Năng lượng tái tạo bị lãng phí trên toàn thế giới do thiếu lưới điện

Mặc dù năng lượng tái tạo đang thu hút nhiều đầu tư hơn trên toàn thế giới, một nút thắt quan trọng đã xuất hiện: lưới điện không đủ chứa. Một ước tính cho thấy số lượng điện tạo ra từ các cơ sở năng lượng mặt trời và gió và vẫn chưa kết nối được với mạng lưới điện Mỹ và châu Âu, hiện tương đương với 480 lò phản ứng hạt nhân.

Tại châu Á, chính phủ Hàn Quốc đã từ chối đơn xin xây dựng một trang trại điện gió ngoài khơi của công ty quản lý tài sản Mỹ BlackRock vào tháng 1 với lý do thiếu công suất lưới điện khả dụng, theo truyền thông địa phương.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), năm ngoái, thế giới đã bổ sung thêm khoảng 560 gigawatt công suất điện tái tạo, tăng 64% so với năm 2022. Tuy nhiên, nhiều dự án trong số này không có lưới điện vì chúng nằm ở những khu vực không có nhà máy nhiệt điện hoặc nhà máy điện khác, và việc mở rộng cơ sở hạ tầng lưới điện không theo kịp tốc độ tăng trưởng nhanh chóng của các nhà máy điện tái tạo.

Tại Mỹ, công suất của các cơ sở năng lượng tái tạo không có lưới điện đạt 1.500 GW trên cơ sở sản lượng vào năm 2023, tăng gấp 9 lần so với năm 2015, theo Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley ở California. Hầu hết trong số này là các nhà máy điện mặt trời và điện gió.

Ông Junichi Ogasawara, Giám đốc Nghiên cứu cấp cao tại Viện Kinh tế Năng lượng Nhật Bản, cho biết: "Số lượng các nhà máy năng lượng tái tạo mới đăng ký kết nối lưới điện tại Mỹ đã tăng vọt sau khi Đạo luật Giảm lạm phát được thực hiện, đạo luật này thúc đẩy năng lượng tái tạo thông qua các ưu đãi thuế".

Mặc dù có mạng lưới điện rộng lớn, châu Âu vẫn phải đối mặt với những thách thức tương tự. Khi châu Âu nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga và thúc đẩy quá trình khử cacbon sau cuộc chiến Ukraine, các khoản đầu tư vào năng lượng tái tạo và lưới điện đã trở nên kém cân bằng hơn. Theo BloombergNEF, tại bốn quốc gia lớn của châu Âu, tổng công suất của các cơ sở năng lượng mặt trời và gió đang chờ kết nối lưới điện đã lên tới 860 GW.

Đầu tư vào năng lượng tái tạo trên toàn cầu. Ảnh: Nikkei Asia.

Theo ước tính dựa trên dữ liệu từ Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Berkeley và BloombergNEF, nếu điều chỉnh theo công suất sử dụng, các nhà máy điện mặt trời và gió hiện đang kẹt trong hàng chờ kết nối trên khắp Mỹ và châu Âu có thể tạo ra hơn 3.300 terawatt-giờ điện mỗi năm, tương đương với sản lượng của 480 lò phản ứng hạt nhân tiêu chuẩn.

Đầu tư toàn cầu vào các nhà máy điện sạch đạt 670 tỉ USD vào năm 2023, gần gấp đôi số tiền đầu tư vào năm 2015. Tuy nhiên, dữ liệu của IEA cho thấy đầu tư vào cơ sở hạ tầng lưới điện đã đạt mức ổn định ở mức khoảng 330 tỉ USD. Trong khi các nhà máy năng lượng tái tạo có thể được xây dựng tương đối nhanh chóng, việc xây dựng một lưới điện quy mô lớn có thể mất 10 năm hoặc hơn từ khi lập kế hoạch đến khi hoàn thành. Các quy trình phê duyệt phức tạp và chi phí tăng cao cho nguyên liệu thô có thể làm chậm quá trình xây dựng thêm, khiến các nhà đầu tư không muốn đầu tư.

Năm 2021, Nhật Bản vẫn chưa hoàn thành việc mở rộng lưới điện nhưng đã quyết định cho phép các nhà máy năng lượng tái tạo mới xây dựng kết nối với các đường dây điện hiện có. Chính phủ thừa nhận rằng quyết định này có thể gây căng thẳng cho các mạng lưới truyền tải hiện tại nhưng đã chọn ưu tiên mở rộng năng lượng tái tạo.

Tuy nhiên, động thái này đi kèm với rủi ro. Việc tăng sản lượng điện từ năng lượng tái tạo có thể phá vỡ sự cân bằng cung-cầu trên lưới điện, có khả năng đòi hỏi phải tạm dừng sản xuất điện của các nhà khai thác năng lượng sạch. Cơ quan Tài nguyên thiên nhiên và Năng lượng Nhật Bản dự báo lượng điện không sử dụng thông qua các biện pháp như vậy sẽ tăng 40% trong năm tài chính 2024 so với năm trước. Điều này sẽ ảnh hưởng đến nhiều khu vực hơn bao gồm đảo Kyushu ở phía nam, nơi việc sử dụng năng lượng tái tạo đang gia tăng.

Dựa trên các cam kết phi carbon hóa từ nhiều quốc gia, IEA ước tính tỷ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu năng lượng toàn cầu sẽ đạt khoảng 60% vào năm 2050. Tuy nhiên, nếu tình trạng thiếu hụt công suất lưới điện trở nên trầm trọng hơn, tỷ trọng này có thể giảm xuống còn 40% vì các quốc gia có thể buộc phải phụ thuộc nhiều hơn vào nhiên liệu hóa thạch như khí đốt tự nhiên và than đá.

Nhận ra rủi ro này, một số chính phủ đang thực hiện các bước để giải quyết vấn đề. Vào đầu tháng 8, Mỹ đã công bố khoản đầu tư bổ sung 2,2 tỉ USD để nâng cấp lưới điện của mình. Trong khi đó, Nhật Bản có kế hoạch đầu tư từ 6 nghìn tỉ yên đến 7 nghìn tỉ yên (42-49 tỉ USD) vào mạng lưới truyền tải đến năm 2050. Các khoản đầu tư này nhằm mục đích thu hút nguồn tài trợ tư nhân cho cơ sở hạ tầng lưới điện, một bước quan trọng hướng tới mục tiêu phi carbon hóa của các quốc gia này.

Có thể bạn quan tâm: 

Nông dân Nhật Bản bỏ nuôi bò sữa vì dân số giảm

Nguồn Nikkei Asia