Nam Âu trở thành động lực tăng trưởng của khu vực kinh tế châu Âu

Có một điều đặc biệt đang xảy ra với nền kinh tế châu Âu: Các quốc gia Nam Âu từng suýt làm tan rã khối đồng tiền chung euro trong cuộc khủng hoảng tài chính năm 2012 đang phát triển mạnh hơn Đức và các quốc gia lớn khác, vốn từ lâu là động lực tăng trưởng của khu vực.

Động thái này đang củng cố sức khỏe kinh tế của khu vực và ngăn eurozone rơi vào tình trạng suy thoái quá mức. Các quốc gia trước đây bị xem là tụt hậu nay đã trở thành những người dẫn đầu. Hy Lạp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha có tốc độ tăng trưởng nhanh gấp đôi so với mức trung bình của eurozone trong năm 2023. Và Ý cũng không kém cạnh.

Cách đây chưa đầy một thập kỷ, Nam Âu là tâm điểm của cuộc khủng hoảng nợ eurozone, đe dọa làm tan rã khối các nước sử dụng đồng euro. Mất nhiều năm để phục hồi từ những sự suy thoái sâu sắc và những gói cứu trợ quốc tế hàng tỉ USD, cùng với các biện pháp khắc nghiệt. Kể từ đó, những quốc gia này đã nỗ lực cải thiện tình hình tài chính, thu hút nhà đầu tư, phục hồi tăng trưởng và xuất khẩu, cũng như đảo ngược tình trạng thất nghiệp lên mức kỷ lục.

Hiện tại, Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, đang làm chậm tốc độ phát triển của khu vực. Nước này đang gặp khó khăn trong việc thoát khỏi suy thoái do giá năng lượng tăng cao sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.

Điều đó đã được chứng minh rõ ràng khi dữ liệu mới nhất từ Eurostat, cơ quan thống kê của Liên minh châu Âu (EU), cho thấy sản lượng kinh tế của eurozone tăng 0,3% trong quý đầu tiên năm nay so với quý trước. Trong khi đó, nền kinh tế eurozone đã giảm 0,1% trong cả quý III và IV/2023, dẫn đến suy thoái kỹ thuật.

Đức, chiếm 1/4 kinh tế của khu vực, đã thoát khỏi suy thoái trong quý đầu tiên năm 2024 với mức tăng trưởng 0,2%. Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha tăng trưởng gấp 3 lần, cho thấy nền kinh tế châu Âu tiếp tục phát triển với 2 tốc độ khác nhau.

Sau nhiều năm nhận cứu trợ quốc tế và thực hiện các chương trình nghiêm ngặt, các quốc gia Nam Âu đã thực hiện những thay đổi quan trọng để thu hút nhà đầu tư, phục hồi tăng trưởng và xuất khẩu, và giảm thiểu tình trạng thất nghiệp lên mức kỷ lục.

Nỗ lực cải cách để tăng trưởng

Các chính phủ đã cắt giảm thủ tục hành chính và thuế doanh nghiệp để kích thích hoạt động kinh doanh và thực hiện các thay đổi trong thị trường lao động từng rất cứng nhắc, bao gồm việc tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp thuê và sa thải lao động, cũng như giảm việc sử dụng hợp đồng tạm thời phổ biến. Họ cũng đã giảm nợ và thâm hụt cao ngất, thu hút các quỹ hưu trí và đầu tư quốc tế bắt đầu mua lại nợ công.

“Những quốc gia này tập trung việc cải thiện sau cuộc khủng hoảng châu Âu và cấu trúc của họ trở nên vững chắc hơn và linh hoạt hơn so với trước đây”, ông Holger Schmieding, nhà kinh tế trưởng tại Berenberg Bank ở London, cho biết.

Trái ngược với dự đoán, các quốc gia Nam Âu đang phát triển mạnh hơn, củng cố sức khỏe kinh tế của khu vực và ngăn eurozone rơi vào suy thoái quá mức. Ảnh: NYTimes.

Các quốc gia Nam Âu cũng tập trung vào lĩnh vực dịch vụ, đặc biệt là du lịch, đã mang lại doanh thu kỷ lục kể từ khi các hạn chế do đại dịch COVID-19 kết thúc. Những nước này cũng được hưởng lợi từ gói kích thích 800 tỉ euro do EU triển khai để giúp các nền kinh tế phục hồi sau đại dịch.

Nền kinh tế Hy Lạp đã tăng trưởng gần gấp đôi so với mức trung bình của eurozone trong năm ngoái, được hỗ trợ bởi các khoản đầu tư từ các tập đoàn đa quốc gia như Microsoft và Pfizer, nhờ hoạt động du lịch tăng kỷ lục và đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Tại Bồ Đào Nha, nơi tăng trưởng được thúc đẩy bởi ngành xây dựng và khách sạn, nền kinh tế tăng trưởng 1,4% trong quý đầu tiên so với cùng kỳ năm trước. Tỉ lệ tăng trưởng của nền kinh tế Tây Ban Nha trong cùng kỳ còn mạnh mẽ hơn, đạt 2,4%.

