Nhà máy hạt nhân lớn nhất thế giới "bất động" trong bối cảnh nhu cầu điện tăng cao

Trên bờ biển phía Tây lộng gió của Nhật, thuộc khu vực nổi tiếng với tuyết rơi dày và hoạt động sản xuất rượu sake, nhà máy hạt nhân lớn nhất thế giới đang "án binh bất động".

Nhà máy điện hạt nhân Kashiwazaki Kariwa, một khu phức hợp rộng 4,2 triệu m² cạnh biển, từng là viên ngọc quý trong chiến lược của Nhật nhằm tăng cường điện hạt nhân lên 50% tổng năng lượng của đất nước vào năm 2030. Bên trong còn nguyên một chứng chỉ đóng khung do Guinness World công nhận sản lượng tiềm năng của nhà máy là 8,2 gigawatt, mức cao nhất trên toàn cầu.

Hiện tại sản lượng đó đủ để cung cấp điện cho hơn 13 triệu hộ gia đình bằng 0. Bảy lò phản ứng tại KK, tên gọi của cơ sở này, đã bị đóng cửa sau trận sóng thần năm 2011 tại nhà máy Fukushima Dai-Ichi ở miền Đông Nhật, khiến chính phủ phải suy nghĩ lại về sự phụ thuộc vào năng lượng hạt nhân.

Tình trạng hoạt động của các nhà máy hạt nhân trên nước Nhật. Ảnh: Bloomberg.

Đây là một động thái đầy tốn kém: Nhật đã chi nhiều tiền hơn để nhập khẩu than, khí tự nhiên hóa lỏng và các nguồn năng lượng khác - khoảng 27.000 tỉ yen (172 tỉ USD) vào năm ngoái, hơn là xuất khẩu ô tô. Các hộ gia đình và doanh nghiệp Nhật đang bị ép phải tiết kiệm điện có thời hạn trong khi nhu cầu đạt mức cao nhất. Và sự phụ thuộc dai dẳng của đất nước vào nhiên liệu hóa thạch có nguy cơ khiến những lời hứa giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu trở nên ngoài tầm với.

Giờ đây, khi Nhật tìm cách thúc đẩy nền kinh tế bằng cách thu hút các nhà sản xuất chip như TSMC và các trung tâm dữ liệu A.I ngốn nhiều năng lượng, nhiều cuộc tranh luận đã nổ ra về việc liệu KK và chủ sở hữu Công ty Điện lực Tokyo có xứng đáng có cơ hội thứ 2.

Không chỉ Nhật có cái nhìn mới về hạt nhân, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế dự báo rằng công suất điện từ các nhà máy hạt nhân có thể tăng 24% vào năm 2030 và 140% vào năm 2050 so với mức năm 2022.

BloombergNEF cho biết, trong một báo cáo tháng 4 rằng ít nhất 15 quốc gia đang xây dựng các lò phản ứng mới, dẫn đầu là Trung Quốc với 24 lò đang được phát triển. Ấn Độ muốn tăng gấp 3 công suất hạt nhân vào đầu những năm 2030. Ngay cả gã khổng lồ dầu mỏ Saudi Arabia cũng đang đàm phán với Mỹ về việc xây dựng chương trình hạt nhân dân sự. Nhưng không quốc gia nào có cơ sở vật chất như KK.

Tuy nhiên, việc khởi động lại các lò phản ứng đã ngừng hoạt động chưa nói đến việc xây dựng các lò phản ứng mới đang gặp khó khăn về mặt chính trị. Các nhà máy hạt nhân có thể cung cấp điện không carbon một cách nhất quán, không giống như năng lượng gió và năng lượng mặt trời không liên tục, nhưng các cơ sở mới thường mất hơn một thập kỷ để xây dựng và tạo ra chất thải nguy hiểm trong hàng ngàn năm.

Việc Nga tấn công Ukraine và các cuộc xung đột ở Trung Đông đã làm nổi bật những rủi ro của việc phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu của Nhật. Trong khi đó, 21 lò phản ứng hạt nhân trên khắp đất nước không được sử dụng.

Tuy nhiên, ngay cả khi KK và tất cả các cơ sở hạt nhân đã đóng cửa khác của Nhật được khởi động lại, điều đó cũng chỉ mang lại sự cứu trợ tạm thời. Đất nước này cần tất cả 10 lò phản ứng đang chờ phê duyệt theo quy định để đi vào hoạt động chỉ để đáp ứng mục tiêu hiện tại vào năm 2030 là có 20-22% năng lượng đến từ hạt nhân. Và hầu hết các lò phản ứng đó có tuổi thọ hạn chế.

Các công ty điện lực của Nhật đồng ý rằng cần có các lò phản ứng hoàn toàn mới. Tập đoàn công nghiệp chính của ngành, Liên đoàn các công ty điện lực Nhật, vào tháng 4 đã kêu gọi chính phủ có chính sách rõ ràng hơn để giúp định hướng đầu tư.

Về mặt pháp lý, các lò phản ứng không hoạt động cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn mới sau Fukushima và giành được sự chấp thuận của cơ quan quản lý hạt nhân để khởi động lại. Nhưng về mặt chính trị, các công ty như Tepco thường tìm kiếm sự đồng ý của thống đốc và hội đồng tỉnh, và các vụ kiện hoặc phản đối của người dân có thể làm chậm quá trình đó.

Tương lai năng lượng của Nhật. Ảnh: Bloomberg.

Ông Takaaki Sasaguchi, chủ sở hữu nhà máy rượu sake 125 năm tuổi nằm ở ngoại ô thành phố lớn nhất Niigata, từng là thị trưởng thị trấn nhỏ Maki, nơi Tohoku Electric dự định xây dựng một nhà máy điện hạt nhân. Ông Sasaguchi đã bảo đảm một cuộc trưng cầu dân ý công khai và bác bỏ đề xuất này một cách áp đảo. Tohoku đã hủy bỏ dự án vào năm 2003.

Ông Sasaguchi cho biết, cư dân Niigata phải có quyền bỏ phiếu như nhau về việc khởi động lại KK.

Người đàn ông 76 tuổi này cho biết nếu nhà máy hoạt động trở lại, “nó sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống của tất cả người dân Niigata. Một mình thống đốc không thể đưa ra quyết định về một vấn đề quan trọng như vậy, hội đồng tỉnh cũng vậy”.

Câu chuyện với KK nêu bật sự cân bằng mong manh mà nhiều quốc gia phải đối mặt, cố gắng giải quyết các mối lo ngại về sức khỏe và an toàn với nhu cầu năng lượng quốc gia và các mục tiêu về biến đổi khí hậu. Một sự cố kịch tính khác như Fukushima có thể giáng một đòn mạnh vào nỗ lực đưa thêm năng lượng hạt nhân vào hoạt động và đặt ra các mục tiêu về biến đổi khí hậu trở lại xa hơn.

Có thể bạn quan tâm:

 Cứ 1 trong 7 Gen Z đều sử dụng tối đa hạn mức tín thẻ tín dụng

Nguồn Bloomberg