Nhân dân tệ có thể đánh bại USD?

Cách đây không lâu, việc sử dụng đồng nhân dân tệ trên thế giới chỉ giới hạn ở một số giaodịch tiền mặt dọc theo biên giới Trung Quốc. Mongolia, Pakistan và Lào là những nước chấp nhậnnhững đồng giấy bạc nhăn nheo có in hình Mao Trạch Đông từ các khách du lịch Trung Quốc.

Tuy nhiên, chỉ 3 năm trở lại đây, đồng nhân dân tệ đã bắt đầu trở nên phổ biến trên toàn cầu. Cácquỹ đầu cơ của Anh bán nhân dân tệ trong khi các tập đoàn như chuỗi cửa hàng ăn nhanh McDonald's vàtập đoàn bán lẻ của Anh Tesco huy động các quỹ ở qui mô nhỏ nhưng tăng trưởng nhanh trên thị trườngtrái phiếu nhân dân tệ.

Thậm chí, Thủ tướng Anh George Osborne cũng hứng thú với điều này. Tháng trước, ông vừa thực hiệnsáng kiến biến London trở thành trung tâm của nhân dân tệ ở phương Tây trước động thái nới lỏngquản lý ngoại hối của Trung Quốc.

Mặc dù chỉ có những bước tiến triển nhỏ, nhiều người cho rằng nhân dân tệ đang trở thành thách thứclớn đối với đồng USD trong vai trò là đồng tiền dự trữ toàn cầu. Nếu điều này trở thành sự thực, sẽcó những tác động to lớn đến thương mại, đầu tư cũng như chính trị trên toàn thế giới.

Pierre Gave đến từ Gavekal - 1 nhóm nghiên cứu của Hong Kong nhận định nhân dân tệ sẽ trở thànhđồng tiền chính trong thương mại giữa Trung Quốc và các nước châu Á trong những năm tới trước khivươn rộng ra thế giới. Trong nỗ lực giảm dần sự lệ thuộc vào đồng USD, các nước châu Á không có lựachọn nào khác ngoài đồng nhân dân tệ.

Chỉ 3 năm trước đây, Trung Quốc bắt đầu cho phép các công ty Trung Quốc sử dụng đồng nhân dân tệtrong các hóa đơn xuất nhập khẩu thay vì đồng USD trước đó. Sự thay đổi diễn ra nhanh chóng kể từđó. Năm ngoái, tổng khối lượng giao dịch thương mại có nhân dân tệ là đồng tiền thanh toán đạt 2,1nghìn tỷ nhân dân tệ (tương đương 330 tỷ USD), chiếm khoảng 9% tổng giao dịch hàng hóa trong khinăm 2009 tỷ lệ chỉ là 0%.

Giao dịch bằng đồng nhân dân tệ đã được thực hiện trước đó giữa các công ty Trung Quốc và chi nhánhở nước ngoài, thường là với mục đích đòn bẩy tài chính. Tuy nhiên, sự tăng lên của các tập đoàn đaquốc gia chính là thử nghiệm cho việc sử dụng đồng nhân dân tệ trong thanh toán quốc tế.

Theo  Lisa O'Connor, phụ trách bộ phận giao dịch tại Swift - mạng lưới thanh toán quốc tế vớigần 10.000 ngân hàng- nhân dân tệ hiện là đồng tiền thanh toán tăng trưởng nhanh nhất trên thếgiới. Có khoảng hơn 1.000 định chế tài chính ở 90 nước trên thế giới giao dịch đồng nhân dân tệ đápứng nhu cầu của khách hàng cá nhân cũng như doanh nghiệp. Khách hàng yêu cầu điều này bởi họ có thểtiết kiệm thời gian và tiền bạc khi kinh doanh ở Trung Quốc đại lục.
 
Không chỉ đối với giao dịch thương mại, các công ty toàn cầu cũng bắt đầu tích trữ nhân dân tệ.Cách đây 2 năm, Bắc Kinh thực hiện cải cách cho phép tập đoàn Unilever phát hành trái phiếu nhândân tệ ở Hồng Kông và sau đó chuyển sang Trung Quốc đại lục. Tổng khối lượng phát hành đã liên tụctăng sau đó, với tổng trị giá 20 tỷ USD được phát hành trong năm 2011, gấp 3 lần so với 2010.

Tuy nhiên, khối lượng nhân dân tệ ở các trung tâm như Hong Kong, London và Singapore vẫn bị hạn chếbởi Trung Quốc vẫn kiểm soát chặt chẽ dòng dịch chuyển của nhân dân tệ giữa Trung Quốc với các nướccòn lại trên thế giới. Người nước ngoài chỉ được phép đầu tư vào Trung Quốc nếu được cấp quota đặcbiệt hoặc được sự đồng ý của các cơ quan chức năng.

Để trở thành đồng tiền quốc tế thực sự, Trung Quốc cần phải tự do hóa cán cân vốn nhiều hơn nữa.Theo Dariusz Kowalczyk, chiến lược gia tại Credit Agricole, rất nhiều ngân hàng trung ương coi nhândân tệ là đồng tiền dự trữ cho biết họ không thể làm được việc này chỉ đến khi cán cân vốn củaTrung Quốc được tự do hoàn toàn.

Gần đây, Trung Quốc đã dần dần thực hiện từng bước thả lỏng. Ví dụ, hồi tháng 3,  Bắc Kinh đãcho phép Nhật Bản mua 10 tỷ USD trái phiếu chính phủ Trung Quốc. Tự do cán cân vốn luôn là thửthách lớn bởi Trung Quốc càng mở rộng thì Bắc Kinh càng mất kiểm soát đối với lãi suất và đồng nộitệ - 2 nhân tố chủ chốt làm nên sức mạnh của Đảng Cộng sản Trung Quốc đối với nền kinh tế.