Nga muốn biến Vladivostok thành “Vegas vùng Viễn Đông”

Từng là một trong những thành phố bí mật nhất Liên Xô, nay hải cảng Vladivostok ở vùng Viễn Đông đang chuyển mình trở thành một trong những nơi mở cửa nhất nước Nga. Kể từ tháng 1/2015, thành phố 600.000 dân này đã được tổng thống Vladimir Putin chuyển đổi thành “hải cảng tự do”, thông qua việc cắt giảm hàng loạt thủ tục giấy tờ và đặt ra các quy định chưa từng có để bảo vệ nhà đầu tư.

Trước đó, vào năm 2012, Moscow từng bỏ ra 20 tỷ USD để đầu tư cải tạo Vladivostok cho hội nghị thượng đỉnh APEC. Một cây cầu dây văng khổng lồ với kinh phí 1 tỷ USD cũng đã được xây dựng để nối sang hòn đảo Russky với dân số 5.000 người.

Tới tháng 12/2015, ông Putin lại tiếp tục tuyên bố với Quốc hội rằng việc phát triển vùng Viễn Đông của Nga, nơi có diện tích lớn hơn cả Ấn Độ nhưng chỉ có vỏn vẹn 6,3 triệu dân, là một “trọng tâm ở cấp quốc gia”.

Tuy nhiên, điều này đang làm dấy lên nhiều mối lo ngại rằng liệu khu vực này có bị trở nên quá phụ thuộc vào nước láng giềng Trung Quốc. Trước đây, vùng Viễn Đông từng thuộc sự kiểm soát của Trung Quốc cho tới những năm 1858-1860, khi triều đình Mãn Thanh suy yếu và phải nhường nó lại cho các Sa hoàng của nước Nga.

Trong khi dân số vùng Viễn Đông của Nga khá thưa thớt thì dân Trung Quốc ở vùng dọc theo biên giới lại cực kỳ đông đúc. Ảnh: Bloomberg

Trong một động thái cho thấy sự quan tâm đặc biệt mà Moscow dành cho vùng Viễn Đông, vào ngày 2/9 tới đây ông Putin sẽ tổ chức một diễn đàn kéo dài 2 ngày tại Vladivostok, với sự góp mặt của các nguyên thủ Nhật Bản và Hàn Quốc. Sau đó, cả 3 bên sẽ cùng nhau tới Trung Quốc để tham dự cuộc họp thường niên của khối G20.

Kể từ khi ông Putin đề ra chính sách ưu tiên phát triển vùng Viễn Đông, Vladivostok đã có nhiều thay đổi đáng kể. Với vị trí thuận lợi là cách biên giới với Trung Quốc và CHDCND Triều Tiên chưa tới 150km, cũng như chỉ cách Tokyo 2 giờ bay, thành phố này chỉ cần thêm một cú hích về chính sách là có thể phát triển mạnh. Hiện tại, các doanh nhân nào đăng ký hoạt động trong vùng này sẽ được miễn đóng thuế 5 năm liền, không phải trả thuế nhập khẩu và sắp tới có thể xin visa ngay tại cửa khẩu. Nhờ đó, lượng vốn đầu tư đổ vào vùng Viễn Đông đã tăng khoảng 10%.

Ông Vasily Markov, một lãnh đạo tại chi nhánh Nga của tập đoàn kiểm toán Deloitte, nhận xét: “Quá trình làm thủ tục tại đây khá là dễ chịu và cần rất ít giấy tờ, một điều hiếm thấy tại Nga. Mối quan tâm của các nhà đầu tư là rất lớn, nhưng nhiều người muốn chờ đợi xem tình hình tiến triển ra sao trước khi tiến vào vùng này”.

Mặc dù lượng du khách quốc tế đến Nga đã giảm 21% trong năm nay, Vladivostok lại chứng kiến sự gia tăng tới 22%, chủ yếu là nhờ du khách Trung Quốc. Thành công này có một phần đến từ việc khai trương casino lớn nhất nước Nga là Tigre de Cristal với vốn đầu tư 172 triệu USD từ trùm cờ bạc Macau Lawrence Ho. Tập đoàn của ông Ho là Summit Ascent Holdings hiện đã có ý định đầu tư thêm 500 triệu USD để tiếp tục mở rộng dự án này. Tại Vladivostok hiện đã có tổng cộng 4 casino đang hoạt động.

Với lượng vốn được cam kết đầu tư đã lên tới 2,7 tỷ USD và ngành du lịch đang phát triển mạnh, Vladivostok là một ví dụ đặc biệt cho các chính sách cải tổ kinh tế Nga của ông Putin. Tuy nhiên, việc vực dậy vùng Viễn Đông sẽ còn cần thêm nhiều nỗ lực cải cách và chống tham nhũng. Hồi năm 2011, chính ông Putin từng tuyên bố rằng tỷ lệ tội phạm tại đây là “tồi tệ hơn bất kỳ nơi nào khác”. Tháng 6 vừa rồi, vị thị trưởng lâu năm của Vladivostok là Igor Pushkarev đã bị bắt giữ với tội danh tình nghi là thao túng các cuộc bầu cử địa phương để làm lợi cho người thân. Vị tiền nhiệm của Pushkarev thì đã trốn sang Thái Lan với lý do chữa bệnh, sau khi bị buộc tội lạm dụng chức quyền.

Mặc dù đã được đầu tư cho một cây cầu trị giá 1 tỷ USD, nhưng gần đây đặc khu kinh tế đảo Russky đã phải ngưng hoạt động sau 4 năm liền không nhận được dự án đầu tư nào. Việc xây dựng một hải cảng tự do khác tại trung tâm sản xuất dầu Nakhodka gần Vladivostok đã bị thất bại hồi năm 2006 sau khi hàng chục tỷ rúp biến mất không để lại dấu vết.

Trong khi GDP đầu người của Nga bị chững lại từ năm 2009 thì Trung Quốc vẫn đang gia tăng đều đặn. Ảnh Bloomberg

Tuy nhiên, các thất bại này không làm người Trung Quốc lo ngại. Với hơn 100 triệu dân sống ở khu vực biên giới với vùng Viễn Đông, Trung Quốc có mối quan tâm đặc biệt dành cho vùng này. Các công ty Trung Quốc đã cam kết đầu tư vào đây hơn 2 tỷ USD, theo số liệu từ chính phủ Nga.

Dĩ nhiên, điều này làm dấy lên nhiều lo ngại trong chính giới và dư luận Nga về việc gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc. Chính phủ Nga đã hứa sẽ giao đất miễn phí cho những người Nga muốn định cư tại vùng Viễn Đông, để tạo thế cân bằng về dân số. Một tổ chức phi lợi nhuận đang hợp tác trong việc này là Far Eastern Hectares cho biết họ đã nhận được hơn 80.000 câu hỏi từ các công dân Nga trên khắp thế giới. Hiện tại, đã có 80 lô đất được bàn giao thông qua kế hoạch này.

Tuấn Minh

Nguồn Bloomberg