Nợ gia tăng là vấn đề rất nghiêm trọng mà các chính phủ phải đối mặt trong thập kỷ tới

Theo CNBC, Bộ trưởng cấp cao và điều phối các chính sách xã hội Tharman Shanmugaratnam của Singapore cho rằng: Một trong những thách thức lớn nhất mà các chính phủ sẽ phải đối mặt trong thập kỷ tới là giảm nợ.

Các chính phủ trên khắp thế giới đã tăng chi tiêu để hỗ trợ nền kinh tế bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch COVID-19. Một số phải vay nhiều hơn để cứu trợ nền kinh tế. Đó là một “chiến lược kinh tế hợp lý” khi đối mặt với cuộc khủng hoảng và bất ổn hiện nay.

COVID-19 đặt các chính phủ hoạt động trong bối cảnh hoàn toàn không chắc chắn và phải đối mặt với những khó khăn đánh đổi do những thách thức về sức khỏe, kinh tế và xã hội mà nó gây ra. Ngoài thảm kịch về sức khỏe và con người do COVID-19 gây ra, hiện nay người ta đã công nhận rộng rãi rằng đại dịch đã gây ra cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng nhất trong một thế kỷ.

Nợ chính phủ của Anh lần đầu tiên tăng trên 2.000 tỉ bảng Anh trong bối cảnh chi tiêu lớn để hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Nguồn ảnh: Văn phòng Thống kê Quốc gia của Anh.

Tuy nhiên, vấn đề lớn trong thập kỷ tới là làm thế nào để đảm bảo các khoản nợ được bền vững. Tại Hội nghị thượng đỉnh Singapore hôm 14.9, ông Tharman Shanmugaratnam cho biết thêm: Mức nợ cao mới mà nhiều quốc gia đang hướng tới không thể tiếp tục mà không ảnh hưởng đến tăng trưởng. 

Đó là bởi vì các nền kinh tế ngày nay không giống như những nền kinh tế trong giai đoạn sau Thế chiến II, không thể dựa vào tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và lạm phát để giảm nợ. Theo ông Tharman Shanmugaratnam, “Tăng trưởng nhanh là không thể ở xã hội già hóa hiện nay”.

Trong khi đó, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho rằng: Mỗi tháng các nền kinh tế lớn chi tiêu cho việc phong tỏa sẽ loại bỏ 2 điểm phần trăm so với tăng trưởng GDP hàng năm của họ.

Nếu bỏ qua các dự báo thì có 2 điều chắc chắn sẽ xảy ra. Thứ nhất, suy thoái càng sâu thì thời gian phục hồi càng lâu. Những công thức toán học cơ bản cho rằng, suy thoái 10% vào năm 2020 sẽ yêu cầu tăng trưởng 11,1% vào năm 2021 để GDP trở lại mức trước COVID-19.

Thứ 2, chi tiêu lớn của chính phủ để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất của việc khóa tài khoản sẽ làm tăng mức nợ và thâm hụt tài chính. Chẳng hạn, nợ của khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) tính theo tỉ trọng GDP dường như đang hướng về phía Bắc 100%, khi các nước như Ý và Hy Lạp đang đối mặt với tình trạng tồi tệ hơn nhiều.

Ngoài ra, với mức lãi suất cực thấp hiện tại đến một lúc nào đó sẽ tăng lên mức bình thường. Điều này làm tăng chi phí vay nợ. Vì vậy, các chính phủ phải tìm cách cân bằng ngân sách của họ với việc phát triển nền kinh tế mà không chỉ đơn giản là tăng thâm hụt.

Tuy nhiên, rất ít quốc gia tiên tiến đang giải quyết vấn đề đó. Đức và Ý là một trong số ít quốc gia có thặng dư ngân sách sơ cấp.

Theo vị Bộ trưởng cấp cao Singapore, “Đó là một vấn đề rất nghiêm trọng. Các chính phủ sẽ cần cải cách tài khóa, không chỉ đơn giản là cắt giảm chi tiêu mà còn là chi tiêu có chất lượng, cùng với các biện pháp nâng cao doanh thu mà không làm giảm tốc độ tăng trưởng”.

Theo đó, các chính phủ phải khuyến khích nhiều đầu tư tư nhân hơn để thúc đẩy tăng trưởng năng suất và chống lại sự trì trệ. Do đó, các chính phủ cần phải xem xét rất kỹ lưỡng về cách họ có thể trả những khoản nợ này. 

Một ý tưởng là phát hành trái phiếu liên kết với GDP. Thông thường, trái phiếu mà các chính phủ phát hành để vay tiền có một tỉ lệ lãi suất cố định được trả trong những khoảng thời gian cố định - giả sử 1% một năm được trả hàng tháng trong 10 năm.

Ngược lại, lãi suất trái phiếu liên kết với GDP sẽ tăng hoặc giảm theo kết quả hoạt động kinh tế của quốc gia phát hành. Khi tăng trưởng GDP yếu, chi phí trả nợ sẽ giảm. Tỉ lệ nợ trên GDP do đó sẽ ít tăng mạnh hơn trong thời kỳ suy thoái, do đó làm giảm nhu cầu thắt lưng buộc bụng để giảm nợ chồng chất sau này.

Mặt khác, khi GDP tăng trưởng mạnh và thu thuế bùng nổ vì mọi người đều kiếm tiền, chi phí trả nợ sẽ tăng lên. Vì vậy, một quốc gia trả nhiều hơn khi họ có đủ khả năng và ít hơn khi họ không thể.

Có thể bạn quan tâm:

► Gánh nặng nợ khiến SoftBank có nguy cơ trở thành công ty tư nhân do hủy niêm yết