Mỹ lên kế hoạch siết dòng vốn đầu tư vào Trung Quốc

Trong những tháng gần đây, cuộc tranh luận về chủ đề siết quy định rót vốn đầu tư vào Trung Quốc trở nên sôi nổi tại Mỹ. Vào tháng 3, Bộ Tài chính và Thương mại Mỹ đã đưa ra các dự thảo về kế hoạch này.

Đến tháng 4, Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan tiết lộ chính sách trong một bài diễn thuyết. Dự kiến, Tổng thống Biden sẽ ban hành sắc lệnh hành pháp liên quan. Các đồng minh của Mỹ cũng đang cân nhắc các hạn chế tương tự. Vào ngày 20/6, Ủy ban châu Âu đã công bố kế hoạch, nhưng chưa nêu chi tiết.

Khi sắc lệnh hành pháp của ông Biden được ban hành, có khả năng 3 loại công nghệ tối quan trọng sẽ bị kiểm soát đầu tư: chất bán dẫn tiên tiến, trí tuệ nhân tạo (A.I) và điện toán lượng tử.

Thông báo về yêu cầu và phương pháp thực thi lệnh cấm vẫn chưa được công bố, nhưng sẽ chỉ ảnh hưởng đến một phần nhỏ các khoản đầu tư của Mỹ vào các công ty Trung Quốc, trị giá hơn 1.000 tỉ USD vào cuối năm 2021. Theo dữ liệu từ Rhodium Group, một công ty nghiên cứu, các công ty Mỹ đã rót 120 tỉ USD đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Trung Quốc và 62 tỉ USD đầu tư vốn mạo hiểm trong thập kỷ qua (xem biểu đồ).

Rủi ro đi kèm

Thế nhưng đặt giới hạn cho các nhà đầu tư của Mỹ đi kèm với rủi ro. Một là đặt ra các quy tắc quá rộng có thể hạn chế dòng vốn và tạo gánh nặng cho các nhà đầu tư mà không có lý do chính đáng. Hai là tìm ra những khoản đầu tư nào có khả năng bị rò rỉ bí quyết công nghệ là không dễ.

Một gã khổng lồ công nghệ muốn mở rộng các nỗ lực đầu tư lĩnh vực máy tính tiên tiến ở Trung Quốc có thể dễ dàng xác định vi phạm quy định. Tuy nhiên, hoạt động rót vốn của các quỹ đầu tư sẽ phức tạp hơn. Chẳng hạn, một quỹ có thể mua lại công ty nhưng không mang lại lợi thế hoạt động nào. Trong khi, một khoản đầu tư vốn mạo hiểm nhỏ có thể đi kèm với chuyên môn kỹ thuật đáng được bảo vệ.

Sự khao khát lợi nhuận của các quỹ hưu trí Mỹ đã khiến họ được hưởng lợi từ những khoản đầu tư đó. GGV Capital là một ví dụ, đây là một trong những nhà đầu tư tích cực nhất của Mỹ vào các công ty A.I của Trung Quốc, theo dữ liệu từ PitchBook. 

Rủi ro an ninh quốc gia mà Mỹ đặt ra do các khoản đầu tư như vậy là một câu hỏi bỏ ngỏ. Vậy liệu các nhà đầu tư Trung Quốc có thể thay thế nguồn vốn trong trường hợp các nhà đầu tư Mỹ bị hạn chế hay không?.

Một số người cảm thấy chính quyền ông Biden nên đưa ra câu trả lời chắc chắn hơn trước khi yêu cầu các nhà quản lý tài sản và quỹ hưu trí, vốn thường tiếp xúc với hàng trăm quỹ đầu tư toàn cầu, truy vết các công ty công nghệ Trung Quốc trong danh mục đầu tư của họ.

Một mối nguy hiểm khác là sự nhập nhằng. Theo The Economist, dưới thời ông Biden, chính sách kinh tế và an ninh quốc gia ngày càng trở nên không thể phân biệt được. Năm ngoái, Tổng thống đã chỉ đạo Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS), Chuyên giám sát đầu tư vào nước Mỹ, xem xét các yếu tố rộng lớn hơn bao gồm khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.

Giới chức có thể tạm thời nghỉ ngơi

Mặc dù chính sách ban đầu của ông Biden về đầu tư ra nước ngoài được cho là sẽ hạn chế các thương vụ đe dọa đến an ninh quốc gia, nhưng không thiếu những chính trị gia "diều hâu" bên ngoài Nhà Trắng tận dụng nó như một công cụ can thiệp cho chính sách công nghiệp rộng lớn hơn. 

Năm 2021, một nhóm nghị sĩ lưỡng đảng đã đưa ra dự luật sàng lọc đầu tư ra nước ngoài đủ rộng để ảnh hưởng đến hơn 40% đầu tư của Mỹ vào Trung Quốc, theo Rhodium Group. Tháng trước, một phiên bản cập nhật đã được công bố. Nó sẽ thiết lập các hạn chế đối với đầu tư không chỉ vào công nghệ tiên tiến mà còn trong các ngành công nghiệp bao gồm sản xuất ô tô và dược phẩm, đồng thời trao cho Nhà Trắng quyền mở rộng danh sách.

Sự gia tăng của các hạn chế thương mại không chỉ dừng lại ở biên giới nước Mỹ. Hội nghị G7 tháng 5 đã có một cam kết về vấn đề này. Tác động đối với đầu tư của phương Tây vào Trung Quốc sẽ phụ thuộc vào phạm vi hạn chế cuối cùng được thống nhất. 

Rất ít quốc gia trên toàn cầu đặt ra bất kỳ hạn chế nào đối với đầu tư ra nước ngoài, nhưng việc sàng lọc đầu tư vào trong nước đang gia tăng nhanh chóng. Châu âu là một trong số đó, với 18 trong số 27 thành viên của EU có các quy tắc như vậy, bao gồm một danh sách ngày càng đa dạng các lĩnh vực chiến lược.

Tác động đối với đầu tư của phương Tây vào Trung Quốc phụ thuộc vào phạm vi cuối cùng của quy tắc. Đầu tư của Mỹ đã giảm, dòng vốn VC sang Trung Quốc đã sụt hơn 80% kể từ mức đỉnh vào năm 2018, lý do khiến môi trường kinh doanh ở Trung Quốc xấu đi.

Tháng này Sequoia, một công ty VC lớn của Mỹ, thông báo sẽ tách hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc vào năm 2024. Thế nên hiện tại các nhà hoạch định chính sách có thể yên tâm rằng dòng vốn đã thu hẹp mà họ chưa cần ra tay.

Có thể bạn quan tâm: 

Nông nghiệp Đông Nam Á lao đao vì El Nino

Nguồn The Economist