Mỹ sẽ phải nhường Nga vì… Afghanistan?

Nhưng đối vớiNga 1 tỷ đôla, so với Crimea, chẳng là gì.

Từ khi cuộc khủng hoảng tại Ukrainabắt đầu khoảng gần 2 tháng nay và căng thẳng dâng cao trong những tuần gần đây,phương Tây, đặc biệt chính quyền của Tổng thống Obama đã hứng chịu nhiều chỉtrích vì phản ứng quá mềm mỏng dù những lời tuyên bố cũng có phần nào thể hiệnthái độ cứng rắn, nhưng thực tế, biện pháp ông đưa ra chưa đủ để Putin lùibước.

Ông đã làm gì? Tuyên bố ngừng hợptác quân sự và trừng phạt kinh tế với Nga, đóng băng tài sản, ngưng cấp thịthực đối với một số công dân Nga và Crimea...Nhưng đối với thế giới, nước Mỹ vàphương Tây vẫn yếu thế với Nga trong cuộc đối đầu căng thẳng nhất từ sau Chiếntranh Lạnh lần này.

Lý do phía sau phản ứng yếu ớt củaMỹ và phương Tây có rất nhiều, ông Robert Gates, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ,khẳng định rằng Putin thừa biết trong cuộc đối đầu, ông có nhiều lợi thế hơn sovới Obama và phương Tây. Phương Tây cần Nga để giải quyết cuộc khủng hoảng tạiSyria, chấm dứt chương trình hạt nhân Iran, cần Nga bán dầu, khí đốt cho họ vàcần Nga để thoát khỏi “vũng lầy” Afghanistan. Ông còn khẳng định, chắc chắnPutin sẽ đeo bám Crimea bởi suốt bao nhiêu năm nắm quyền, Putin vẫn luôn tiếcnuối quá khứ hùng mạnh, một đế chế đã mất và quyền lực nay đã yếu đi rấtnhiều. Và nay, Crimea là cơ hội tốt để ông chứng tỏ sức mạnh và nâng tẩm ảnhhưởng tại khu vực Biển Đen.

Bỏ qua các lý do khác, không ítnguồn tin cho thấy câu chuyện Afghanistan là yếu tố quan trọng khiến các nghịsỹ Mỹ trong hậu trường đã và đang thuyết phục Obama kiềm chế trong hành xử vớiNga bởi họ không muốn câu chuyện tại Afghanistan trở nên rắc rối hơn nữa.

Tại sao Afghanistan lại quan trọngtrong cuộc đối đầu Nga – Mỹ lần này? Đến thời điểm hiện tại, khi mà chính quyềncủa Harmid Kazai “trở mặt” không chấp nhận ký vào bản thỏa thuận để quân đội Mỹđóng quân tại Afghanistan từ sau năm 2014, khả năng Mỹ rút quân đã trở nên chắcchắn. Khi rời đi, nước Mỹ sẽ mang theo phần lớn những gì họ đã đưa vào đất nướcnày.

Tuy nhiên Afghanistan nằm sâu tronglục địa, mọi hoạt động vận chuyển thức ăn, nước uống, thiết bị cho quân Mỹ đóngtại Afghanistan hiện tại cũng như hoạt động chuyển thiết bị, quân dụng, vũ khíra khỏi Afghanistan sau này lại phụ thuộc vào hệ thống vận chuyển hàng hóa qualãnh thổ của Nga và một số nước khác có tên Northern Distribution Network(NDN). 40% hàng hóa phục vụ cho hoạt động Afghanistan được đưa qua NDN.

Hệ thống vận chuyển hàng hóa (NDN) qua lãnh thổ của Nga, Kazakhstan, Uzbekistan.

Hệ thống này được đưa vào sử dụngnăm 2009 ở thời điểm Mỹ tăng dần sự hiện diện của mình tại Afghanistan và giảmbớt phụ thuộc vào hai hệ thống vận chuyển tại Pakistan vốn nhiều rủi ro bị pháhoại và cướp hàng do Taliban. Hệ thống đã phục vụ rất hiệu quả cho hoạt độngcủa Mỹ tại Afghanistan. Năm 2010 – 2011, lượng hàng hóa phi quân sự của Mỹ trênhệ thống tăng gấp 2 đến 3 lần so với năm 2008 trước khi Mỹ bắt đầu thuê củaNga. Mỗi năm, Nga thu về 1 tỷ đôla nhờ việc cho thuê hệ thống.

NDN bao gồm nhiều tuyến vận chuyểntrực thuộc, nhưng tuyến dài nhất và được sử dụng phổ biến nhất có chiều dài gần5.200km, được Nga xây dựng vào thập niên 1980 để phục vụ cho hoạt động quân sựcủa Nga tại Afghanistan. Tuyến đường chạy qua lãnh thổ Nga, Kazakhstan,Uzbekistan và cuối cùng vào Afghanistan qua thành phố Temez sát biên giới hainước.

Dù cho đến nay, Nga chưa nói một từnào về việc sử dụng NDN để gây sức ép với Mỹ, nhưng các chính trị gia Mỹ khôngkhỏi lo sợ. Trước đây, trong cuộc khủng hoảng tại Georgia, giới chính trị giaMỹ đã từng lo sợ kịch bản tương tự, nhưng may mắn nó đã không xảy ra. Thếnhưng, đối với Nga, Georgia không bao giờ có thể sánh với Crimea về mặt chínhtrị và tham vọng khẳng định sức mạnh. 1 tỷ đôla mỗi năm dù lớn nhưng không thấmvào đâu so với những gì mà Crimea mang lại cho Nga và nguồn thu khổng lồ từ bándầu, khí đốt của Nga hàng năm.

Cũng cần phải nhắc đến sự phức tạptrong quan hệ Mỹ - Pakistan. Mỹ đang sử dụng 3 hệ thống vận chuyển hàng, 2trong đó tại Pakistan. Nhưng dù Mỹ đứng sau hỗ trợ cho Pakistan tài chính, nhânlực, kỹ thuật để Pakistan có thêm ảnh hưởng tại Afghanistan, thì cũng giống nhưAfghanistan, phản ứng của Pakistan rất khó lường. Khi máy bay Mỹ làm chết mộtsố quân lính Pakistan vào năm 2011, Pakistan ngay lập tức đã đóng cửa hệ thốngvận chuyển trong 7 tháng, thiệt hại đối với Mỹ không hề nhỏ.

Hoạt động rút quân của Mỹ ra khỏiAfghanistan như vậy không thể trông cậy nhiều vào Pakistan, để tiết kiệm chiphí và thời gian, lựa chọn tốt nhất hiện tại vẫn là NDN. Ước tính của quan chứcchính phủ Mỹ cho thấy họ sẽ tiêu tốn khoảng 6 tỷ đôla Mỹ cho hoạt động đưathiết bị, quân dụng ra khỏi Afghanistan khi rút quân. Nhưng nếu khi căng thẳnglên cao quá mức và Nga đơn phương đóng cửa NDN, chi phí Mỹ phải bỏ ra sẽ độilên ít nhất 6 lần, chưa kể thời gian kéo dài gấp 3 lần. Chắc chắn, Mỹ khôngmuốn điều này xảy ra. Và với Nga, 1 tỷ đôla/năm chẳng là gì nếu so với Crimea.

Nguồn Dân Việt