Nguồn cung nhựa từ Trung Quốc gây áp lực lên thị trường thế giới

Nguồn cung nhựa từ Trung Quốc tăng lên trong bối cảnh nhu cầu nội địa yếu ớt, tạo ra một thách thức thương mại mới cho phần còn lại của thế giới. Một số bộ phận của ngành hóa dầu khổng lồ của Trung Quốc đang hoạt động với công suất chỉ khoảng một nửa, do các nhà sản xuất cắt giảm sản xuất. Nhưng với ngành công nghiệp vẫn đang mở rộng, việc duy trì hạn chế này ngày càng khó khăn.

Ông Charlie Vest, Giám đốc Liên kết tại Rhodium Group ở New York, chuyên nghiên cứu về quan hệ Mỹ - Trung và chính sách công nghiệp của Trung Quốc, cho biết đây là một ví dụ khác về việc mất cân đối cơ cấu của Trung Quốc rõ ràng đang tràn ra thị trường toàn cầu, sau thép và pin mặt trời.

Trong suốt thập kỷ qua, các nhà máy mọc lên dọc theo bờ biển phía Đông của Trung Quốc để đáp ứng nhu cầu lớn về nhựa và giúp các nhà tinh chế đối phó với dự đoán suy giảm nhiên liệu vận tải khi xe điện bùng nổ. Tuy nhiên, khối lượng lớn và nhu cầu yếu sau đại dịch COVID-19 đã làm biên lợi nhuận trở nên rất mỏng, nhưng các công ty vẫn tiếp tục sản xuất, hy vọng giữ được thị phần hiện có.

Tình cảnh tương tự cũng đang diễn ra trong ngành pin và công nghệ năng lượng xanh. Nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đang đối mặt với tình trạng dư thừa công nghiệp nghiêm trọng. Theo ông Michal Meidan, Giám đốc chương trình Nghiên cứu Năng lượng Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, dư thừa công suất trong ngành hóa chất ở Trung Quốc dường như là một rủi ro bị đánh giá thấp trong ngành. Ngược lại, ngành công nghiệp ở phương Tây đánh giá thấp cả khối lượng và chất lượng của sự dư thừa công suất có thể xuất hiện.

Hiện tại, các nhà máy đang điều chỉnh tình trạng dư thừa nguồn cung bằng cách tạm ngừng hoạt động và giảm tỉ lệ vận hành, nhưng khi công suất sản xuất tiếp tục tăng thêm, các giám đốc điều hành ngành hóa dầu và các nhà phân tích cho biết sự dư thừa sẽ tăng lên, đủ để biến Trung Quốc thành một nhà xuất khẩu quan trọng, thường bán vào một thị trường đã bão hòa và có khả năng làm trầm trọng thêm các căng thẳng thương mại hiện có.

Sự bùng nổ ngành công nghiệp nhựa của Trung Quốc đã biến đổi ngành công nghiệp hóa dầu toàn cầu, khi các doanh nghiệp tư nhân và các nhà tinh chế nhà nước tạo ra một lực lượng thống trị, trong khi các đối thủ ở nơi khác đang chậm lại.

Bà Kelly Cui, Chuyên gia phân tích hóa dầu chính tại Wood Mackenzie, cho biết các khoản đầu tư lớn của Trung Quốc từ năm 2020-2027 đã tái cấu trúc động lực cung ứng toàn cầu, dẫn đến sự dư thừa cấu trúc ở châu Á và biên lợi nhuận thấp hoặc âm liên tục. Công ty tư vấn này ước tính rằng gần 1/4 công suất ethylene toàn cầu có nguy cơ bị đóng cửa, ngay cả khi Trung Quốc vẫn đang tăng thêm.

Trong giai đoạn từ năm 2019 đến cuối năm 2024, Trung Quốc dự kiến hoàn thành xây dựng nhiều nhà máy để chuyển dầu thô và khí đốt thành các sản phẩm như ethylene và propylene, nguyên liệu cho mọi thứ từ chai nhựa đến máy móc. Công suất danh nghĩa của các nhà máy này sẽ bằng tổng công suất của châu Âu, Nhật và Hàn Quốc cộng lại, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Lấy ví dụ về propylene, đã có một số tăng trưởng đáng kể nhất. Các nhà máy nhỏ, chuyên biệt trong việc biến khí thành nguyên liệu, được gọi là các đơn vị dehydrogenation propan, hoặc PDH, đã tăng lên. Theo IEA, riêng các nhà sản xuất Trung Quốc đã tăng gấp đôi công suất PDH toàn cầu từ năm 2019 đến 2024.

Một phần lý do là các nhà máy nhỏ không cần sự phê duyệt từ chính quyền Bắc Kinh như các nhà máy tinh chế lớn. Chính quyền địa phương nhanh chóng nhìn thấy cơ hội sử dụng đất giá rẻ và các ưu đãi tài chính để khuyến khích tạo việc làm và đầu tư. Tất cả đều nhằm đáp ứng nhu cầu về một loại nhựa gọi là polypropylene, được sử dụng cho bao bì nhựa, các bộ phận ô tô và thiết bị điện.

Tuy nhiên, khi nguồn cung lớn hơn, nhu cầu nội địa lại suy giảm.

Hiện tại, các áp lực tài chính và thị phần cũng đang tăng lên. Trước đây, các nhà máy PDH thường hoạt động ở mức 80-85%. Tuy nhiên, do nguồn cung tăng cao, họ đã phải giảm vận hành xuống dưới mức 70% vào năm ngoái và thậm chí chỉ hoạt động ở mức gần 50% trong năm nay. Giới phân tích dự đoán có ít nhất 9 nhà máy PDH mới bắt đầu sản xuất vào năm 2024-2025. Điều này khiến các nhà giao dịch lo ngại về việc phải đối mặt với sự trì hoãn và đóng cửa, cũng như xuất khẩu nhiều hơn để giải quyết tình trạng dư thừa.

Theo dữ liệu hải quan, từ tháng 3 năm nay, Trung Quốc đã trở thành nguồn xuất khẩu bền vững polypropylene. Các lô hàng đã được gửi đến các nước Nam và Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan và Bangladesh, và thậm chí cả Brazil.

Theo ông Vest, Trung Quốc cũng là nhà xuất khẩu ròng các sản phẩm polyester như PVC và PET, được sử dụng trong quần áo và hộp đựng thực phẩm, đến các nước như Nigeria, Việt Nam và Ấn Độ. Điều này một lần nữa tạo ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng dư thừa thương mại.

Nếu không có sự khuyến khích từ phía chính phủ như việc thúc đẩy các nhà sản xuất chuyển hướng từ các sản phẩm chất lượng thấp sang các vật liệu chuyên dụng, không có gì cho thấy rằng tình hình sẽ thay đổi sớm.

Bà Vivien Zheng, Chuyên gia phân tích hóa chất châu Á tại Bloomberg Intelligence, cho biết mọi người ở Trung Quốc đều tin rằng nếu họ có thể nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường và tiêu tiền một cách lâu dài, họ sẽ trở thành những người sống sót duy nhất và sau đó có thể tăng giá. “Hầu hết các cơ sở sản xuất mới đã được thành lập trong 3-5 năm qua. Họ đang mong muốn vượt qua giai đoạn suy thoái này”, bà Zheng nói.

Có thể bạn quan tâm:

Philippines phụ thuộc vào than đá nhiều nhất Đông Nam Á

Nguồn Bloomberg