Tại Ý, chính quyền bảo thủ đã thành công trong việc kiểm soát chi tiêu, và quốc gia này đang xuất khẩu nhiều sản phẩm công nghệ và ô tô hơn bao giờ hết, đồng thời thu hút được các vốn đầu tư mới từ nước ngoài trong lĩnh vực công nghiệp. Nền kinh tế ở đây đã đạt được mức tăng trưởng tương đương với tỉ lệ chung của eurozone, một sự cải thiện đáng chú ý đối với một quốc gia lâu nay đã được coi là một gánh nặng kinh tế.

Sự thụt lùi của nền kinh tế Đức

Trong nhiều thập kỷ qua, Đức đạt được tăng trưởng kinh tế ổn định, nhưng thay vì đầu tư vào giáo dục, số hóa và cơ sở hạ tầng công cộng trong những năm phát triển mạnh mẽ đó, người Đức đã quá phụ thuộc vào nguồn năng lượng từ Nga và xuất khẩu sang Trung Quốc.

Kết quả là trong 2 năm qua, tốc độ tăng trưởng của Đức gần như không có, đẩy quốc gia này xuống vị trí cuối cùng trong nhóm G7 và các quốc gia eurozone. So với cùng kỳ năm trước, nền kinh tế của Đức đã giảm 0,2% trong quý I/2024. Đức chiếm 25% GDP của eurozone, nhưng chính phủ Đức dự báo tốc độ tăng trưởng kinh tế chỉ là 0,3% trong năm nay.

Người Đức đã quá phụ thuộc vào nguồn năng lượng từ Nga và xuất khẩu sang Trung Quốc. Ảnh: NYTimes.

Các chuyên gia kinh tế chỉ ra rằng có những vấn đề cấu trúc như sự già hóa lực lượng lao động, giá năng lượng cao và thuế cao, cũng như sự phức tạp trong các quy trình hành chính cần được giải quyết trước khi có thể thấy sự thay đổi đáng kể.

Ngoài ra, Đức đã xây dựng nền kinh tế của mình dựa trên mô hình định hướng xuất khẩu dựa vào thương mại quốc tế và chuỗi cung ứng toàn cầu, nhưng đã bị gián đoạn  bởi xung đột địa chính trị và căng thẳng ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Mỹ, 2 đối tác thương mại hàng đầu của Đức.

Tại Pháp, nền kinh tế lớn thứ 2 của eurozone, chính phủ gần đây đã điều chỉnh dự báo của mình. Nền kinh tế Pháp đã mở rộng 1,1% trong quý I so với cùng kỳ năm trước.

Tình hình tài chính của Pháp đang trở nên tồi tệ hơn: thâm hụt đạt mức kỷ lục 5,5% GDP và nợ công đã lên tới 110% GDP. Chính phủ gần đây thông báo rằng họ cần tiết kiệm khoảng 20 tỉ euro trong năm nay và năm sau.

Hà Lan chỉ mới thoát khỏi tình trạng suy thoái nhẹ đã ảnh hưởng vào năm ngoái gần đây, khi nền kinh tế giảm 1,1%. Thị trường nhà ở Hà Lan bị ảnh hưởng nặng nề bởi chính sách tiền tệ chặt chẽ ở châu Âu. Các nền kinh tế của Đức, Pháp và Hà Lan chiếm khoảng 45% GDP của eurozone.

Lãi suất cao đã bắt đầu làm chậm tăng trưởng của những quốc gia này, nhưng Ngân hàng Trung ương châu Âu đã báo hiệu rằng họ có thể cắt giảm lãi suất trong cuộc họp chính sách tiếp theo vào đầu tháng 6.

Lạm phát trong khu vực đồng euro ổn định ở mức 2,4% trong năm qua tính đến tháng 4, theo báo cáo của Eurostat, sau chiến dịch tích cực của ngân hàng để kiểm soát giá cả tăng vọt trong năm vừa qua. Điều này sẽ hỗ trợ ngành du lịch, một trong những động lực tăng trưởng chính của Tây Ban Nha, Hy Lạp và Bồ Đào Nha. Những quốc gia này cũng sẽ được hưởng lợi từ việc đa dạng hóa nền kinh tế và thu hút các khoản đầu tư quốc tế vào lĩnh vực sản xuất và công nghệ.

Có thể bạn quan tâm:

Trung Quốc là nơi làm tổ của 369 kỳ lân

Nguồn NYTimes