Mỹ sẽ đòi khoản nợ khổng lồ mà Trung Quốc đã vay hơn 100 năm trước?

Vũ khí tiếp theo của Tổng thống Donald Trump trong một cuộc chiến thương mại ngày càng khốc liệt với Trung Quốc có thể nằm trong những quyển sách lịch sử, theo đúng nghĩa đen.

Bloomberg cho hay, chính quyền Trump đã nghiên cứu về khả năng đưa ra các yêu sách cho những khoản nợ chưa được thanh toán, liên quan đến lượng trái phiếu mà Trung Quốc đã phát hành trước khi nước Cộng hòa Nhân Dân Trung Hoa được thành lập.

Theo Bloomberg, lượng trái phiếu chưa thanh toán này hiện đang được lưu giữ tại hàng ngàn gia đình người dân Mỹ hoặc bán trên EBay với giá vài trăm USD. Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa chưa bao giờ có ý định thanh toán khoản nợ này, mặc cho các nỗ lực đòi thanh toán của các trái chủ trong nhiều thập kỷ qua. 

Hiện tại, khoản nợ trên được cho là sẽ trở thành vũ khí tiếp theo trong cuộc chiến thương mại ngày càng leo thang giữa hai nước. Những người nắm giữ số trái phiếu trên kỳ vọng ông Trump sẽ nhấn mạnh vấn đề này, ngay cả khi một số quan chức trong chính quyền Mỹ cáo buộc những người này là lừa đào khi bán lại nhiều lần 1 tờ giấy nợ.

Tổng thống Trump và bà Jonna Bianco trong một bức ảnh chụp vào tháng 8 năm ngoái. Ảnh: Bloomberg.

Bloomberg cho biết Tổng thống Trump, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Steven Mnuchin và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross đã gặp các trái chủ và đại diện của họ.

Bà Jonna Bianco, một chủ trang trại gia súc ở Tennessee - Mỹ và người dẫn đầu một nhóm đại diện cho các trái chủ nắm giữ trái phiếu của Trung Quốc từ thời tiền cách mạng và là người đã gặp tổng thống Trump, nói rằng: “Với tổng thống Trump, mọi chuyện sẽ rất khác. Chúa phù hộ ông ấy”.

Một trong những loại trái phiếu được phát hành là trái phiếu Đường sắt Hukuang, được phát hành năm 1911 để gọi vốn cho dự án đường ray kéo dài từ Hán Khẩu đến Tứ Xuyên.

Ngoài ra, ngay sau khi triều nhà Thanh tại Trung Quốc bị lật đổ vào năm 1911, Trung Hoa Dân Quốc cũng bắt đầu khai thác thị trường vốn quốc tế để kêu gọi tài trợ. Bao gồm việc bán một loạt trái phiếu để huy động nguồn vốn cho đất nước còn non trẻ này. 

Trong đó, bà Bianco, người đồng sáng lập Quỹ trái phiếu Mỹ (ABF) năm 2001 để đại diện cho những người nắm giữ trái phiếu cổ này, hy vọng đây có thể là đòn bẩy hữu ích trong cuộc chiến của tổng thống Trump với Trung Quốc.

Trái phiếu Đường sắt Hukuang. Ảnh: Bloomberg.

Bà Bianco lập luận rằng: "Trung Quốc đã thanh toán các khoản trái phiếu do các nhà đầu tư Anh nắm giữ vào năm 1987 như một phần của thỏa thuận bàn giao Hồng Kông. Vậy còn những khoản nợ cổ khác? Nếu Trung Quốc không chịu trả tiền cho chúng tôi, nước này nên bị cấm phát hành trái phiếu mới”. Theo tính toán của bà Bianco, các khoản nợ của Trung Quốc liên quan đến trác trái phiếu cổ này đã lên đến 1.000 tỷ USD sau khi điều chỉnh theo lạm phát, tiền lãi và tiền phạt khác. 

Nguồn thạo tin của Bloomberg cho biết Bộ Tài chính Mỹ hay Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Mỹ cũng đã nghiên cứu về khoản nợ này. 

Một điều đáng chú ý là hiện tại, Trung Quốc cũng đang là nước nắm giữ Trái phiếu Bộ Tài chính Mỹ nhiều thứ 2 thế giới chỉ sau Nhật Bản, với hơn 1.100 tỷ USD. Nói cách khác, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hiện là chủ nợ lớn thứ 2 của nước Mỹ.

Danh sách các nước đang nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ nhiều nhất. Nguồn: Bộ Tài chính Mỹ.

Số tiền trên là gần tương đương với con số nợ của Trung Quốc mà bà Bianco ước tính. Nhưng những đề xuất của ABF, bao gồm việc bán các trái phiếu quá hạn thanh toán ở trên cho chính quyền Mỹ, và sau đó trao đổi với Trung Quốc, là không có hiệu lực pháp lý. Và nguồn thạo tin của Bloomberg cũng cho biết các quan chức Trung Quốc cũng đã biết về vấn đề này, nhưng họ cũng không cho là việc hồi sinh các nghĩa vụ này là khả thi.

Vấn đề quan trọng là những trái phiếu này đã quá hạn thanh toán từ lâu, và hiện vẫn chưa có quy định rõ ràng nào nhằm buộc một chính phủ phải tiếp nhận các món nợ của các chính phủ trước sau khi các biến động chính trị.

Tuy nhiên, ông Mitu Gulati, giáo sư luật tại Đại học Duke và là chuyên gia tái cấu trúc nợ chính phủ, nói: “Xét về pháp lý, đây là những khoản nợ hoàn toàn hợp lệ. Tuy nhiên, bạn phải nhờ một luật sư thực sự thông minh để có thể kích hoạt chúng”.

►Kịch tính xung quanh đồng Nhân dân tệ khiến Mỹ và Trung Quốc ngày một xa cách

►Diều hâu Peter Navarro: Mỹ sẽ đáp trả mạnh mẽ nếu Trung Quốc hạ giá Nhân dân tệ

►Để Nhân dân tệ vượt lằn ranh đỏ, Trung Quốc không còn hy vọng về việc đạt thỏa thuận với Mỹ?