Nhật Bản mắc kẹt giữa Mỹ và Trung Quốc

Người đứng giữa

Khi cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc nóng lên trước một cuộc gặp gỡ quan trọng giữa các nhà lãnh đạo hai nước vào tuần tới ở Argentina, các nước khác như Nhật Bản nhận ra mình đang phải đóng vai người ở giữa. Là một đồng minh của Mỹ, Nhật Bản cần phải tìm ra các biện pháp mới để giải quyết tình trạng này.

Nhận thức được tình hình, Nhật Bản đã âm thầm bắt đầu nghiên cứu về làm thế nào để hợp tác với Mỹ trong việc đối phó với Trung Quốc. Các vấn đề được đưa vào chương trình nghị sự bao gồm chính sách liên quan đến thông tin liên lạc di động thế hệ thứ năm (5G).

Với việc Tokyo đăng cai Olympic mùa hè năm 2020, Chính phủ Nhật Bản nhiều khả năng sẽ khuyến khích các công ty viễn thông lớn của Nhật Bản để khởi động dịch vụ 5G siêu cao tốc độ trong tất cả các tỉnh trong vòng hai năm. Hệ thống 5G sẽ làm tăng tốc độ truyền dữ liệu lên 100 lần.

Rủ ro cho kế hoạch của chính phủ Nhật là làm thế nào xây dựng trạm chính và các cơ sở hạ tầng khác.  Chính quyền Trump đã cấm các công ty có làm việc chính phủ Mỹ không được giao dịch với các nhà sản xuất thiết bị viễn thông hàng đầu Trung Quốc là Huawei Technologies và ZTE. Cùng với Mỹ, Úc đã quyết định cấm Huawei và ZTE gia nhập thị trường thiết bị 5G.

Trong khi Nhật Bản vẫn chưa cấm giao dịch với Huawei và ZTE, chính phủ nước này đã và đang xem xét việc áp một số hạn chế hai công ty Trung Quốc tiếp cận thị trường cho các thiết bị 5G kể từ mùa hè này, các quan chức của Nhật cho hay,

"Nhật Bản và Mỹ chia sẻ thông tin bí mật và công nghệ quân sự", một nhà chiến lược an ninh trong chính phủ Nhật Bản cho biết. "Rò rỉ thông tin xuất phát từ Nhật Bản, nếu có, sẽ phát triển thành một vấn đề ngoại giao nghiêm trọng. Do đó Nhật Bản sẽ phải đưa ra số biện pháp dựa trên động thái của Mỹ".

Chưa biết phải làm gì?

Tuy nhiên, việc Nhật áp dụng các hạn chế tương tự như Mỹ và Úc không chỉ làm tăng chi phí cơ sở hạ tầng viễn thông mà còn gây ra những phản đối mạnh mẽ từ Trung Quốc.

Nhật Bản đang khó xử với chính sách hiện tại của Mỹ đối với Trung Quốc trên hai mặt trận. Nhật có thể cùng Mỹ hạn chế bắt tay với công ty Trung Quốc trong cơ sở hạ tầng viễn thông 5G. Nhưng Nhật Bản sẽ khó lòng chung tay với Mỹ về vấn đề tự do thương mại với Trung Quốc.

Mỹ đã áp đặt các hạn chế với Mexico và Canada ngăn hai nước này ký kết thoả thuận thương mại tự do với Trung Quốc thông qua Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada. Mỹ muốn thêm điều khoản như vậy vào các hiệp định thương mại với Nhật Bản và Liên minh châu Âu, Bộ trưởng Thương mại Mỹ, Wilbur Ross, nói với Reuters vào ngày 5 tháng 10.

Tuy nhiên, "chống Trung Quốc" là mệnh đề hầu như không thể chấp nhận được đối với Nhật Bản, nước đang đang chuẩn bị kết thúc đàm phán Hiệp định đối tác kinh tế khu vực toàn diện (RCEP), một hiệp định tự do thương mại gồm 16 bao gồm Trung Quốc, vào cuối năm nay.

"Chúng tôi đã đàm phán RCEP trong nhiều năm và muốn chốt lại nó", một quan chức Chính phủ Nhật Bản cho biết. "Chúng tôi khó có thể chấp nhận nó nếu chúng tôi phải từ chối một hiệp định thương mại tự do với Trung Quốc."

Trong khi đó, Nhật Bản và Trung Quốc đang trên đường hướng tới việc cải thiện quan hệ song phương trong nhiều năm. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã đến Trung Quốc vào tháng 10 vừa qua. Chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo Nhật Bản trong 7 năm - và tuyên bố rằng mối quan hệ giữa hai nước sẽ thay đổi "từ cạnh tranh thành hợp tác".

Dù vậy, quan hệ giữa Nhật Bản và Trung Quốc đang ở mức thấp hơn nhiều so với quan hệ Mỹ-Trung.

Là một đồng minh lâu năm, Nhật Bản có thể cần phải hợp tác với Mỹ trong khi thúc giục Trung Quốc hành động có trách nhiệm hơn. Các vấn đề mà ông Trump gặp phải với Trung Quốc, ví dụ như hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và gián điệp mạng, cũng là mối quan tâm ở nhiều quốc gia.

Nhật Bản nên có hành động theo một chiến lược dài hạn nhằm hướng Trung Quốc đến việc tôn trọng quy tắc quốc tế" cho sự ổn định của khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, ông Watanabe, nhà nghiên cứu cấp cao của Sasakawa - một tổ chức vì Hòa bình, nhận định.

Dù biết rằng Nhật Bản có thể chia sẻ nhận thức của Mỹ với Trung Quốc, ông Kotani, Phó giáo sư nghiên cứu về Quan hệ Quốc tế thuộc Đại học Meikai nói: "Nhật Bản vẫn chưa biết là phải đối mặt với Trung Quốc thông qua vai trò 'cảnh sát tốt, cảnh sát xấu".

Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ đóng vai trò như một yếu tố làm phức tạp cho chiến lược ngoại giao và an ninh của Nhật Bản. Đây cũng là một vấn đề mà các nước Đông Nam Á và Ấn Độ cũng đang gặp phải vì sự mở rộng sức mạnh quân sự và kinh tế của Trung Quốc.

Nguồn Nikkei Asian Revidw