Mỹ siết visa du học sinh, nguy cơ cho dòng chảy nhân tài quốc tế

Một số doanh nghiệp lớn tại Mỹ được sáng lập bởi những người từng là du học sinh. Tỉ phú Elon Musk, sinh ra ở Nam Phi, sống tại Canada trước khi theo học ngành vật lý tại Đại học Pennsylvania. Hai anh em Patrick và John Collison từ Ireland đến Mỹ để theo học MIT và Harvard, rồi thành lập Stripe, công ty thanh toán kỹ thuật số nổi bật toàn cầu.

Nhìn chung, hơn một nửa số startup trị giá hàng tỉ USD ở Mỹ đều có ít nhất một nhà sáng lập là người nhập cư. Trong số này, khoảng 1/4 do các cựu du học sinh sáng lập.

Tuy nhiên, dòng chảy nhân tài quốc tế đang gặp nhiều trở ngại. Ngày 22/5, chính quyền Tổng thống Donald Trump bất ngờ tước quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế của Đại học Harvard, một động thái gây tranh cãi và nhanh chóng bị tòa án chặn lại một ngày sau đó. Đến ngày 27/5, chính phủ tiếp tục siết chặt hơn khi đình chỉ toàn bộ các cuộc phỏng vấn cấp visa mới cho sinh viên nước ngoài muốn du học Mỹ. Dù được tuyên bố là biện pháp tạm thời, tác động lâu dài là điều khó tránh.

Khả năng thu hút nhân tài toàn cầu từ lâu đã là thế mạnh của giáo dục đại học Mỹ. Hiện nước này là điểm đến hàng đầu của sinh viên quốc tế, với tỉ lệ sinh viên nước ngoài tăng gần gấp đôi trong hai thập kỷ qua, đạt gần 6% vào năm 2023. Phần lớn sinh viên quốc tế theo học các ngành khoa học, kỹ thuật và toán học. Gần 1/3 đến từ Ấn Độ, và 1/4 từ Trung Quốc.

Các đại học tư thục hàng đầu là nơi tập trung của phần lớn du học sinh. Tại 158 trường đại học nghiên cứu hàng đầu, sinh viên quốc tế chiếm 14% tổng số tuyển sinh, gấp đôi mức trung bình toàn quốc. Riêng nhóm 12 trường “Ivy-plus” (gồm các trường Ivy League và những tên tuổi như Stanford, MIT), tỉ lệ này lên tới 28%. Columbia và Harvard, hai trường đang là tâm điểm chỉ trích của ông Trump, hiện phụ thuộc đáng kể vào tuyển sinh quốc tế, lần lượt ở mức 40% và 28%.

Trong khi đó, các đại học công lập dù ít bị ảnh hưởng về số lượng, lại phải đối mặt với áp lực tài chính lớn hơn. Các trường dựa vào học phí từ sinh viên quốc tế, vốn cao hơn nhiều lần so với sinh viên trong nước, và thiếu các quỹ tài trợ dồi dào như khối trường tư để bù đắp.

Xu hướng du học sinh chuyển hướng đang rõ nét. Theo nền tảng tìm kiếm chương trình đào tạo Studyportals, lượng người tìm kiếm các khóa học tại Mỹ đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ đại dịch COVID-19. Trong giai đoạn từ 5/1 đến cuối tháng 4 năm nay, lượt truy cập hằng tuần vào các khóa học ở Mỹ giảm một nửa. So với cùng kỳ năm ngoái, lượt tìm kiếm các khóa cử nhân và thạc sĩ tại Mỹ giảm hơn 20%, trong khi khóa tiến sĩ giảm tới 1/3. Mức giảm mạnh nhất đến từ Ấn Độ, thị trường du học sinh lớn nhất của Mỹ, với mức giảm tới 40%. Trong khi đó, các trường đại học Anh đang nổi lên như điểm đến thay thế.

Tác động về mặt kinh tế là không nhỏ. Theo Hiệp hội Giáo dục Quốc tế Mỹ (NAFSA), trong năm học 2023–2024, sinh viên quốc tế đã đóng góp 43,8 tỉ USD cho nền kinh tế Mỹ, phần lớn tại các bang có xu hướng ủng hộ đảng Dân chủ. Du học sinh cũng góp phần tạo việc làm trong hệ thống đại học và các ngành như giáo dục, dịch vụ ăn uống, y tế…

Tuy nhiên, tổn thất lớn nhất mà nước Mỹ có thể phải gánh chịu là mất mát nguồn nhân tài. Khoảng 3/4 nghiên cứu sinh quốc tế mong muốn ở lại Mỹ sau khi tốt nghiệp. Việc ngăn chặn thế hệ sinh viên tiếp theo không chỉ khiến các đại học hàng đầu gặp khó khăn trước mắt, mà còn ảnh hưởng lâu dài đến vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ trong các lĩnh vực khoa học, kinh doanh và đổi mới sáng tạo.

Có thể bạn quan tâm:

Nước Mỹ đánh mất hào quang thương hiệu?

Nguồn The Economist