Ngân hàng Thế giới cảnh báo nguy cơ "bẫy thu nhập trung bình"

Hơn 100 quốc gia, bao gồm Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil và Nam Phi, có nguy cơ mắc kẹt trong “bẫy thu nhập trung bình” nếu không triển khai những chiến lược tăng trưởng mạnh mẽ cho nền kinh tế, theo Ngân hàng Thế giới (WB). Các quốc gia thị trường mới nổi sẽ gặp khó khăn trong việc thu hẹp khoảng cách về mức sống so với Mỹ nếu tiếp tục phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư để thúc đẩy tăng trưởng.

Trong Báo cáo Phát triển Thế giới, WB cho biết trong 50 năm qua, các quốc gia ngày càng giàu có, “bẫy thu nhập trung bình” xảy ra khi thu nhập bình quân đầu người chỉ đạt khoảng 10% so với mức của Mỹ, tương đương khoảng 8.000 USD (6.261 bảng Anh). Tuy nhiên, từ năm 1990 đến nay, chỉ có 34 nền kinh tế thu nhập trung bình đã chuyển sang trạng thái thu nhập cao, và hơn 1/3 trong số này là nhờ vào việc hội nhập vào Liên minh châu Âu (EU) hoặc phát hiện ra nguồn dầu mỏ chưa được khám phá trước đây.

Ông Indermit Gill, Chuyên gia kinh tế của WB, cho biết theo xu hướng hiện tại, Trung Quốc sẽ mất 10 năm và Ấn Độ sẽ mất 75 năm để có thu nhập bình quân đầu người đạt 25% so với Mỹ. Ông Gill cũng nhấn mạnh rằng, cuộc chiến vì sự thịnh vượng kinh tế toàn cầu sẽ chủ yếu được quyết định ở các quốc gia thu nhập trung bình. Tuy nhiên, quá nhiều quốc gia trong số này vẫn dựa vào các chiến lược lỗi thời để trở thành các nền kinh tế tiên tiến. Những quốc gia này phụ thuộc quá lâu vào đầu tư hoặc chuyển sang đổi mới một cách quá sớm.

“Cần một phương pháp tiếp cận mới: Trước hết là tập trung vào việc đầu tư. Tiếp đến là kết hợp với việc áp dụng công nghệ tiên tiến từ các nước ngoài. Và cuối cùng là thực hiện chiến lược ba mũi nhọn với sự cân bằng hoàn hảo giữa đầu tư, công nghệ và đổi mới. Với sức ép ngày càng gia tăng về dân số, môi trường và địa chính trị, không còn chỗ cho bất kỳ sai lầm nào”, ông Gill nói.

Theo WB, có 108 quốc gia được xếp vào nhóm thu nhập trung bình vào cuối năm 2023, với thu nhập bình quân đầu người hàng năm trong khoảng từ 1.136 USD đến 13.845 USD.

Các quốc gia thuộc nhóm thu nhập trung bình là nơi sinh sống của 6 tỉ người, chiếm 75% dân số toàn cầu, với 2/3 số người phải chịu cuộc sống nghèo khó. Nhóm này tạo ra hơn 40% tổng sản phẩm nội địa toàn cầu, đồng thời chiếm hơn 60% khí thải carbon được thải ra và đối mặt với những thách thức đáng kể hơn so với các quốc gia tiền nhiệm trong việc thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình: dân số già nhanh chóng, bảo hộ gia tăng ở các nền kinh tế tiên tiến và cần phải đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng.

Ông Gill cho biết, sẽ rất khó khăn để các quốc gia thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình. Các quốc gia thu nhập trung bình sẽ phải làm nên điều phi thường, không chỉ để nâng cao thu nhập mà còn phải bước ra khỏi con đường tăng trưởng dựa trên carbon sẽ dẫn đến sự hủy hoại môi trường.

WB cũng đề xuất “chiến lược 3i” cho các quốc gia dựa trên giai đoạn phát triển của họ. Các quốc gia thu nhập thấp có thể tập trung hoàn toàn vào các chính sách nhằm tăng cường đầu tư, đánh dấu cho giai đoạn 1i. Khi đạt được trạng thái thu nhập trung bình thấp, các quốc gia cần thực hiện chuyển đổi và mở rộng chính sách trong giai đoạn 2i: đầu tư và áp dụng công nghệ, bao gồm việc học hỏi công nghệ từ các nước ngoài và lan tỏa trên toàn bộ nền kinh tế. Khi tiến vào mức thu nhập trung bình cao, các quốc gia nên chuyển sang giai đoạn cuối cùng 3i: đầu tư, áp dụng công nghệ và đổi mới.

Có thể bạn quan tâm:

Nhà đầu tư châu Á - Thái Bình Dương chuyển hướng đầu tư

Nguồn The Guardian