Ngành may mặc Việt Nam lo ngại làn sóng đổ bộ của các ông lớn công nghệ

Các nhà sản xuất hàng may mặc lớn đang tạm dừng hoặc làm chậm quá trình mở rộng quy mô sản xuất  tại Việt Nam, vì lo ngại rằng thương chiến Mỹ - Trung sẽ gián tiếp đẩy chi phí lao động tăng lên, khi các đại gia công nghệ như Apple tìm cách chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc.

Đối với nhiều công ty trong số này - vốn là nhà cung cấp cho một số thương hiệu lớn nhất thế giới, bao gồm Nike, Adidas, Uniqlo và H&M - Việt Nam là cơ sở sản xuất lớn nhất của họ. Nhưng khi các nhà cung cấp của Apple, Dell, Google và Amazon tìm kiếm địa điểm sản xuất mới để tránh thuế quan của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc, sự cạnh tranh trong việc thuê đất và tài năng địa phương dự kiến ​​sẽ nóng lên.

Makalot Industrial, nhà sản xuất quần áo hàng đầu cho GAP, Walmart, Zara và H&M, cho biết họ sẽ làm chậm kế hoạch mở rộng tại Việt Nam.

"Ngày càng có nhiều công ty đến Việt Nam ... Trong tương lai gần, chúng tôi thấy trước sự thiếu hụt lao động và thậm chí là cạnh tranh khốc liệt trong việc tuyển dụng ở đó [Việt Nam]", Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành Makalot, Frank Chou, nói với Nikkei Asian Review.

Đối với ngành may mặc, thời gian tốt nhất để đầu tư vào Việt Nam có thể đã qua đi, và các công ty sẽ phải thích nghi với một môi trường khắc nghiệt hơn, ông Chou nhận định.

Việt Nam là cơ sở sản xuất lớn nhất của Makalot, chiếm 37% công suất. Nhưng ông Chou cho biết công ty hiện sẽ tập trung vào việc mở rộng ở Indonesia, nơi ông hy vọng sẽ trở thành cơ sở sản xuất quan trọng nhất của Makalot trong 3-5 năm tới.

Eclat Textile, nhà cung cấp đồ thể thao lớn nhất Đài Loan có khách hàng bao gồm Nike, Under Armor và Lululemon, sẽ ngừng mở rộng tại Việt Nam, theo chia sẻ của ông Roger Lo, Phó Chủ tịch của hãng, với Nikkei Asian Review.  Ông Lo cho biết công ty sẽ tìm nơi khác để mở rộng trong tương lai, nhưng không nêu rõ nơi nào.

"Từ năm nay, chúng tôi sẽ không mở rộng năng lực cho các địa điểm sản xuất tại Việt Nam của chúng tôi và vẫn đang tìm kiếm các quốc gia khác để đầu tư thêm", ông nói. Hiện tại, phần lớn sản xuất của Eclat được đặt tại Đài Loan và Việt Nam.

Nhờ dân số 95 triệu người và vị trí địa lý gần với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Việt Nam từ lâu đã là điểm đến phổ biến của các công ty dệt và giày với hy vọng tìm kiếm chi phí sản xuất thấp hơn và lực lượng lao động trẻ bên ngoài Trung Quốc. Makalot hiện chỉ còn giữ lại 4% sản xuất tại Trung Quốc, trong khi Eclat Textile đã đóng cửa nhà máy Trung Quốc cuối cùng vào cuối năm 2016. Pou Chen, nhà sản xuất giày gia công lớn nhất thế giới, cũng đã thu hẹp quy mô sản xuất Trung Quốc trong những năm qua, từ 29% trong năm 2014 xuống còn 13% trong quý đầu tiên của năm 2019.

Tuy nhiên, mức lương tối thiểu ở Việt Nam đã tăng đều trong 10 năm qua từ 1 triệu đồng Việt Nam (43 USD) một tháng lên 4,18 triệu đồng mỗi tháng trong năm 2019, mặc dù con số này vẫn thấp hơn Trung Quốc.

Mặc dù chi phí lao động tăng, Việt Nam vẫn là một trong những quốc gia hưởng lợi kể từ khi cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu.

Tuy nhiên, người phát ngôn của Pou Chen, hãng gia công giầy cho Nike, Adidas, nói với Nikkei rằng chi phí đất đai ở Việt Nam đang tăng lên hàng năm và không có dấu hiệu hạ nhiệt, "về lâu dài, chúng tôi không nghĩ còn nhiều dư địa để mở rộng công suất và nhân lực tại Việt Nam để tiếp tục phát triển."

Trong cả năm 2018, Pou Chen đã sản xuất 46% trong tổng số 326 triệu đôi giày tại Việt Nam, cơ sở sản xuất lớn nhất của công ty. Con số đó đã giảm xuống 43% trong quý I/2019. Tại Indonesia, sản lượng đã tăng từ 37% trong năm 2018 lên 41% trong quý đầu năm nay.

Khó tìm địa điểm tốt hơn Việt Nam?

Tuy nhiên, dịch chuyển sản xuất không phải là câu trả lời, người phát ngôn của công ty cho biết.

"Điều đó không có nghĩa là chúng tôi cần phải chuyển đến một nơi khác ngoài Việt Nam, điều này không thực tế, nhưng điều đó có nghĩa là chúng tôi phải tự biến đổi, gia tăng tỷ lệ  tự động hóa để giảm sử dụng lao động trong thời gian dài để duy trì khả năng cạnh tranh".

Mức lương tối thiểu tại Việt Nam vẫn tăng đều đặn qua các năm.

Một giám đốc điều hành tại một nhà sản xuất giày khác của Đài Loan, đã đầu tư vào Việt Nam hơn 20 năm, đã bày tỏ ý kiến ​​tương tự.

Ông nói: "Chúng tôi thực sự hơi lo lắng rằng tất cả các công ty công nghệ đến Việt Nam có thể tăng mức đãi ngộ cho nhân viên và khiến chúng tôi khó tuyển dụng lao động, nhưng bạn không thể luôn tìm kiếm các quốc gia có mức lương rẻ hơn như là giải pháp."

Ông thừa nhận mình biết nhiều công ty thuộc các lĩnh vực truyền thống đang nhìn vào Campuchia, Indonesia và các quốc gia có mức lương thấp hơn bên ngoài Việt Nam. Tuy nhiên, chất lượng lao động, hiệu quả làm việc và cơ sở hạ tầng ở Việt Nam nói chung vẫn đáp ứng tốt cho ngành công nghiệp sản xuất giày mặc dù chi phí nhân công tăng ít nhất 10% mỗi năm.

"Chi phí đang tăng lên. Nhưng chúng tôi có thể đầu tư vào tự động hóa, quản lý tốt hơn để tăng hiệu quả sản xuất. Không dễ để tìm được công nhân hiệu quả ở nơi khác."

Karen Ma, một nhà phân tích chuyên về các thị trường mới nổi tại Viện nghiên cứu công nghệ công nghiệp có trụ sở tại Hsinchu cho biết: "Trong khi đó, chi phí mở rộng chắc chắn sẽ tăng lên nhiều. ... Hầu hết những công ty trong ngành dệt may sẽ phải đối mặt với một vấn đề nan giải: Họ nên đi đâu nếu rời khỏi Việt Nam? Hiện tại, không có nhiều những lựa chọn cho họ còn lại trong khu vực vì Lào và Indonesia vẫn chưa sánh được với Việt Nam về cơ sở hạ tầng và chất lượng của lực lượng lao động".

► Apple và đối tác sẽ khó lòng di dời khỏi Trung Quốc?

Nguồn Nikkei Asian Review