxford Economics đưa ra mô hình theo bang vào năm ngoái và cho kết quả chính xác với 8 trên 10 cuộc bầu cử kể từ năm 1980, bao gồm cả chiến thắng của ông Trump năm 2016.“Chúng tôi dự báo kinh tế những bang này sẽ bị thu hẹp đáng kể, thất nghiệp gia tăng dẫn đến thay đổi quyết định bỏ phiếu”.

Tuy nhiên, theo Greg Valliere, chiến lược gia trưởng về chính sách Mỹ tại AGF Investments, Cuộc bầu cử còn nửa năm nữa mới diễn ra. 6 tháng vừa qua cho thấy thế giới có thể thay đổi nhiều thế nào. 6 tháng trước, không ai dự báo tỷ lệ thất nghiệp sẽ là 20% hay GDP giảm 40%.

Nếu bầu cử Mỹ diễn ra ngày 20.5, Valliere nói, cựu phó tổng thống Joe Biden, đảng Dân chủ, khả năng cao sẽ chiến thắng. Nhưng 6 tháng tới sẽ giúp ông Trump có thêm thời gian để đối phó Biden và đổ lỗi đại dịch COVID-19 cho Trung Quốc.

Oxford Economics cũng thừa nhận mô hình của họ “có những hạn chế cố hữu”, không tính đến yếu tố phi kinh tế như chương trình vận động hay mức độ được ưa thích của một ứng viên tổng thống. Quan trọng hơn, các mô hình không tính đến những biến động tiềm tàng trong đại dịch COVID-19. Cuộc bầu cử năm nay có thể là cuộc trưng cầu dân ý về cách ông Trump ứng phó cuộc khủng hoảng y tế này.

Ảnh: Reuter

Nếu số người ủng hộ Dân chủ đi bỏ phiếu nhiều, ông Trump sẽ thua tại bang Florida, Texas, Arizona, Tennessee và Georgia, Oxford Economics cho biết. Ngược lại, cùng với kinh tế Mỹ phục hồi, Trump có thể thắng “cực kỳ sít sao” về số phiếu cử tri đoàn.

Theo người dùng trên PredictIt, một nền tảng chuyên về dự đoán, cho rằng ông Trump có 50% cơ hội tái đắc cử, tăng 5 điểm phần trăm so với hồi giữa tháng 3. Tỉ lệ ủng hộ cũng đang nghiêng về phía Trump trong các khảo sát của RealClearPolitics.

Công việc của người đương nhiệm cũng không dễ dàng

Một số bang chiến địa đang bị ảnh hưởng nặng nề về kinh tế. Ví dụ, hơn 1/4 lực lượng lao động các bang Michigan, Pennsylvania và Nevada phải nộp đơn xin trợ cấp thất nghiệp lần đầu trong giai đoạn 14.3 – 9.5. Con số này tại bang Ohio, bang chỉ báo xu hướng trong các cuộc bầu cử Mỹ, trong cùng giai đoạn là 20%.

“Mọi tổng thống đương nhiệm đều đối mặt một cuộc suy thoái dẫn đến nguy cơ thất bại khi tái tranh cử”, theo Ed Mills, nhà phân tích chính sách Mỹ tại Raymond James. Yếu tố then chốt là liệu cử tri có cảm thấy nền kinh tế phục hồi, tỉ lệ thất nghiệp giảm mạnh còn GDP tăng nhanh hay không.

“Yếu tố tranh cãi thực sự là kinh tế Mỹ sẽ thế nào vào ngày bầu cử?”. Sự bất ổn về cuộc bầu cử có thể tạo ra nguy cơ cho thị trường chứng khoán Mỹ, đã tăng điểm kể từ cuối tháng 3 nhờ hy vọng nền kinh tế sẽ phục hồi theo hình chữ V và các gói kích thích quy mô lớn từ chính quyền liên bang.

Phố Wall không muốn những chính sách có lợi cho doanh nghiệp dưới thời Trump biến mất. Dù nhà đầu tư không thích các cuộc chiến thương mại, chính sách giảm thuế doanh nghiệp do chính quyền của Trump đã giúp thúc đẩy lợi nhuận công ty trong S&P 500, tạo ra làn sóng mua lại cổ phần. Việc Washington giảm bớt trở ngại pháp lý và tăng chi tiêu cũng giúp thị trường chứng khoán đi lên. Trong đại dịch COVID-19, S&P 500 vẫn tăng gần 40% so với thời điểm trước khi ông Trump đắc cử năm 2016.

Nếu Biden chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng, và Thượng viện do phe Dân chủ kiểm soát, nhà đầu tư sẽ lo ngại về một đợt tăng thuế với doanh nghiệp và giới nhà giàu, những hạn chế mới với sản xuất dầu và khí đốt, tăng quy định về tài chính.

“Ông Trump đã thay đổi gần như mọi lĩnh vực trong di sản của người tiền nhiệm Barack Obama”, giới phân tích tại Eurasia Group cảnh báo ngày 19.5. “Biden, nếu đắc cử, sẽ tìm cách và khôi phục lại di sản của Obama, thậm chí đi xa hơn nữa trong nhiều vấn đề”.